In mijn praktijk spreek ik regelmatig stellen waarbij ADD – inmiddels officieel aangeduid als ADHD-I – een rol speelt. Soms is er sprake van een duidelijke diagnose, soms alleen van een vermoeden. In alle gevallen zie ik dat de relatie in een complexe dynamiek terechtkomt. Degene met ADD voelt zich vaak overvraagd of tekortschietend, terwijl de partner zich juist alleen gelaten voelt.
Wanneer er kinderen komen
Aan het begin van de relatie lijkt er weinig aan de hand. Maar zodra er kinderen komen, worden ADD-kenmerken vaak zichtbaarder. De verantwoordelijkheden nemen toe en de ander voelt zich steeds vaker alleen in het ouderschap. Regelmatig hoor ik partners verzuchten: “Ik heb niet twee, maar drie kinderen.” Dat frustreert en uit zich in kritiek, waarop de partner met ADD zich gecontroleerd of klein gemaakt voelt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.
Is dit herkenbaar voor jullie?
Natuurlijk is geen enkel verhaal hetzelfde, en ADD is ook niet in een paar zinnen samen te vatten. In deze blog begin ik daarom met uitleg over hoe je ADD kunt herkennen, zowel bij jezelf als bij je partner. Daarna deel ik inzichten over hoe je er samen beter mee om kunt gaan.
Hoe herken je ADD? | Bij een ander of bij jezelf
Herkenning is altijd de eerste stap naar bewustwording en verandering. ADD laat zich herkennen via drie invalshoeken:
- Zichtbare kenmerken – op te merken door de omgeving
- Onzichtbare kenmerken – vooral voelbaar voor de persoon zelf
- Indirecte signalen – die mogelijk wijzen op ADD, maar ook een andere oorzaak kunnen hebben
ADD bij een ander: 10 veelvoorkomende kenmerken
Zie jij jezelf of je partner terug in meerdere van deze punten? Dan is het zinvol om verder te lezen:
- Altijd nét te laat komen
- Vergeten van afspraken of belangrijke taken
- Uitstelgedrag bij alles wat niet direct leuk is
- Moeilijk kunnen stoppen bij plezierige activiteiten (hyperfocus)
- Overal chaos óf overdreven behoefte aan structuur
- Dingen kwijt zijn is eerder regel dan uitzondering
- Impulsief gedrag in taal, emoties of uitgaven
- Dromerig of afwezig in gesprekken
- Veel voelen, maar moeite hebben dit te uiten
- Conflicten of lastige gesprekken liever vermijden
Belangrijk om te weten: het onderkennen van ADD is voor de persoon zelf vaak lastig – en dat is op zichzelf al een kenmerk van ADD. Erkenning is echter essentieel om beter met de uitdagingen om te leren gaan.
ADD van binnenuit: hoe voelt het zelf?
De vorige lijst is zichtbaar voor de buitenwereld. Wat je hieronder leest, speelt zich meer intern af. Misschien herken je jezelf hierin – ook al is dat door de aard van ADD niet altijd makkelijk te erkennen.
Plannen en tijdsbesef is lastig
Wat voor anderen logisch lijkt, voelt voor jou soms als een onoverzichtelijke puzzel.
Het inschatten van tijd, plannen van taken of het creëren van overzicht is vaak ingewikkeld. Ook opruimen en organiseren kosten veel energie, en tijd lijkt altijd door je vingers te glippen.
Altijd druk, maar weinig gedaan
Je kunt moeilijk starten met taken die belangrijk zijn maar niet leuk. In plaats daarvan ga je op in wat nú interessant is. Je verliest jezelf in die activiteit en voor je het weet is de dag voorbij. Ondertussen stapelen de ‘moetjes’ zich op en voelt het alsof je altijd achter de feiten aanloopt.
Een hoofd vol chaos
Gedachten komen en gaan, zonder richting of volgorde. Je hoofd is snel overvol. Dat maakt focussen moeilijk en contact met anderen soms verwarrend. Je voelt je snel overprikkeld of schiet ineens uit je slof.
Snel afgeleid door je omgeving
Alles wat beweegt, ruikt of geluid maakt, trekt je aandacht. Daardoor maak je sneller fouten of vergeet je wat je aan het doen was. Gesprekken volgen is soms lastig, zeker in een drukke ruimte.
Wat zijn mogelijke gevolgen van ADD?
Let op: niet elk gevolg is specifiek voor ADD. Iemand met een laag zelfbeeld hoeft geen ADD te hebben, en niet iedereen met ADD heeft een laag zelfbeeld. Toch zijn dit enkele veelvoorkomende effecten:
Oververmoeidheid en prikkelbaarheid
Door alles wat openstaat, fout loopt of blijft liggen, ervaar je vaak stress. Je ritme is vaak verstoord: je gaat laat slapen, slaapt lang uit, voelt je oververmoeid. Dat maakt je sneller prikkelbaar – of je schommelt tussen energieke en overbelaste fases.
Laag zelfbeeld
Als je vaak hoort (of denkt) dat je ‘lui’, ‘ongeorganiseerd’ of ‘onbetrouwbaar’ bent, dan ga je dit uiteindelijk geloven. Zeker als je dit al als kind meekreeg. Die overtuigingen kunnen hardnekkig worden en je zelfbeeld ondermijnen.
Onderpresteren
Je bent slim genoeg, maar het lukt niet om je studie of werk goed te organiseren. Daardoor kom je terecht in banen onder je niveau. Niet omdat je het niet kunt – maar omdat ADD je belemmert om je potentieel volledig te benutten.
Relatiedynamiek onder druk
In relaties leidt ADD vaak tot spanningen. De partner voelt zich alleen, overbelast en ongezien. Degene met ADD voelt zich tekortschieten of als ‘kind’ behandeld. Dit kan leiden tot terugtrekken of juist boze uitvallen. En hoe vaker dat gebeurt, hoe dieper het patroon inslijt. Meer hierover lees je in mijn blog over relatiepatronen en EFT.
Ook op werkgebied zichtbaar
ADD laat zich niet alleen zien in liefdesrelaties, maar ook in werkrelaties. Zeker wanneer werkdruk oploopt of er langdurige samenwerking is met dezelfde collega’s of leidinggevende. Niet voor niets kiezen veel mensen met ADD voor zelfstandig werk of creatieve, projectmatige beroepen.
De kracht van ADD – positieve eigenschappen
ADD heeft zeker uitdagingen, maar kent ook prachtige kanten. Mensen met ADD zijn vaak:
- creatief, nieuwsgierig en verrassend origineel in hun denken,
- energiek en volhardend als ze ergens enthousiast over zijn,
- spontaan, gevoelig en flexibel,
- romantisch, oplettend en charmant in de verliefdheidsfase (hyperfocus!).
Wat is ADD precies? |
ADD staat voor Attention Deficit Disorder, oftewel: aandachtstekortstoornis. Het is een subtype van ADHD en wordt tegenwoordig aangeduid als ADHD-I.
De drie vormen van ADHD
- ADHD-I (Inattentive) – ook bekend als ADD. Hierbij staat concentratieproblemen centraal.
- ADHD-H (Hyperactive/Impulsive) – de variant met veel onrust en impulsiviteit.
- ADHD-C (Combined) – een combinatie van beide vormen. Dit is de meest voorkomende variant.
Is ADD erfelijk?
ADD is in driekwart van de gevallen erfelijk bepaald.
Wanneer jij ADD hebt, is de kans groot dat één van je ouders dit ook had. Van de kinderen met ADD:
- Ervaart 1/3 nauwelijks klachten op volwassen leeftijd,
- Leert 1/3 ermee omgaan via strategieën of een begripvolle partner,
- Houdt 1/3 blijvende uitdagingen in het dagelijks leven.
Die tweede groep biedt hoop: met de juiste aanpak kun je er samen goed mee leren omgaan.
Wat gebeurt er in het brein bij ADD?
ADD is gerelateerd aan problemen in de zogenaamde executieve functies: vaardigheden zoals plannen, beslissen, concentreren en emoties reguleren. In het brein is er vaak een tekort aan de stofjes dopamine en noradrenaline – neurotransmitters die communicatie tussen hersengebieden regelen.
Wat betekent dit tekort?
Door dit tekort ontstaan concentratieproblemen, impulsiviteit en een gebrekkig werkgeheugen. Het wordt moeilijk om focus te houden, je te blijven motiveren of structuur aan te brengen in je dag. En dat zijn precies de kenmerken die we bij ADD zien.
In het volgende deel deel ik zeven praktische strategieën om beter om te gaan met ADD – individueel én samen in je relatie.
Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest
Wat maakt een relatie sterk en blijvend?
Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?
Hoe ga je in relaties om met ADD? | 7 praktische inzichten
Na alle informatie over ADD is de vraag nu: hoe ga je hier als partners op een helpende manier mee om? Hieronder vind je zeven waardevolle inzichten voor meer rust, verbinding en wederzijds begrip in jullie relatie.
1. Erken ADD als gezamenlijke realiteit
Bewustwording is de eerste en vaak belangrijkste stap richting verandering.
Verandering begint bij bewustwording: het zien en erkennen van wat er speelt. Misschien zie je voor het eerst duidelijk hoe kenmerken van ADD jullie relatie beïnvloeden. Dit kan confronterend zijn—vooral als het jezelf betreft. Het label ADD roept soms weerstand op: “Ja, ik herken veel, maar zo erg is het toch niet?”. Toch is deze erkenning cruciaal. Je hoeft jezelf niet langer als lui of onverschillig te zien. Je snapt beter waarom bepaalde dingen lastig zijn en kunt daar nu gericht mee omgaan.
Van onbewust naar bewust
Volgens de leerfasen van Maslov komt na deze bewustwording een uitdagende fase: bewust onbekwaam. Je ziet wat er speelt en welke gevolgen dat heeft voor je omgeving, maar hebt nog niet de tools om dingen anders te doen. Dat is niet makkelijk, maar wel noodzakelijk. Dit inzicht helpt je de volgende stap te zetten: naar bewust bekwaam.
Als je partner ADD heeft
Als jij je partner herkent in de kenmerken van ADD, kan dat veel puzzelstukjes op hun plek laten vallen. Dingen waar je aan twijfelde—”doet hij wel genoeg moeite?”, “waarom lijkt ze soms zo afwezig?”—krijgen nu een verklaring. Je partner is niet onverschillig, maar worstelt met ADD. Dit besef opent de deur naar meer compassie en samenwerking.
Realistische verwachtingen
ADD zal altijd deel blijven uitmaken van jullie relatie. Dat vraagt om realistische verwachtingen. Je partner verandert niet in een superplanner en jij wordt misschien geen stressloze multitasker. Maar met begrip, samenwerking en gerichte strategieën is er veel winst te behalen.
2. Veranker zelfzorg in je dagelijkse ritme
Wie goed voor zichzelf zorgt, heeft meer te geven aan de ander.
Zelfzorg is geen luxe, maar een voorwaarde voor een gezonde relatie. Systemisch gezien is er een logische volgorde van prioriteiten:
- Jezelf – jouw energie, balans en gezondheid vormen de basis.
- Jullie relatie – een levendige, verbonden relatie voedt het gezin.
- Het gezin – kinderen gedijen het best als de ouders goed in hun vel zitten.
Wat als deze volgorde zoek is?
In veel relaties is de zorg voor het gezin naar voren geschoven. Het gevolg: stress, burn-out en een onder druk staande relatie. Door jezelf weer op één te zetten, herstel je het fundament.
Maak goede gewoontes van je zelfzorg
Zelfzorg werkt het beste als je er een dagelijkse routine van maakt. Volgens gedragsdeskundigen zoals Ben Tiggelaar werkt dat het beste als je klein begint, het koppelt aan een herkenbare situatie en je vorderingen zichtbaar maakt. Voorbeelden:
- Een rustige ochtendroutine met een vast moment voor jezelf.
- Elke dag een korte wandeling na het avondeten.
- Op tijd naar bed met een vaste wekker om op te staan.
8 zelfzorgtips speciaal bij ADD
- Voorkom overbelasting. Schakel hulp in als het teveel wordt.
- Trek je terug bij overprikkeling – leg uit waarom en wanneer je terugkomt.
- Plan ruimte voor ontspanning en hyperfocus, met tijdsgrenzen.
- Vervang ongezonde gewoontes bij stress door gezondere alternatieven.
- Eet gezond en overweeg supplementen zoals Alfa Focus of Omega-3.
- Breng structuur in je slaapritme – vaste tijden voor naar bed en opstaan.
- Oefen aandacht en mindfulness – hierover verderop meer.
- Zoek begeleiding bij een gespecialiseerde ADD-coach.
3. Verbeter jullie communicatie
Communicatie is altijd belangrijk, maar bij ADD vaak ook extra uitdagend. Prikkels, afleiding of het vermijden van lastige gesprekken kunnen de verbinding verstoren. Toch is open communicatie onmisbaar.
Gebruik de vier stappen van geweldloze communicatie
- Benoem wat je observeert, zonder oordeel.
- Geef aan welk gevoel dit bij je oproept.
- Koppel dat gevoel aan een behoefte die (on)vervuld is.
- Formuleer een concreet verzoek, zonder eisen te stellen.
Lees hier meer over in de blog over Geweldloze communicatie.
Creëer bewuste communicatiemomenten
Voor mensen met ADD helpt het enorm als gesprekken gepland zijn. Kies een prikkelarme omgeving: wandelen, een kop thee, een rustige plek zonder kinderen of smartphones. Plan dit soort momenten bewust in en begin met verbinding – soms letterlijk door hand in hand te lopen.
Voorkom miscommunicatie
Echte communicatie gebeurt pas als de zender weet dat de boodschap is aangekomen én begrepen. Alles daarbuiten is miscommunicatie. Een praktische oefening:
- Eén van jullie deelt een boodschap.
- De ander herhaalt deze boodschap in eigen woorden.
- Pas bij herkenning gaat het gesprek verder.
Deze techniek vergroot begrip én de focus bij ADD.
Help bij het onder woorden brengen van emoties
Mensen met ADD voelen vaak veel, maar vinden het lastig dat onder woorden te brengen. Als partner kun je helpen door vragen te stellen zoals: “Kan het zijn dat je je teleurgesteld voelde omdat…?”. Zo help je jouw partner om gevoel en behoefte te herkennen en delen.
Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar
Dit e-Book biedt je:
- Het geheim achter elke liefdesrelatie.
- Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
- Zeven praktische tips voor thuis.
- Een instructie van de Imago dialoog.
4. Verdeel verantwoordelijkheden bewust
Een eerlijke taakverdeling voorkomt scheefgroei en frustratie.
In de meeste relaties ontstaan verantwoordelijkheden vanzelf. Maar als ADD een rol speelt, is de kans groot dat de balans verschuift. Vaak neemt de partner zonder ADD steeds meer taken op zich, wat leidt tot overbelasting bij de één en een gevoel van tekortschieten bij de ander. Dit kan uiteindelijk zorgen voor onderlinge frustratie of het gevoel van ongelijkwaardigheid.
Kies samen bewust voor een verdeling
In plaats van een onuitgesproken verdeling is het krachtig om samen afspraken te maken over wie wat doet. Plan af en toe een moment om jullie taakverdeling onder de loep te nemen. Bespreek waar je blij mee bent, wat wringt en of je iets wilt veranderen. Laat de afgesproken eindverantwoordelijkheid vervolgens liggen bij degene die hem draagt – ook als iets misloopt. Dat bevordert eigenaarschap.
Wat werkt voor jullie?
Het is logisch dat de partner zonder ADD vaker de planningsgerichte taken oppakt. Denk aan het regelen van schoolzaken of administratie. De partner met ADD kan juist excelleren in praktische of spontane taken, zoals koken of helpen bij huiswerk. Experimenteer samen met wat werkt. Het hoeft niet gelijkmatig, het moet kloppen voor jullie beiden.
5. Plan samen en maak het concreet
Een goede planning creëert overzicht, rust en samenwerking.
Plannen is cruciaal in elk huishouden, maar extra belangrijk als één van jullie ADD heeft. Door samen te plannen, voorkom je misverstanden en verdeel je de lasten eerlijker.
Maak een gezamenlijke weekplanning
Een vaste routine helpt: kies een moment in de week (bijvoorbeeld zondagavond) om de komende week door te nemen. Zet alles wat speelt concreet op papier: wie doet wat, wanneer en hoe laat. Deze details zijn juist helpend bij ADD.
Gebruik simpele hulpmiddelen
Een whiteboard met boodschappenlijst, een foto van het lijstje, of een gezamenlijke digitale agenda maken plannen makkelijker. Maak grote taken behapbaar door ze op te splitsen in kleine taken, gekoppeld aan tijd en dag. Bijvoorbeeld:
- Maandag na werk: heg snoeien en blad harken
- Woensdagmiddag: gras maaien en randjes knippen
- Zaterdagochtend: tuinmeubels en tegels schoonspuiten
Tips om de planning uit te voeren
- Maak gebruik van visuele overzichten en deadlines: afvinken werkt motiverend.
- Stem af hoe herinneringen prettig zijn: een vriendelijke herinnering is helpend, kritiek werkt averechts.
- Gebruik hulpmiddelen zoals een timer, planning-app of notitieboek.
- Maak korte taken (minder dan 2 minuten) direct af – dit voorkomt opstapeling.
- Verwacht geen perfectie. Als jullie vooruitgang boeken, is dat al winst.
6. Train je aandacht met passende methodes
Regelmatige aandachtsbeoefening brengt meer rust en focus in je leven.
ADD gaat vaak gepaard met overprikkeling en moeite met focus. Aandachtsbeoefening helpt hierbij. Hieronder enkele effectieve vormen – kies wat bij jou past.
Yoga
Yoga helpt je te focussen op je ademhaling en lichaam. Zo verleg je je aandacht van buiten naar binnen en train je rust, balans en concentratie.
Meditatie
Je hoeft echt niet stil te zitten op een kussen. Meditatie kan ook tijdens een rustige wandeling. Het draait om bewust aanwezig zijn bij één focuspunt – je ademhaling, een geluid, of je beweging. Onderzoek toont aan dat meditatie stress vermindert én je hersenen positief beïnvloedt.
Mindfulness
Mindfulness betekent aandacht hebben voor het huidige moment. Of je nu de afwas doet of een boterham smeert, je doet het met bewuste aandacht. Mindfulness kan in alles verweven worden en brengt meer rust in je dag.
Neurofeedback
Neurofeedback traint je hersenen door realtime terugkoppeling op je hersengolven. Dit helpt om focus en rust beter te reguleren.
Wekkertraining
Een praktische methode: zet een timer op 15 minuten en werk in die tijd geconcentreerd aan één taak. Daarna neem je een korte pauze. Door dit te herhalen, train je jouw concentratie in kleine stappen. Gebruik eventueel een noise-cancelling koptelefoon.
7. Gebruik de positieve kanten van ADD
ADD brengt ook prachtige eigenschappen met zich mee.
ADD is niet alleen lastig. Het brengt ook enthousiasme, creativiteit en spontaniteit mee – en die eigenschappen zijn goud waard in een relatie.
Blijf jullie relatie actief vormgeven
Liefde is geen status quo, het vraagt om creatie. Daar blinkt iemand met ADD vaak in uit: originele ideeën, nieuwe plannen, verrassende uitjes. Gebruik deze kracht om samen plezier te maken en de relatie levendig te houden.
Humor helpt relativeren
Natuurlijk gaat er soms iets mis. Juist dan helpt humor om de druk van de ketel te halen. Lach samen om de chaos. Niet om dingen weg te stoppen, maar om er lucht aan te geven. Humor en mildheid zijn een krachtig duo binnen elke relatie – zeker bij ADD.
