Blogs over het thema Diepgang

Elkaar echt leren kennen
Een sterke relatie gaat verder dan samen tijd doorbrengen; het draait om écht nieuwsgierig blijven naar elkaar. Ken je de belangrijke gebeurtenissen die je partner hebben gevormd? Begrijp je zijn of haar emoties en reacties? Volgens relatie-expert John Gottman bouwen gelukkige koppels een ‘liefdeskaart’ op: een diepgaand inzicht in elkaars angsten, dromen en dagelijkse voorkeuren.

Het doorlopende proces van begrip en verbinding
Een relatie met diepgang betekent dat je blijft luisteren en jouw beeld van je partner regelmatig bijstelt. Jullie ervaringen uit het verleden hebben invloed op de relatie van nu. Hoe beter je elkaars achtergrond en patronen begrijpt, hoe sterker de emotionele verbinding. Dit geldt ook voor de mensen die belangrijk zijn voor je partner en de rol die zij spelen in zijn of haar leven.

Nieuwsgierig blijven naar elkaar
Een relatie blijft groeien als je blijft vragen, luisteren en ontdekken. Voeren jullie gesprekken over persoonlijke groei en ontwikkeling? Blijf je geïnteresseerd in wat je partner drijft en bezighoudt? Diepgang ontstaat niet vanzelf, maar vraagt om bewuste aandacht en openheid.

Hieronder vind je een overzicht van alle blogs die raken aan het thema diepgang.

De Imago Dialoog – een verbindend gesprek

Patronen in relaties en de kracht van de Imago Dialoog

In mijn eerdere blogs heb ik vaak stilgestaan bij terugkerende relatiepatronen. Zo schreef ik onder andere over patronen vanuit EFT (Emotionally Focused Therapy) en over Transactionele Analyse (TA). Wat deze methodes gemeen hebben, is het belang van bewustwording: herkennen wat jullie samen steeds herhalen, stoppen met reageren vanuit gewoonte en vervolgens kiezen voor een nieuw, verbindend gesprek.

Deze blog richt zich op zo’n gesprek. Een gesprek dat niet alleen anders is, maar ook écht dichterbij brengt. We hebben het over de Imago Dialoog.

Het doel | van de Imago Dialoog

Het centrale doel van de Imago Dialoog is het herstellen van de verbinding tussen twee mensen. Op de website van Imago Relaties Nederland vind je meer achtergrond bij deze methode, waarop ook deze blog is gebaseerd. Dankzij de vaste structuur en heldere afspraken, ontstaat er communicatie waarbij:

echt geluisterd wordt,
ruimte is voor wederzijds begrip,
en empathisch wordt meegevoeld.

Gehoord en gezien worden: een diepe menselijke behoefte

Wanneer je tijdens een gesprek merkt dat iemand echt naar je luistert, je begrijpt én meevoelt, dan gebeurt er iets wezenlijks. Je voelt je erkend. En dat is waar we allemaal naar verlangen. Word je niet gehoord? Dan ga je jezelf herhalen of trek je je terug. In essentie willen we allemaal gewoon even écht gezien en gehoord worden.

Iedereen bekijkt de wereld | vanaf zijn eigen eiland

Onze kijk op het leven is uniek – gevormd door alles wat we hebben meegemaakt. Jouw wereldbeeld is een optelsom van jouw ervaringen. Niemand ziet de wereld precies zoals jij.

We denken soms dat onze partner net zo denkt als wij

Dat gevoel van veiligheid zoeken we vaak bij onze partner. We willen dat die ander ons begrijpt, zoals wij de dingen zien. Maar de realiteit is: jouw partner heeft een eigen geschiedenis en dus een eigen beleving.

De uitnodiging tot het eiland van de ander

In de Imago Dialoog zie je elkaars belevingswereld als twee afzonderlijke eilanden. Als je echt contact wil maken, is het belangrijk dat je jouw eigen eiland even verlaat en oprecht nieuwsgierig het eiland van de ander betreedt. Daar begint verbinding.

De spelregels | van de Imago Dialoog

Bij de dialoog hebben jullie om de beurt een duidelijke rol: de zender deelt, de ontvanger luistert. Door elkaar de ruimte te geven, ontstaat er rust en verdieping.

De rol van de zender

Imago Dialoog - ieders rol en verantwoordelijkheid — Imago Dialoog – ieders rol en verantwoordelijkheid

Als zender nodig je je partner uit op jouw eiland. Je stelt je open en deelt wat er in jou leeft. Daarbij zijn vier spelregels belangrijk:

1. Kies één onderwerp

Focus je op één onderwerp. Dit voorkomt verwarring en geeft ruimte om dieper te gaan.

2. Houd het beknopt

Deel in kleine stukjes, zodat de ander je goed kan volgen en spiegelen. De vraag “Is er meer?” helpt om stap voor stap tot de kern te komen.

3. Geen verwijten of beschuldigingen

Creëer veiligheid door beschuldigingen te vermijden. Wees feitelijk en geef duidelijk aan dat iets jouw beleving is, bijvoorbeeld: “het leek voor mij alsof je boos was.”

4. Gebruik de “ik”-vorm

Praat vanuit jouw ervaring: “ik voelde…”, “ik dacht…”, “ik had de neiging om…”. Hierdoor blijft het veilig en oprecht.

Een veilige zender nodigt uit tot luisteren

Door je aan deze spelregels te houden, help je de ander om met open oren en hart te luisteren. Daarmee ontstaat er echt contact.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

De rol van de ontvanger

Ontvangen is meer dan stil zijn. Het vraagt om volledige aandacht en nieuwsgierigheid.

Het verschil tussen “luisteren om te reageren” en “luisteren om te begrijpen” is enorm.

1. Volle aandacht

Als ontvanger ben je écht beschikbaar. Zit je hoofd te vol? Geef dat aan en kies een ander moment.

2. Nieuwsgierigheid boven aannames

Laat je aannames los. Ook als je denkt te weten wat de ander gaat zeggen – blijf open en nieuwsgierig.

3. Verschillen erkennen

Op het eiland van je partner ziet alles er anders uit. Mag dat? Kun je dat laten bestaan naast jouw werkelijkheid?

4. Blijf in de beleving van de ander

Word je geraakt door iets wat je hoort? Geef dit kort aan (“geef me even tijd”), en keer terug wanneer je er weer bent.

5. Voel mee

Durf je hart open te zetten. Voel je echt wat de ander voelt? Emotioneel afstemmen is een van de krachtigste vormen van verbinding.

Het proces | van de Imago Dialoog in drie stappen

Imago dialoog - het basisproces — Imago dialoog – het basisproces

De dialoog bestaat uit drie eenvoudige maar krachtige stappen:

Luisteren (spiegelen)
Begrijpen (samenvatten)
Invoelen (empathie tonen)

1. Spiegelen: laat zien dat je luistert

Na het delen door de zender, spiegelt de ontvanger wat hij of zij gehoord heeft. Vervolgens check je: “Klopt dat?”

Is het niet compleet? Dan vult de zender aan, en spiegel je opnieuw.
Is het compleet? Dan vraag je: “Is er meer?”

Rust en herhaling brengen diepgang

De magie zit in het herhalen. Zo ontdek je samen wat er écht speelt.

2. Samenvatten: geef betekenis

Als alles gedeeld is, vat je samen wat je begrepen hebt. Bijvoorbeeld: “Nu ik je zo hoor, snap ik waarom dit zo belangrijk is voor je.” Vraag daarna of het klopt.

3. Invoelen: toon empathie

Empathisch invoelen via onze spiegelneuronen

Gebruik één gevoelswoord om te benoemen wat de ander mogelijk heeft gevoeld: “Het lijkt me dat het voor jou voelde als …”. Check opnieuw of dat klopt en spiegel zo nodig het aangepaste woord.

De rolwisseling

Sluit het gesprek af door elkaar te bedanken – de zender voor de openheid, de ontvanger voor het luisteren. Wissel vervolgens van rol en blijf bij hetzelfde onderwerp. Zo ontstaat er evenwicht en verdieping aan beide kanten.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Essentiële ingrediënten | voor meer diepgang

Nu je bekend bent met het basisproces van de Imago Dialoog, gaan we een stap verder. Wat maakt een dialoog écht verdiepend? Welke elementen zorgen ervoor dat je als partners verder komt dan alleen het uitwisselen van standpunten? Hieronder vind je drie krachtige ingangen die ieder gesprek meer betekenis kunnen geven.

1. Het heden

Imago dialoog – reis van heden, via verleden naar de toekomst

Veel dialogen starten bij een actuele gebeurtenis – iets wat net is gebeurd of wat al vaker is voorgekomen binnen jullie relatie. Begin daarom met iets concreets, iets dat recent heeft plaatsgevonden, zoals: “gistermiddag toen jij…”. Door duidelijk te zijn en te spreken over specifieke momenten, voorkom je vage generalisaties zoals “altijd” of “nooit”. Verken jouw binnenwereld: wat voelde je precies, welke gedachten had je, en wat maakte dat zo intens voor jou?

2. Het verleden

In de Imago benadering wordt ervan uitgegaan dat onze ervaringen uit de jeugd van invloed zijn op hoe we ons als volwassene gedragen in relaties. Ook in mijn praktijk zie ik dit dagelijks terug. Daarom is het waardevol om tijdens de dialoog te onderzoeken: doet dit onderwerp uit het heden mij ergens aan denken uit mijn jeugd? Misschien herken je het gedrag van je partner van vroeger, of mis je juist iets wat je als kind ook al hebt gemist. Vaak verlangen we in het nu het meest naar dat wat we vroeger tekort zijn gekomen. Deel dit met je partner: “Waar dit mij aan doet denken in mijn jeugd is…” of “Een herinnering die direct in mij opkomt is…”. Hoe concreter, hoe beter.

3. De toekomst

Kijk tot slot samen vooruit. Wat heb je in de toekomst nodig? Welke wens of grens wil je uitspreken? En kun je dit omzetten in een concreet, realistisch en vriendelijk verzoek aan je partner? Denk hierbij aan iets wat SMART is: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden. Belangrijk is om te beseffen dat dit een verzoek is – geen eis. En hoe bijzonder is het als je partner uit vrije wil op jouw verzoek ingaat?

Ruimte voor heling én groei

In elk conflict schuilt een kans op groei

Imago ziet elk conflict als een mogelijkheid tot heling én ontwikkeling. Het bijzondere is dat wat je partner het meest van jou nodig heeft, vaak ook iets is dat jij het lastigste vindt om te geven – en andersom. Door te leren geven en ontvangen in jullie relatie, ontstaat er ruimte voor groei bij jezelf én heling bij de ander. Welke kans ligt hierin voor jullie?

Verschillende vormen | van de Imago Dialoog

Er zijn meerdere variaties op de Imago Dialoog. Een toegankelijke en krachtige variant is de waarderingsdialoog. Deze kun je dagelijks doen – en net zoals tandenpoetsen voor je gebit, zorgt het op de lange termijn voor een gezonde relatie. Het kost maar een paar minuten per dag en levert veel op.

De waarderingsdialoog

Een eenvoudig en liefdevol dagelijks ritueel

De waarderingsdialoog bestaat uit drie stappen:

“Wat ik vandaag van jou waardeer, is…”
Je kunt dit uitbreiden met zinnen als: “Wat ik hierin speciaal waardeer, is…”, “Het effect hiervan op mij is…”, “Als jij dat doet, voel ik me…”, “Het herinnert me aan vroeger, toen…”
“Wat ik vandaag heb meegemaakt of gedacht en met je wil delen, is…”
“Wat ik vandaag van mezelf waardeer, is…”

Luisteren en spiegelen blijft de sleutel

De rol van de ontvanger is nog steeds: spiegelen, checken of het klopt, en vragen “Is er meer?”. Aan het einde volgt een samenvatting en een moment van empathisch invoelen.

Wisselen van rol

Na de eerste ronde wisselen jullie van rol. Degene die luisterde, wordt nu de zender en andersom. Sluit af met een dankjewel: “Dankjewel voor het delen en het luisteren. Dit geeft mij…”. Vergeet niet ook dit te spiegelen.

Een knuffel van 20 seconden doet wonderen

Sluit de waarderingsdialoog af met een knuffel. Onderzoek toont aan dat een knuffel van minimaal 20 seconden het oxytocineniveau verhoogt. Dit zorgt voor:

een lagere hartslag en bloeddruk,
vermindering van stress,
en een beter humeur.

Een klein gebaar met grote impact.

Stappen richting | een bewuste relatie

Hierboven heb je meer gelezen over de Imago dialoog en hoe jullie die samen thuis kunnen inzetten. Maar wat kun je nog meer doen of lezen? Hoe creëer je samen een bewuste relatie? Dat ontdek je als volgt:

In deze blog leer je alles over de “relatiecyclus richting een bewuste relatie”. Deze relatiecyclus bevat acht fases en geeft een goed inzicht in hoe liefdesrelaties zich ontwikkelen.
Via deze blog krijg je inzicht in de “negen pijlers van een bewuste relatie“. Wil je weten hoe jullie hierop ‘scoren’? Doe dan hier onze online relatietest.
En tenslotte lees je in deze blog meer over “zeven praktische tips voor relatieverbetering“, waarmee jullie direct aan de slag kunnen om bewust aan jullie relatie te werken.

Met deze inzichten en praktische tools hebben jullie alles wat nodig is om samen een gelukkige en bewuste relatie op te bouwen. Ga je mee op deze mooie reis?

De relatiecyclus richting een bewuste relatie

In deze blog neem ik je mee in de relatiecyclus die leidt naar een bewuste relatie. De inhoud is geïnspireerd op het werk van Harville Hendrix en Helen Hunt, de grondleggers van Imago relatietherapie. Zij schreven meerdere boeken, waaronder “Krijg de liefde die je wilt – een gids voor het verbeteren van je relatie”. Deze methode pas ik zelf vaak toe in mijn praktijk. Steeds weer ervaar ik hoeveel positieve impact de Imago-dialoog heeft op koppels in relatietherapie. Lees eventueel ook mijn eerdere blog over “De Imago Dialoog – een verbindend gesprek“. In deze blog ga ik dieper in op de achtergronden en stappen richting een bewuste relatie.

De relatiecyclus | een dynamiek in 8 fases

De relatiecyclus biedt inzicht in het ontstaan en de dynamiek van liefdesrelaties. Het is geen lineair pad van A naar B, maar een cyclisch proces waarin fases zich herhalen. Hierdoor ontstaat ruimte voor heling, groei en bewustwording. In onderstaand schema zie je de acht fases van de relatiecyclus:

Volledige verbinding – We starten in de baarmoeder in totale verbondenheid en verlangen hiernaar terug.
Onvervulde behoeftes – In onze vroege kindertijd worden niet al onze behoeftes vervuld, wat leidt tot kleine ‘wonden’.
Verloren delen – Om liefde en aandacht te krijgen, passen we ons aan en raken we delen van onszelf kwijt.
Copingstrategie – We ontwikkelen strategieën om met stress om te gaan, die we later blijven gebruiken.
Verliefd worden – We worden onbewust verliefd op iemand die aan drie specifieke voorwaarden voldoet.
Romantische liefde – De beginfase van een relatie voelt als een roze wolk vol idealen en verbondenheid.
Machtsstrijd – Elke relatie komt op een punt van strijd, met vijf herkenbare stadia.
Bewuste relatie – Deze strijd vormt de poort naar heling, groei en een bewuste relatie.

Hieronder licht ik elke fase verder toe, zodat je meer inzicht krijgt in de psychologie en logica van relaties. Misschien helpt het een stukje van het mysterie rondom liefde te ontrafelen.

Volledige verbinding | (1) de kosmische reis

De reis van de relatiecyclus begint al voor onze geboorte. In de baarmoeder zijn we negen maanden lang continu verbonden met onze moeder via de navelstreng. Al onze behoeftes worden vanzelf vervuld. Dit vormt een staat van volledige verbondenheid.

De ontdekking van het belang van verbinding

In 1915 onderzocht de Amerikaanse arts Henry Dwight Chapin de hoge sterftecijfers in weeshuizen. Zijn schokkende conclusie: bijna 100% van de kinderen onder de twee jaar overleed, ondanks goede hygiëne en voeding.

Van 100% sterfte naar 10% door liefdevolle aanraking

Toen kinderen meer liefdevolle aandacht kregen – in pleeggezinnen of door verzorgers – daalde de sterftecijfers drastisch. In 1938 lag dit onder de 10%.

Liefdevolle verzorging is essentieel

Liefde en verbinding zijn essentieel voor menselijke overleving

Psychiater John Bowlby concludeerde later dat liefdevolle verzorging cruciaal is voor zowel geestelijke als lichamelijke ontwikkeling. Ontbreekt die, dan is de kans op psychische problemen of crimineel gedrag later groter.

Het belang van een goede relatie

In 1938 startte Harvard een langlopend onderzoek onder 724 kinderen. Ze werden hun hele leven gevolgd om het ‘geheim van een goed leven’ te ontdekken.

Drie conclusies uit het meest langlopende onderzoek ter wereld

Sociale verbindingen maken ons gelukkiger, gezonder en zorgen voor een langer leven.
Het gaat niet om het aantal vrienden, maar om de kwaliteit van relaties.
Goede relaties beschermen lichaam én geest tegen de effecten van ouderdom.

Conclusies uit bijna 40 jaar wetenschappelijk onderzoek naar geluk

In het boek “Geluk – The World Book of Happiness” delen 100 wetenschappers hun bevindingen. Uit alle onderzoeken blijkt: een actief sociaal netwerk is de belangrijkste factor voor geluk. In mijn blog “Geluk – hoe bereik je dat?” lees je welke zes factoren het meest terugkomen. Op nummer één? Sociale verbondenheid.

De kosmische reis

Binnen de Imago therapie wordt deze staat van verbondenheid ‘de kosmische reis’ genoemd. Alles is met elkaar verbonden – een gedachte die ook in het boeddhisme terugkomt. Tijdens onze kindertijd raken we deze verbinding deels kwijt, wat leidt tot twee universele waarheden:

Alleen al de angst om verbinding te verliezen, kan intense stress veroorzaken

1. Levenslang streven naar verbinding

We verlangen ons hele leven naar diepe verbondenheid – met onszelf, anderen en het grotere geheel. In die staat voelen we vreugde en levendigheid.

2. Pijn, stress en angst bij verlies van verbinding

Verlies van verbinding – zoals bij scheiding of verlies – kan enorme pijn veroorzaken. Zelfs de angst ervoor brengt stress met zich mee.

Word jij ook gelukkig van verbinding?

Herken jij dit? Voel je je gelukkiger wanneer je écht contact maakt – met jezelf of een ander? Of het nu een spontaan gesprek is met een vreemde of een intiem moment met je partner? Wist je dat er vijf ‘talen van liefde’ zijn? De meeste mensen hebben een duidelijke voorkeur. Wil je weten welke bij jou past? Lees dan mijn blog over: “Vijf talen van liefde” en doe de test om jouw liefdestaal te ontdekken.

Onvervulde behoeftes | (2) de psychologische reis

De geboorte zelf is al een intens proces: we verlaten de veilige baarmoeder, de navelstreng wordt doorgeknipt en we moeten zelfstandig functioneren. Voor het eerst ervaren we kou, honger en afgescheidenheid. Huilen is onze enige manier om te reageren – meer kunnen we nog niet.

De psychologische reis

De gevoelsmatige reis die we nu starten, wordt binnen Imago ook wel de ‘psychologische reis’ genoemd. Dit is een universeel pad dat we allemaal afleggen. Het kenmerkt zich door ervaringen waarin we niet in onze belangrijkste behoeftes worden voorzien. Hieronder bespreek ik vier belangrijke fases van deze reis (zie ook het figuur). Bij elke fase staat een specifieke behoefte centraal. Hoe was dat voor jou: werd die behoefte (volledig) vervuld?

Karakterstructuren

Ik leg ook de link met de zogenoemde ‘karakterstructuren’, gebaseerd op het werk van Carl Jung, Wilhelm Reich en Alexander Lowen. De termen die zij gebruikten klinken wellicht wat zwaar, maar kijk vooral of je jezelf in een van deze structuren herkent.

Veiligheid en voeding (0 tot 18 maanden)

Waren je ouders emotioneel beschikbaar en betrouwbaar? Voelde je je welkom en veilig? Dan ontwikkel je een stevig basisvertrouwen. Als dat ontbrak, ervaar je mogelijk minder bestaansrecht en veiligheid. Hetzelfde geldt voor voeding: als er voldoende was, kon je ontspannen. Bij structureel tekort blijft er een diep verlangen, met een gevoel van tekort als gevolg. In deze fase kunnen de volgende karakterstructuren ontstaan:

De schizoïde karakterstructuur (veiligheid)

Veiligheid betekent: het gevoel hebben dat je er mag zijn

Deze structuur ontstaat vaak als een kind zich niet welkom voelde of als ouders emotioneel afwezig waren. Het komt relatief weinig voor. Herkenbare kenmerken zijn:

Je bent vaak dromerig, wat afwezig, hebt moeite met oogcontact en blijft liever op de achtergrond.
Je vindt het lastig om contact te maken met je gevoel en baseert je keuzes eerder op denken dan op voelen.
Je bent mentaal sterk, creatief, analytisch en spiritueel ingesteld.

De orale karakterstructuur (voeding)

Voeding betekent: het gevoel dat er genoeg voor je is

Kinderen met minder levensenergie roepen harder om hulp (“oraal”), terwijl kinderen met veel energie eerder besluiten: “dan doe ik het zelf wel” (rigide). De orale structuur herken je aan:

Een sterke behoefte aan nabijheid, bevestiging, en de neiging gesprekken naar jezelf te trekken.
Een afhankelijke houding; je zoekt vaak een krachtige partner.
Empathisch, zorgzaam en gevoelig in contact.
Vatbaar voor overmatig eten, praten, snoepen of schermtijd.

Ontdekking (18 tot 36 maanden)

Mocht jij op ontdekking gaan binnen veilige kaders? Dan ben je waarschijnlijk nieuwsgierig en zelfstandig. Was er juist weinig steun of strikte controle, dan kan dat leiden tot wantrouwen, machtsspelletjes of het gevoel dat je alles zelf moet regelen.

De psychopathische karakterstructuur (vertrouwen)

Vertrouwen betekent: het gevoel dat de wereld veilig is

Kenmerken van deze structuur:

Je staat graag in het middelpunt, neemt makkelijk de leiding en toont je kracht (maar laat je onzekerheid niet zien).
Je houdt van controle, kunt manipuleren of de schuld bij anderen leggen.
Je bent doelgericht, efficiënt en behoudt overzicht.
Vatbaar voor overmatig alcoholgebruik of seksueel gedrag.

Identiteit (3 tot 4 jaar)

Werd jouw gedrag positief bevestigd? Mocht je “ja” én “nee” zeggen? Dan heb je waarschijnlijk een gezond zelfbeeld en ervaar je vrijheid. Maar als je vrije wil gebroken werd, voel je mogelijk nog steeds intern verzet en druk: “ik moet dit gewoon doen”.

De masochistische karakterstructuur (vrijheid)

Vrijheid betekent: mogen zijn wie je bent

Deze structuur ontstaat als een kind gewaardeerd werd om wat het deed, niet om wie het was. Je moest vooral voldoen aan verwachtingen. Herkenbaar aan:

Je voelt je snel onder druk gezet, stelt uit en saboteert jezelf soms.
Je bent loyaal, vasthoudend, maar ook star en moeilijk in beweging te krijgen.
Je offert jezelf op, hebt een minder positief zelfbeeld.
Vatbaar voor overmatig eten, slachtofferschap of passiviteit.

Competentie (4 tot 7 jaar)

Kreeg je duidelijke instructies, feedback en grenzen? Dan ontwikkel je vitaliteit en een gezond richtingsgevoel. Ontbrak dit, dan presteer je vooral voor de buitenwereld en leef je misschien onbewust het leven dat je ouders voor ogen hadden.

De rigide karakterstructuur (vitaliteit)

Vitaliteit betekent: de ruimte voelen om jouw leven voluit te leven

Typisch voor deze structuur:

Je bewaakt je grenzen slecht, neemt teveel hooi op je vork en loopt risico op stress of burn-out.
Je wilt alles zelf doen, hebt moeite met hulp vragen en streeft naar perfectie.
Je bent productief, oplossingsgericht en denkt graag out-of-the-box.
Vatbaar voor overmatig werken of sporten.

Welke onvervulde behoefte uit jouw kindertijd neem jij mee?

Welke onvervulde behoefte herken jij bij jezelf? Speelt die behoefte nu nog steeds een rol in jouw leven? En zie je jezelf misschien terug in een van deze karakterstructuren? Zelf herken ik me sterk in de rigide structuur. Dat bewustzijn leidde bij mij rond mijn 40^ste tot een carrièreswitch, waardoor ik nu werk dat me écht gelukkig maakt.

Onvervulde behoeftes en Transactionele Analyse (TA)

De onvervulde behoeftes uit onze kindertijd nemen we vaak mee in ons volwassen leven. In de Transactionele Analyse (TA) spreken we dan over de ‘Kind-positie’. Dat is het geheel aan gevoelens en gedachten die je als jong kind had. Hoe was het bij jou thuis? Wat voelde je, wat hoorde en zag je? Hoe dacht jij toen over jezelf – en welke overtuigingen heb je gevormd?

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Verloren delen (3) | de sociale reis

Waar het eerder ging over de innerlijke beleving van onvervulde behoeftes, draait het nu om wat jij van je ouders hebt meegekregen – extern dus. En vooral: hoe jij als kind die “stem van je ouders” bent gaan internaliseren. Misschien heb je nu zelf kinderen en merk je dat je soms precies dezelfde dingen zegt als je eigen ouders vroeger tegen jou. Herkenbaar?

We leren door af te kijken en na te doen

Denk eens aan hoe lastig het is om een nieuwe taal te leren op school. En besef dan dat je als kind de Nederlandse taal volledig hebt geleerd, puur door te luisteren en na te doen. Vanaf je geboorte keek je het af, en voor je het wist sprak je vol zinnen. En geloof me: taal is lang niet het enige wat je als kind van je ouders hebt overgenomen.

Wat leer je zoal van je ouders?

Je leerde bijvoorbeeld:

Welke muziek en tv-programma’s zij volgden;
Hoe ze omgingen met jou, elkaar en anderen;
Hoe er werd omgegaan met conflicten;
Wat er gegeten, gedronken of misschien gerookt werd;
Of emoties zichtbaar en bespreekbaar waren of juist niet;
Wie zorgde, werkte, sportte, en hoe taken in huis verdeeld waren.

Bij mij thuis werd er hard gewerkt, nooit geklaagd, amper over gevoelens gepraat, en golden christelijke normen en waarden. Mijn moeder voedde op, mijn vader werkte.

Nog twee manieren waarop we leren hoe we ons horen te gedragen

Naast afkijken leren kinderen op twee andere manieren:

Via duidelijke regels, ondersteund door straf of beloning.
Via subtiele signalen, zoals complimenten: “Wat goed dat je zo snel stopt met huilen, stoere jongen.” Daarmee leer je: stoere jongens huilen niet.

Vraag je eens af: welke denkbeelden van je ouders draag jij nog met je mee? En zijn ze nog steeds helpend?

Hoe ontstaan de verloren delen?

Tijdens het socialisatieproces passen we ons als kind aan

Als kind leer je – vaak al voor je vijfde – door imitatie, regels en subtiele boodschappen. Je past je daarop aan, meestal in twee stappen:

Stap 1. Stiekem doen

Kinderen doen vaak stiekem wat niet mag. Ze verbergen gedrag en liegen er soms over.

Stap 2. Onderdrukken

Later onderdrukken ze die impulsen helemaal. “Dit mag ik niet willen.” Zo wordt de ouderboodschap geïnternaliseerd. Maar daarmee onderdruk je ook een deel van je vrije, authentieke zelf. Zo ontstaat het “verloren deel”. We passen ons aan om liefde te ontvangen en de verbinding met onze ouders te behouden.

Wat heb jij als kind gedaan om geliefd te worden?

Denk eens terug aan je kindertijd. Was jij de grappenmaker, rebel of perfectionist? Zelf was ik het beste jongetje van de klas. Mijn ouders moesten op hun 14^de gaan werken en konden niet studeren, al wilden ze dat graag. Dus wat kon ik doen om geliefd te zijn? Goede cijfers halen, sporten, presteren. En dat werkte: ik werd geprezen. Geen verrassing dat zowel ik als mijn broer universitair zijn afgestudeerd.

De sociale reis

Binnen Imago therapie noemen we dit proces de ‘sociale reis’. Ouders proberen hun kind sociaal vaardig te maken: gedrag aanleren dat volgens hen past bij de maatschappij. Soms sluit dit aan bij wie jij echt bent, maar het kan je ook in de weg zitten als het niet bij je past.

Gebruik wat helpt en verander wat blokkeert

Voor mij is hard werken en gezond leven prima – zolang het in balans is. Maar een van mijn ‘verloren delen’ is het onvoldoende uiten van mijn gevoel. Dat bleek later onhandig en vroeg om verandering. Hoe jouw sociale reis ook verlopen is: weet dat je ouders het deden vanuit liefde en naar hun beste kunnen.

Verloren delen en Transactionele Analyse (TA)

De verloren delen die zijn ontstaan tijdens onze kindertijd, nemen we mee in ons volwassen leven. Binnen de Transactionele Analyse (TA) heet dat de ‘Ouder-positie’. Dit is het geheel aan normen, overtuigingen en voorbeelden uit je eerste levensjaren. Wat was de boodschap van je ouders? En hoe leefden ze die zelf voor? Als je als volwassene vaak een oordeel klaar hebt, is de kans groot dat je een sterk ontwikkelde ouder-positie hebt.

Copingstrategie (4) | wat doen we bij stress?

Zoals je hebt gelezen, maken we als kind een flinke reis: van volledige verbinding (de kosmische reis), via onvervulde behoeftes (de psychologische reis), tot het aanpassen aan onze omgeving (de sociale reis). Deze fases brengen stressmomenten met zich mee, waarop ons brein instinctief reageert.

Welke delen van ons brein zijn betrokken bij stress?

Er zijn drie belangrijke hersengebieden die betrokken zijn bij stress: de hersenstam, het limbisch systeem en de frontaalkwab. Onderstaand schema geeft een versimpeld beeld. Voor een uitgebreidere toelichting, zie deze meer gedetailleerde uitleg.

De hersenstam (autonoom en razendsnel)

Regelt vitale functies zoals ademhaling, hartslag en bloeddruk.
Stuurt reflexen aan, zoals je hand terugtrekken van een hete pan.

Het limbisch systeem (snel maar beperkt aanpasbaar)

Slaat traumatische ervaringen op.
Scant razendsnel op gevaar, op basis van herinneringen.
Produceert stresshormonen zoals cortisol.
Stuurt emotionele reacties aan: angst (freeze/flight) of agressie (fight).

De frontaalkwab (traag maar leerbaar)

Regelt plannen, organiseren, geheugen en besluitvorming.
Beheerst impulsen en remt het limbisch systeem af.

Wat gebeurt er bij stress?

Wanneer zich in het heden iets voordoet dat lijkt op een oud trauma uit je psychologische of sociale reis, reageert het limbisch systeem onmiddellijk. Dit deel van het brein is gericht op gevaar en activeert razendsnel een stressreactie. De vrijgekomen stresshormonen zorgen ervoor dat je lichaam en emoties direct in actie komen. Het woord “reageert” zegt het al: dit is een automatische respons.

Stress en onze automatische piloot (copingstrategie)

70% van de mensen heeft ‘vechten’ of ‘vluchten’ als copingstrategie

Deze automatische reactie treedt op nog vóórdat je er bewust van bent – dus nog voordat je frontaalkwab, het rationele brein, actief wordt. We lijken geen keuze te hebben en schakelen over naar onze automatische piloot. Wat we dan doen, noemen we onze copingstrategie. Herken jij dit bij jezelf?

Welke copingstrategieën komen het meest voor?

Angst is een aangeboren emotie met een beschermende functie. Onderzoek laat zien:

70% van de mensen reageert met vechten of vluchten;
15% is in staat om de angstreactie te beheersen en rationeel te blijven;
15% bevriest – dit is ons oudste overlevingsmechanisme, dat bij extreme stress altijd de ultieme terugvaloptie is.

Zit er logica in onze copingstrategie?

Welke invloed heeft de copingstrategie van jouw ouders?Vaak blijkt er een omgekeerde relatie te zijn tussen jouw copingstijl en die van je ouders. Copingstrategieën ontstaan onbewust tijdens de kindertijd en helpen je omgaan met de stress van je psychologische en sociale reis.

Had jij ouders die maximaliseerden?

Als jouw ouders overbezorgd, controlerend of overheersend waren, heb jij dat waarschijnlijk als beklemmend ervaren. De kans is groot dat je daardoor als kind bent gaan minimaliseren: je energie temperen, je terugtrekken en afstand nemen.

Minimaliseerden jouw ouders?

Waren je ouders eerder afwezig, onbereikbaar of ongeïnteresseerd? Dan heb je wellicht juist een gemis aan verbinding gevoeld. Je reactie als kind was dan eerder maximaliserend: aandacht trekken, vastklampen, extra energie inzetten om verbinding te krijgen. Zo ontstaat vaak een omgekeerd patroon tussen ouder en kind.

Hoe werkt stress en coping in de relatie?

Ook in relaties zie je dit terug: partners reageren vaak tegengesteld op stress. Binnen Imago gebruiken we het beeld van de chimpansee (maximaliseerder) en de schildpad (minimaliseerder). Tijdens de romantische beginfase is dit verschil vaak niet zichtbaar, want stress is nog afwezig – het zijn vooral gelukshormonen die de boventoon voeren.

Stress ontstaat zodra er iets lijkt op een oud kind-trauma

Na verloop van tijd ontstaan er in elke relatie momenten die herinneren aan situaties uit je jeugd waarin behoeftes niet werden vervuld (psychologische reis) of waarin je jezelf moest onderdrukken (sociale reis). Het limbisch systeem reageert direct, en de automatische copingstrategie komt in actie. Zo ontstaat het patroon van chimpansee versus schildpad. Herken jij jezelf hierin?

Hoe herken je de chimpansee en de schildpad?

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillen:

	De schildpad neigt naar	De chimpansee neigt naar
Gevoel	Gevoelens in te houden	Gevoelens uit te spelen
Afhankelijkheid	Afhankelijkheid te ontkennen	Afhankelijk te zijn van anderen
Behoeftes	Behoeftes te ontkennen	Behoeftes te overdrijven
Afstand	Anderen op afstand te houden	(Te) open en persoonlijk te zijn
	Zich in te houden	Vast te klampen en genereus te zijn
Grenzen	Starre grenzen van zichzelf aan te houden	Onduidelijke grenzen te hebben
Richting	Naar binnen gericht te zijn	Naar buiten gericht te zijn
Controle	Controle belangrijk te vinden	Impulsief te reageren
	Meegaand en manipulatief te zijn	Anderen te domineren
Gedrag	Van passief-agressief tot dominant gedrag	Van agressief tot passief gedrag
	Defensief gedrag	Aanvallend gedrag

Een persoonlijke nuance

In mijn vorige relatie was ik duidelijk de schildpad – passend bij mijn opvoeding, waarin mijn moeder zeer aanwezig en regelgevend was. In mijn huidige relatie merk ik dat ik meer de rol van chimpansee aanneem en mijn partner meer de schildpad is. Dit leert me twee dingen: ten eerste, de dynamiek is relatief en afhankelijk van de ander; ten tweede, dit patroon komt in elke relatie terug – soms intens en frequent, soms subtiel en zeldzaam.

Van stress naar ontspanning

De waarderingsdialoog brengt rust en verbinding

Koppels die bij mij in therapie komen, verkeren vaak in een staat van stress. Vaak is het binnen een minuut duidelijk wie de chimpansee is en wie de schildpad. Omdat stress veel energie kost en uitputtend werkt, is het belangrijk om eerst ontspanning te creëren. Dit kan bijvoorbeeld door muziek, beweging, natuur of fysieke ontspanning.

De waarderingsdialoog – binnen 30 minuten meer rust

Wat echter écht verschil maakt bij stellen in stress, is de waarderingsdialoog. Deze dialoog brengt ontspanning, verbinding en rust. Lees hierover meer in mijn blog “De Imago Dialoog – een verbindend gesprek”. Het had net zo goed “een ontspannend gesprek” kunnen heten. Want waar een gebrek aan verbinding stress veroorzaakt, brengt verbinding juist ontspanning.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Verliefd worden (5) | drie criteria

We hebben inmiddels gezien dat we als kind een hele reis doormaken – en dat we die ervaringen als volwassene blijven meedragen. Binnen Imago relatietherapie wordt deze optelsom van ervaringen je “imago” genoemd. Dat staat voor het onbewuste beeld dat je vormt over liefde en relaties, vanaf je vroegste jeugd. En dit imago bepaalt uiteindelijk op wie jij verliefd wordt.

Op wie worden we verliefd?

Verliefd worden is geen toeval, er zit een onbewuste logica in

Liefde lijkt soms ongrijpbaar: de vonk slaat bij de één wel over, bij de ander totaal niet. Toch zit er volgens Imago wel degelijk structuur in. We worden onbewust verliefd op iemand die voldoet aan drie kenmerken:

Hij of zij lijkt sterk op onze belangrijkste opvoeders.
Hij of zij vult onze verloren delen aan.
Hij of zij heeft een tegenovergestelde copingstrategie.

1. Overeenkomsten met onze opvoeders

Misschien herken je het wel: je ontmoet iemand en hebt direct het gevoel diegene al jaren te kennen. Hoewel jullie elkaar net hebben ontmoet, voelt het vertrouwd. Als dat zo is, ben je waarschijnlijk verliefd op iemand die in veel opzichten lijkt op jouw ouders – zowel in hun positieve als in hun lastige kanten.

Hoe werkt intuïtie?

“Ik heb het gevoel dat ik je al mijn hele leven ken”

Hoewel je bewust nog weinig weet over een nieuwe partner, hebben je oude hersensystemen al veel waargenomen in de eerste minuut. Denk aan:

Kledingstijl, houding, mimiek en oogcontact;
Stemgeluid, snelheid van spreken en toon;
Geur (feromonen), energie en uitstraling.

Je onderbewuste scant dit razendsnel en vormt direct een eerste indruk – intuïtie is dus eigenlijk snelle informatieverwerking.

Een persoonlijke noot

Tijdens een opleiding werd me gevraagd om mijn eerste indruk van klasgenoten op post-its te schrijven. Ik was verbaasd hoe scherp en raak de indrukken over mij waren – puur op basis van observatie. We ‘zien’ dus meer dan we denken.

Waarom trekken bekende eigenschappen ons aan?

Dat heeft alles te maken met onvervulde behoeftes uit de kindertijd. We zoeken onbewust iemand die lijkt op onze ouders, in de hoop dat die alsnog in onze behoeftes voorziet. Dit mechanisme helpt ons te helen – als het tenminste bewust wordt ingezet.

2. Onze tegenpool en aanvulling op verloren delen

Verliefdheid ontstaat vaak tussen tegenpolen. “Opposites attract” dus. We voelen ons aangetrokken tot iemand die een deel vertegenwoordigt dat wij zelf hebben moeten onderdrukken – een verloren deel. Denk aan uitspraken als: “jij maakt mij compleet” of “ik voel me weer heel bij jou”.

Kernkwadranten: groei door aanvulling

Kernkwadranten helpen je begrijpen hoe kwaliteiten, valkuilen en leerdoelen met elkaar samenhangen:

Kernkwaliteit: iets waar je goed in bent en wat je waardeert in jezelf en anderen.
Valkuil: een overdreven versie van je kwaliteit bij stress.
Leerdoel: de positieve tegenhanger van je valkuil, met behoud van je kwaliteit.
Allergie: de overdrijving van je leerdoel én het tegenovergestelde van je kwaliteit.

Een persoonlijk voorbeeld

Tijdens mijn opleiding tot mediator werkte ik mijn eigen kernkwadranten uit. Hier een voorbeeld:

We worden verliefd op iemand die ons leerdoel als kernkwaliteit heeft

Kwaliteit: Ik ben gestructureerd en betrouwbaar.
Valkuil: Bij stress word ik star en rigide.
Leerdoel: Meer spontaniteit en flexibiliteit toelaten.
Allergie: Chaotisch, onbetrouwbaar gedrag roept weerstand op.

Je valt op iemand die jouw leerdoel leeft

Mijn toenmalige partner was spontaan en flexibel – precies mijn leerdoel. Haar eigenschappen fascineerden me, omdat ze een verloren deel van mij vertegenwoordigden. Dit toont hoe we onbewust kiezen voor een partner die ons uitnodigt tot persoonlijke groei en heling.

3. Een tegenovergestelde copingstrategie

In bijna elke relatie zie je het patroon van uitreiken en terugtrekken

We worden verliefd op iemand met een andere copingstijl. Als we beiden zouden vechten (maximaliseren), ontstaat er continu conflict. Als we beiden zouden terugtrekken (minimaliseren), gebeurt er niets. In mijn praktijk zie ik daarom vrijwel altijd een stel waarbij de één meer de ‘chimpansee’ is en de ander de ‘schildpad’.

Uitreiken en terugtrekken

Dit is ook de kern van EFT (Emotionally Focused Therapy), waar de termen ‘uitreiker’ en ‘terugtrekker’ worden gebruikt. Imago en EFT zijn beide wetenschappelijk onderbouwde therapievormen met een wereldwijde toepassing.

Romantische liefde (6) | vier kenmerken

De romantische fase is het begin van elke relatie. Je bent verliefd, vol gelukshormonen en hebt het gevoel dat niets jullie kan scheiden. De volgende vier kenmerken zijn dan meestal herkenbaar:

1. Ontkenning – je ziet (nog) niet alles

In deze fase heb je de neiging om negatieve eigenschappen van je partner te negeren of te bagatelliseren. De roze bril laat je vooral de mooie kanten zien. Dit komt door de chemie van verliefdheid.

In stress raak je elkaars allergie

Tijdens momenten van stress val je automatisch terug in je valkuil. En hoewel die normaal gesproken in elkaars allergie zouden liggen, negeer je dit in de verliefdheidsfase nog – door de roze bril en gelukshormonen.

Een evolutionair mechanisme

Die hormonale ‘versluiering’ is evolutionair gezien logisch. Hormonen als dopamine en oxytocine zorgen voor verbondenheid – essentieel voor voortplanting. Je voelt je euforisch en intens verbonden met je partner.

2. Verzorgend gedrag – alles voor de ander

In deze fase voel je feilloos aan wat de ander nodig heeft. Je bent zorgzaam, attent en doet alles om je partner gelukkig te maken. Elke bevestiging levert weer een shot gelukshormonen op, waardoor je in een soort flow zit van geven en ontvangen.

3. Verhullen – je beste zelf laten zien

Je laat vooral je mooie kanten zien, en houdt je kwetsbare of minder fijne eigenschappen verborgen. Uit angst voor afwijzing laat je niet alles zien van je onvervulde behoeftes en verloren delen.

Groei vraagt om kwetsbaarheid

Verliefdheid motiveert je om het beste van jezelf te laten zien. Dat is op zich mooi. Maar voor echte verbinding is ook kwetsbaarheid nodig. Zolang je jouw onvervulde behoeftes en verloren delen niet durft te tonen, blijf je deels onzichtbaar – voor jezelf én voor de ander.

4. Projecteren – je partner idealiseren

We worden verliefd op ons eigen verlangen

Naast het ontkennen van de minder fijne eigenschappen van je partner (zie kenmerk 1), heb je in deze fase ook de neiging om juist extra positieve eigenschappen toe te dichten. Dit wordt ‘projecteren’ genoemd. Je projecteert vooral twee dingen op je partner:

de positieve eigenschappen van je eigen verzorgers,
én jouw eigen verloren delen, die je nu als kwaliteit in je partner herkent.

En precies deze elementen waren ook onbewust de reden waarom je op deze persoon verliefd werd.

We worden verliefd op een weerspiegeling van ons eigen verlangen

Je blik op je partner in de romantische fase is sterk gekleurd. Wat je ziet is deels gebaseerd op werkelijke waarneming, maar voor een groot deel ook op je eigen verlangen en idealen. Het beeld dat je vormt is dus vaak meer een spiegel van jezelf dan een objectieve weergave van je partner.

Machtsstrijd (7) | vijf stadia

Vroeg of laat eindigt de romantische fase – soms langzaam, soms abrupt. Je komt erachter dat je partner niet al je onvervulde behoeftes vervult. Dan begint de volgende fase: de machtsstrijd.

Vijf stadia van de machtsstrijd

De machtsstrijd verloopt meestal in de volgende vijf stappen:

Schok: Het moment waarop je realiseert dat je partner niet het ideaalbeeld is dat je voor ogen had.
Ontkenning: Je probeert het te verklaren of te relativeren, in de hoop dat alles weer ‘normaal’ wordt.
Boosheid: Je voelt je teleurgesteld, bedrogen of gefrustreerd. Je boosheid is vaak zo groot als het verschil tussen jouw ideaalbeeld en de realiteit.
Onderhandeling: Je probeert met voorwaarden of afspraken het gedrag van je partner te beïnvloeden. Dit leidt tot een stressdynamiek tussen chimpansee en schildpad.
Wanhoop: Als niets meer werkt, ontstaat er twijfel over de toekomst van de relatie. Je trekt je emotioneel terug of overweegt een breuk.

Herken je dit?

Zit jij of zitten jullie in deze fase? Of zijn jullie er doorheen gekomen? In mijn praktijk zie ik vaak stellen die vastzitten in deze machtsstrijd, uitgeput door stress, en gevangen in het patroon van hun automatische copingstrategie.

Elke relatie biedt ruimte voor heling en groei

Binnen Imago wordt ervan uitgegaan dat relatieproblemen hun oorsprong hebben in de kindertijd. Liefdesrelaties bieden juist daarom de mogelijkheid om:

te helen – doordat je partner, die lijkt op je opvoeders, alsnog in je behoeftes kan voorzien;
te groeien – door weer contact te maken met je verloren delen en je volledigheid terug te vinden.

Bewuste relatie (8) | een nieuw commitment

De negen pijlers van een bewuste relatie

Toen jullie net verliefd werden, hebben jullie samen gekozen om ervoor te gaan: jullie gingen een relatie aan. Maar eerlijk gezegd was dit eerste commitment waarschijnlijk onbewust. Jullie kenden elkaar immers nog niet écht, en wisten totaal niet welke uitdagingen en kansen deze liefde met zich mee zou brengen.

Een nieuw commitment

Na verloop van tijd ontdek je dat elke relatie vroeg of laat in een machtsstrijd terechtkomt. Dat gebeurt vooral wanneer je voelt dat niet al jouw behoeftes worden vervuld.

Relatieproblemen zijn een uitnodiging tot groei en heling

Maar dat heeft een reden! Deze fase laat duidelijk zien waar jullie als persoon én als stel nog kunnen groeien en helen. Zijn jullie bereid om dit samen aan te gaan? Dan maak je een belangrijke nieuwe keuze: je kiest nu bewust voor een vernieuwd commitment. Dit keer niet vanuit onbewustheid, maar juist heel bewust. Zo ontstaat een relatie waarin jullie samen kunnen groeien, helen, leren en elkaar opnieuw gaan waarderen. Zo’n bewuste relatie heeft negen belangrijke pijlers.

Stappen richting | een bewuste relatie

Hierboven heb je meer gelezen over verliefdheid, de ontwikkeling van liefdesrelaties en waarom we meestal beginnen met een onbewuste relatie. Maar hoe ga je dan verder? Hoe creëer je zo’n bewuste relatie? Dat ontdek je als volgt:

In deze blog leer je alles over de “negen pijlers van een bewuste relatie“. Deze pijlers vormen een stevige basis om samen verder te bouwen.
En via deze blog krijg je “zeven praktische tips voor relatieverbetering“, waarmee jullie direct aan de slag kunnen om bewust aan jullie relatie te werken.
Tot slot, leer je hier alles over de “Imago-dialoog“. Dit krachtige hulpmiddel helpt jullie niet alleen tijdens relatietherapie, maar ook gewoon thuis om elkaar écht te begrijpen en dichter bij elkaar te komen.

Met deze inzichten en praktische tools hebben jullie alles wat nodig is om samen een gelukkige en bewuste relatie op te bouwen. Ga je mee op deze mooie reis?

Negen pijlers van een bewuste relatie

Onderzoek laat zien dat er negen belangrijke pijlers zijn die zorgen voor een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe het zit met jullie relatie? Ontdek wat jullie al goed doen en waar nog mooie kansen liggen om samen te groeien. Doe vooral ook de handige online relatietest op de website van Samen Inzicht!

Doe nu online de relatietest ->

Verbinding | (pijler 1)

Verbinding – emotionele nabijheid voelen

Verbinding vormt de stevige basis onder elke gezonde relatie. Het draait allemaal om het gevoel van nabijheid, emotionele betrokkenheid en een veilige hechting. In sterke relaties gaan emotionele en fysieke intimiteit hand in hand: verbinding maakt intimiteit mogelijk, en andersom.

Wat zegt EFT over verbinding en hechting?

Volgens Dr. Sue Johnson, de grondlegger van Emotionally Focused Therapy (EFT), zijn er drie belangrijke ingrediënten nodig voor echte verbinding:

Toegankelijkheid – Ben je er voor mij als ik je nodig heb?
Responsiviteit – Reageer je op mij wanneer ik dat nodig heb?
Betrokkenheid – Voel ik echt dat ik belangrijk ben voor jou?

Verbinding groeit door alle kleine momenten van aandacht

Deze ingrediënten zijn niet alleen belangrijk tijdens grote levensgebeurtenissen zoals ziekte of verlies, maar vooral ook tijdens dagelijkse momenten. Denk bijvoorbeeld aan je telefoon even wegleggen om écht aandacht te geven aan elkaar.

Liefde en hechting net zo belangrijk als eten en drinken

Wist je dat liefde en hechting net zo belangrijk zijn als eten en drinken? Uit onderzoek blijkt dat mensen al in de oertijd moesten samenwerken en verbonden moesten blijven om te overleven. Dit oerinstinct zit nog steeds in ons: we hebben een soort ‘radar’ die continu checkt of onze verbinding met belangrijke anderen wel goed zit.

Overlevingsangst als verbinding ontbreekt

Zodra je het gevoel hebt dat de verbinding minder wordt, reageert je brein instinctief met stress. Het limbisch systeem, het emotionele deel van je brein, registreert dit als een bedreiging. Hierdoor raak je emotioneel en kun je niet meer helder nadenken. Dat verklaart waarom relatieproblemen vaak zulke heftige emoties oproepen.

Wanneer de verbinding zwakker wordt

Het komt vaak voor dat stellen zich tijdelijk wat afstandelijker voelen. Dat hoeft niet meteen een probleem te zijn. Vaak komt dit door drukte met jonge kinderen, werkstress of moeilijke gebeurtenissen. Toch kan blijvende afstand leiden tot serieuze twijfels over je relatie.

Signalen van een afnemende verbinding:

Fysieke afstand – minder aanraking, knuffels of intiem contact.
Non-verbale signalen – spanning, vermoeidheid of het vermijden van oogcontact.
Vermijden van gezamenlijke activiteiten – minder tijd samen doorbrengen of sociale uitjes vermijden.
Zoeken van afleiding – door terugtrekken in werk, hobby’s of meer buitenshuis zijn.

Ga het gesprek niet uit de weg

Vind je het lastig om afstandelijkheid of twijfels bespreekbaar te maken. Je bent misschien bang dat het juist erger wordt. Het kan helpen om aan te geven dat je partner belangrijk voor je is en dat je in de relatie wilt investeren, maar dat je het lastig vindt om iets aan te kaarten. En te benoemen dat je het nodig hebt dat de ander even “bij je blijft” terwijl jij de juiste woorden probeert te vinden om uit te drukken wat je bezig houdt.

Herstellen van verbinding

Merk je afstand? Blijf er niet mee zitten, maar bespreek het met elkaar. Het kan enorm helpen om gehoor te krijgen, door niet alleen uit te spreken wat je mist, maar juist ook te benoemen wat je waardeert in de ander en waarom hij of zij belangrijk voor je is. Als jullie er samen niet uit komen, kan relatietherapie of relatie coaching enorm helpen om vastgelopen patronen te doorbreken en jullie verbinding opnieuw te versterken. Hoe eerder jullie beginnen, hoe sneller je weer dichter bij elkaar komt.

Wereldbeeld | (pijler 2)

Jouw persoonlijke waarden ontstaan al vroeg in je leven, meestal binnen het gezin waarin je bent opgegroeid. Ze zitten diep geworteld en bepalen hoe je naar de wereld kijkt, hoe je keuzes maakt en hoe je jouw toekomst vormgeeft.

Waarden, hoe kijken jullie naar de wereld?

In een gezonde relatie is het belangrijk dat jullie wereldbeelden voldoende bij elkaar aansluiten. Dat betekent natuurlijk niet dat jullie precies hetzelfde moeten denken, maar jullie waarden mogen elkaar ook niet té veel in de weg zitten. Hieronder zie je voorbeelden van waarden die soms lijnrecht tegenover elkaar kunnen staan.

Een voorbeeld van tegengestelde waarden

Stel je voor dat jij dol bent op avontuur, graag spontaan backpackt door Azië, terwijl je partner juist rust en orde wil, en zelfs zenuwachtig wordt als de handdoeken anders gevouwen liggen dan normaal. Zulke verschillen kunnen zorgen voor conflicten, maar ze bieden tegelijkertijd kansen om van elkaar te leren en samen een balans te vinden.

Voldoende overlap maakt het makkelijker

Hoewel het klopt dat tegenpolen elkaar vaak aantrekken, blijkt uit onderzoek dat relaties makkelijker en gelukkiger zijn als jullie kernwaarden grotendeels overeenkomen. Het is belangrijk om hierover met elkaar in gesprek te blijven. Zo ontdekken jullie wat voor ieder van jullie écht telt.

Ambitie, waar willen jullie samen naartoe?

Zoals eerder beschreven, hebben stellen die bewust samen keuzes maken en hierover open communiceren vaak een langere en stabielere relatie. Door regelmatig samen stil te staan bij jullie ambities, dromen en doelen houden jullie jullie relatie levendig en sterk. Dit vraagt om gesprekken waarin je je wensen en intenties uitspreekt en samen plannen maakt. Een relatie bloeit namelijk als partners niet alles laten gebeuren, maar juist samen hun toekomst met liefde en aandacht vormgeven.

Communicatie | (pijler 3)

Goede communicatie is het smeermiddel in elke relatie

Communicatie is het smeermiddel in elke relatie. Het zorgt ervoor dat je elkaar écht begrijpt en versterkt jullie verbinding. Als jij en je partner goed communiceren, voelt jullie relatie veilig en vertrouwd. Maar wanneer je partner iets onverwachts doet of zegt wat je niet snapt, kan dat plotseling afstand veroorzaken. Misschien herken je het wel: er gebeurt iets kleins, je begrijpt elkaar ineens niet meer en voelt je meteen verder van elkaar verwijderd.

Een voorbeeld: hoe communicatie tot conflict leidt

Chantal zegt iets te fel: “Ik ben hartstikke druk met de kinderen.” Arnaud voelt zich direct aangevallen en denkt dat Chantal bedoelt dat hij thuis te weinig doet. Hij reageert defensief: “Belachelijk, alsof ik niks doe!” Voor ze het weten, zitten ze in een eindeloze discussie over wie wat doet. Het gevolg? Onbegrip, frustratie en stress. Hun verbinding is ineens ver te zoeken.

Affiniteit, realiteit en communicatie

Communicatie bepaalt niet alleen hoe goed jullie elkaar begrijpen, maar ook hoe verbonden jullie je voelen. Er zijn drie belangrijke aspecten:

Affiniteit – voel je je emotioneel verbonden met elkaar?
Realiteit – zien jullie situaties op een vergelijkbare manier, of kunnen jullie elkaars visie accepteren?
Communicatie – hoe stemmen jullie af om een gedeeld begrip te krijgen?

Communicatie als oplossing bij conflicten

Goede communicatie zorgt voor meer begrip (realiteit) en emotionele verbinding (affiniteit). Miscommunicatie daarentegen gaat meestal samen met relatieproblemen.

Goede communicatie is het vermogen om zo dicht mogelijk langs elkaar heen te praten

Zo herken je slechte communicatie

Slechte communicatie betekent niet altijd dat je weinig praat. Soms praat je juist veel, maar begrijp je elkaar niet. Herken je deze signalen?

Jullie spreken gevoelens niet uit of houden informatie achter.
Er wordt weinig actief geluisterd en niet gecheckt of de boodschap goed overkomt (“Bedoel je te zeggen dat…?”).
Gesprekken beginnen vaker met beschuldigingen (‘jij’) dan met gevoelens (‘ik’).
Kritiek stapelt zich op of één van jullie trekt zich terug.
Jullie gaan dingen invullen zonder dit bij elkaar te checken.
Gesprekken gaan steeds in hetzelfde cirkeltje rond.

Herhaling wijst op onbegrip

In mijn praktijk zie ik regelmatig stellen die in herhaling vallen. Ze zeggen hetzelfde steeds opnieuw, alleen steeds feller en emotioneler. Dit is een duidelijk teken dat iemand zich niet gehoord of begrepen voelt. Zodra ik oppik wat er écht gezegd wordt en dit benoem, stopt het herhalen direct. De ander ontspant en voelt zich eindelijk gehoord. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: gezien en gehoord worden.

Van reageren naar écht luisteren

Wanneer partners elkaar niet meer horen doordat ze geraakt worden in hun eigen pijn, help ik hen als relatiecoach om de echte emoties te vinden. Terug naar het voorbeeld van Chantal en Arnaud: als ik Arnaud vraag: “Ben je misschien bang dat je geen goede vader bent?” zie ik direct ontspanning en emotie. En wanneer ik Chantal vraag: “Heb jij het gevoel dat je er alleen voor staat?” gebeurt hetzelfde.

Door goede communicatie ontstaat meteen begrip en verbinding

Op zulke momenten verandert er iets moois: strijd verandert in begrip. Dát is het moment waarop verbinding terugkomt.

Thuis communiceren met de Imago dialoog

Een mooie en praktische manier om beter te communiceren is de Imago Dialoog. Deze methode biedt jullie een veilig kader voor heldere gesprekken. Door actief te luisteren en te spiegelen wat je hoort – zonder eigen oordeel of interpretatie – ontstaat wederzijds begrip, erkenning en empathie. Het fijne van de Imago Dialoog is dat je deze eenvoudig zelf thuis kunt toepassen.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Vertrouwen | (pijler 4)

Geheimen vormen een barst in jullie relatie

Eerlijkheid en openheid zijn cruciaal voor een sterke en gezonde relatie. Dit betekent niet alleen leuke dingen delen, maar ook moeilijke onderwerpen bespreken. Zelfs als je bang bent dat je partner boos, verdrietig of teleurgesteld zal zijn. Angst en schaamte zorgen er namelijk voor dat je je afsluit, terwijl juist openheid jullie dichter bij elkaar brengt.

Geheimen kosten energie

Alles wat je voor jezelf houdt, kost je energie – energie die je veel beter kunt gebruiken voor jullie relatie of voor jezelf. Zelfs kleine geheimen kunnen langzaam een kloof veroorzaken tussen jou en je partner. Hoe meer je verzwijgt, hoe groter die afstand uiteindelijk wordt.

Verliefd op een ander – en nu?

Stel je voor dat je merkt dat je gevoelens krijgt voor een collega. Wat doe je dan? Houd je dit geheim, of bespreek je het met je partner? Door zulke gevoelens geheim te houden, plaats je een stukje van jezelf buiten de relatie. Dit stukje kan ongemerkt groter worden, waardoor je steeds meer afstand voelt tot je partner. Bespreek met je partner: “ik word gevoelig voor de aandacht van anderen en dat wil ik niet, ik wil in jou investeren. Maar iets heeft aandacht nodig”.

Kies je schaamte en angst, of durf je open te zijn?

Bij geheimen spelen schaamte en angst vaak een grote rol. Schaamte, omdat je het zelf eigenlijk niet oké vindt of denkt dat je omgeving er iets van zal vinden. Angst, omdat je onzeker bent over hoe je partner zal reageren als je eerlijk bent. Toch is juist nú het moment om open en kwetsbaar te zijn. Zo geef je jullie relatie de kans om sterker en dieper te worden.

Afspraken nakomen en grenzen respecteren

Elke relatie kent afspraken. Sommige daarvan spreek je duidelijk uit, andere voelen vanzelfsprekend. Denk bijvoorbeeld aan afspraken over:

Intimiteit – Hebben jullie een exclusieve relatie of juist een open relatie?
Financiën – Hoe verdelen jullie kosten en uitgaven?
Huishouden en zorg – Wie doet wat, wanneer en hoe?
Toekomstplannen – Wat willen jullie samen bereiken en hoe zien jullie de toekomst?
Grenzen – Welke grenzen zijn belangrijk voor ieder van jullie en hoe respecteer je die?

In een gezonde relatie respecteer je de afspraken die jullie maken. Gaat er toch iets mis? Praat er dan open en eerlijk over en bied waar nodig oprechte excuses aan. Hoe consequenter jullie dat doen, hoe meer vertrouwen jullie opbouwen. Zoals het gezegde al zegt: “vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard.” Vertrouwen is iets wat jullie stap voor stap samen opbouwen.

Intimiteit | (pijler 5)

Positiviteit en Positieve Psychologie — Intimiteit kent vele vormen

Intimiteit is onmisbaar in een gezonde relatie. Het gaat niet alleen om seks, maar juist ook om aanraking, knuffelen, zoenen en aandacht voor elkaar. Onderzoek laat zien dat fysieke intimiteit het gelukshormoon oxytocine vrijmaakt. Dit stofje zorgt voor een sterkere band tussen jullie en helpt stress verminderen. Zo draagt het niet alleen bij aan jouw welzijn, maar ook aan een stabiele en liefdevolle relatie.

Verandert jullie intimiteit? Misschien voelen jullie afstand

Als fysieke intimiteit verandert, kan dit een teken zijn dat er emotioneel iets speelt. Dit kun je bijvoorbeeld merken aan:

Minder aanrakingen of minder vaak vrijen.
Verminderd verlangen en minder initiatief nemen tot intimiteit.
Meer onvrede over seks of het gevoel dat verlangens niet worden vervuld.
Geheimhouden van seksuele fantasieën of verlangens.
Juist méér ‘platte’ seks, maar dan vooral om spanning of ruzie te verminderen.

Hoe intimiteit en verbinding elkaar versterken

Uit Zwitsers onderzoek blijkt zelfs dat dagelijks 11 minuten fysieke intimiteit – zoals masseren, knuffelen of vrijen – al zorgt voor een significante daling van het stresshormoon cortisol.

Intimiteit en emotionele verbinding hangen sterk samen. Voor sommigen zorgt seks ervoor dat ze zich weer verbonden voelen, terwijl anderen juist eerst een diepe emotionele connectie nodig hebben voordat ze openstaan voor seksualiteit. Bij relatieproblemen raakt fysieke intimiteit vaak als eerste uit balans.

Het patroon van afwijzing en verstikking

Stellen met relatieproblemen herkennen vaak een duidelijk patroon rond intimiteit. Eén partner heeft meer behoefte aan intimiteit en neemt vaker het initiatief, terwijl de ander juist afstand houdt of intimiteit vermijdt. Dit patroon zie je bijvoorbeeld terug in:

Niet meer tegelijk naar bed gaan.
Vaak ‘te moe’ of ‘niet lekker’ zijn.
Spanning ervaren zodra er een mogelijkheid tot fysieke nabijheid is.

Het gevoel van afwijzing

Voor de partner die meer intimiteit wil, kan afstand voelen als een constante afwijzing. Je begint te twijfelen: “Houdt mijn partner nog wel van me? Doe ik iets verkeerd?” Dit leidt vaak tot onzekerheid, verdriet en frustratie.

Het voelen van druk

Voor de partner die afstand neemt, speelt vaak het tegenovergestelde: de druk om aan de behoeften van de ander te voldoen voelt benauwend. Het kan voelen als een extra verplichting, bovenop alle andere dingen die al moeten gebeuren. Misschien heb je zelfs het gevoel niet goed genoeg te zijn of niet gezien te worden.

Zo herstel je de balans

Merk je dat fysieke intimiteit vaker een lastig punt wordt? Praat er dan open en eerlijk over met elkaar, bijvoorbeeld aan de hand van een Imago dialoog. Door duidelijkheid te creëren over jullie wensen, grenzen en gevoelens ontstaat er weer ruimte voor echte verbinding. Soms helpt het ook om bewust tijd vrij te maken voor intimiteit, zodat dit niet verloren gaat in de drukte van elke dag.

Balans | (pijler 6)

Balans in geven en nemen, heldere prioriteiten en een gezonde financiële dynamiek vormen samen een stevige basis voor een gelukkige relatie.

Balans is essentieel voor een gezonde en gelukkige relatie. Het draait hierbij om geven en nemen, duidelijke prioriteiten stellen en op een fijne manier omgaan met geld. Wanneer deze dingen goed lopen, voelt jullie relatie prettig en natuurlijk aan. Maar als het evenwicht zoekraakt – of dat nu is met tijd, taken of financiën – ontstaan er spanningen en kan afstand groeien.

Geven en nemen: wat voelt goed voor jullie?

Systemische wetmatigheid - Balans — Balans – tussen geven en nemen

Elke relatie vraagt om geven én ontvangen. Dat betekent niet dat je precies evenveel moet doen, maar wel dat het voor jullie beiden goed voelt. Misschien draagt één van jullie financieel meer bij, terwijl de ander vaker thuis is of meer voor de kinderen zorgt. Het hoeft niet altijd groot te zijn; kleine gebaren als een lief briefje, een kopje koffie in de ochtend of een spontane knuffel kunnen de balans al herstellen. Het kan helpen om je te verdiepen in de “liefdestaal” van je partner. Scoor je punten met een kopje koffie of met dat lieve briefje? Lees hier onze blog of doe meteen de liefdestalen test.

Wederkerigheid: vanzelfsprekend voor elkaar zorgen

Als jullie regelmatig iets liefs voor elkaar doen zonder dat het als een verplichting voelt, ontstaat er vanzelf wederkerigheid. Jullie voelen je allebei gesteund en verbonden, zonder dat iemand zich tekortgedaan voelt.

Vier praktische tips voor meer balans:

Maak samen een overzicht: Wie doet wat? Hoe voelt dat nu? Wat zou beter kunnen?
Vraag op tijd om hulp: Je hoeft het niet allemaal alleen te doen. Geef duidelijk aan wat je nodig hebt.
Blijf praten: Evalueer regelmatig hoe het gaat en pas afspraken aan waar nodig.
Laat je waardering merken: Complimenteer elkaar dagelijks, zeker als je partner nieuwe taken oppakt.

Wat krijgt voorrang in jullie relatie?

Een gezonde relatie heeft heldere prioriteiten. Zo houd je alles in balans:

Zorg eerst goed voor jezelf: Jij bent verantwoordelijk voor je eigen welzijn. Natuurlijk kan je partner je hierbij steunen, maar jij blijft zelf eindverantwoordelijk.
Daarna komt jullie relatie: Vergeet niet: de relatie bestond voordat er kinderen kwamen. Zorg dat jullie tijd en aandacht aan elkaar blijven besteden.
Vervolgens het gezin: Kinderen voelen zich het gelukkigst als hun ouders lekker in hun vel zitten én gelukkig zijn met elkaar.

Andere prioriteiten? Zo voorkom je problemen

Wanneer jullie de prioriteiten anders verdelen, loop je het risico op problemen. Zet je altijd het gezin boven jezelf, dan raak je misschien overbelast. Komt jullie relatie op de laatste plek, dan kunnen jullie langzaam uit elkaar groeien. Zorg dat jullie hierover blijven praten en de balans goed bewaken.

Geldzaken: vaak lastig, maar o zo belangrijk

Geld kan soms gevoelig liggen binnen relaties, zelfs als er geen financiële problemen zijn. Verschillen in uitgaven en sparen zorgen geregeld voor spanningen. Onderzoek laat zien dat koppels die financieel op één lijn zitten, minder problemen ervaren. Hoe zit dat bij jullie? Beantwoord eens samen deze vijf vragen:

Zijn we het meestal eens over hoe we ons geld besteden?
Maak ik me weinig zorgen over de financiële keuzes van mijn partner?
Zijn we samen goed in sparen?
Hebben we geen grote schulden of betalingsachterstanden?
Kunnen we zonder moeite samen financiële beslissingen nemen?

Minstens vier keer ‘ja’? Goed nieuws! Jullie staan waarschijnlijk financieel stevig in jullie schoenen.

Drie waardevolle geldtips voor een gezonde relatie:

Wees open en eerlijk: Geheimen over geld (zoals stiekem winkelen of gokken) beschadigen het vertrouwen net zo sterk als andere vormen van bedrog.
Houd enige zelfstandigheid: Reserveer naast gezamenlijke uitgaven ook wat ruimte voor eigen geldzaken. Spreek af hoe jullie gezamenlijke kosten verdelen, zodat niemand het gevoel krijgt dat er scheefheid ontstaat.
Investeer bewust in jullie samen: Geef bewust geld uit aan leuke dingen samen – zoals een avondje uit, een weekend weg of een gezamenlijke hobby. Dit versterkt jullie verbinding en voorkomt dat je relatie alleen draait om dagelijkse verplichtingen.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Support | (pijler 7)

In een bewuste relatie voel je je gezien, gewaardeerd en gesteund door je partner. Jullie zijn er voor elkaar – niet alleen in moeilijke tijden, maar juist ook om samen mooie momenten te vieren. Hoe fijn is het als je voelt dat jouw partner écht achter je staat, je keuzes steunt en jou aanmoedigt om het beste uit jezelf te halen?

Waardering en acceptatie: je mag er zijn zoals je bent

Waardering uitspreken, draagt bij aan een positieve sfeer

Support begint met waardering en acceptatie. Je voelt je pas écht veilig bij elkaar als je weet dat je niet hoeft te veranderen. Spreken jullie regelmatig naar elkaar uit wat jullie waarderen en bewonderen? Doe het vooral vaak, want juist die kleine complimenten maken jullie relatie sterk.

Een van de belangrijkste pijlers van support is waardering en acceptatie. Voelen jullie je door elkaar gewaardeerd? Spreken jullie regelmatig uit wat je in elkaar bewondert? In een relatie waarin je je geaccepteerd voelt – met al je mooie én minder mooie eigenschappen – ontstaat een veilige basis om te groeien. Het draait niet om elkaar willen veranderen, maar om elkaar de ruimte geven om authentiek te zijn.

Positief relatieklimaat – de 5-op-1-regel

Een gelukkige relatie herken je aan meer positieve dan negatieve interacties. Onderzoek toont aan dat relaties pas echt goed voelen als je vijf positieve ervaringen hebt tegenover elke negatieve. Natuurlijk mag je soms botsen – sterker nog, het hoort erbij – maar uiteindelijk gaat het erom dat jullie samen vaker lachen dan ruziemaken.

Tip: Zeg het eens wat vaker: “Ik waardeer het enorm dat jij …”

Support betekent ook samen groeien

Een relatie biedt de ideale spiegel voor persoonlijke groei. Je partner is degene die het dichtstbij staat, waardoor je jezelf tegenkomt. Zijn jullie allebei bereid om te leren, te reflecteren en te groeien? Een ‘growth mindset’ – de overtuiging dat je altijd kunt blijven ontwikkelen – helpt hierbij. Je leert van fouten, staat open voor verandering en stimuleert elkaar om verder te groeien, zowel persoonlijk als in de relatie.

Support bij keuzes en ambities

In sterke relaties neem je samen belangrijke beslissen. Je partner voelt zich gewaardeerd als je om zijn of haar mening vraagt – ook als je uiteindelijk zelf kiest. Of het nu om grote keuzes gaat, zoals een carrièreswitch, of om kleine dagelijkse beslissingen, zoals een nieuwe bank of vakantieplannen, het gevoel dat jullie dit samen doen, zorgt voor diepe verbinding.

Gezonde keuzes maak je makkelijker samen

Steunen jullie elkaar ook op gebied van gezondheid en welzijn? Misschien motiveren jullie elkaar om regelmatig te sporten, gezonder te eten of juist om vaker rust te nemen. Het mooie is: als je samen gezonde keuzes maakt, wordt het makkelijker om vol te houden. Hoe is dit bij jullie? Steunen jullie elkaar hierin, of versterken jullie juist ongezonde gewoontes?

Check jullie support: hoe zit het bij jullie?

Beantwoord samen eens deze vragen. Hoe meer jullie met ‘ja’ beantwoorden, hoe steviger jullie relatie staat:

Voelen jullie je gezien en gewaardeerd door elkaar?
Zeggen jullie regelmatig wat je bewondert aan elkaar?
Los je conflicten makkelijk samen op?
Vraag je elkaar vaak om advies?
Steunen jullie elkaar in carrièrekeuzes en persoonlijke groei?
Stimuleren jullie elkaar om gezond te leven en goed voor jezelf te zorgen?

Tijd samen | (pijler 8)

Waardevolle herinneringen maken jullie relatie veerkrachtig

In elke relatie draait het om tijd en aandacht. Hoe meer tijd jullie samen doorbrengen, hoe sterker de band meestal wordt. Maar écht tijd samen hebben gaat verder dan alleen naast elkaar op de bank zitten. Het betekent vooral: oprechte aandacht, plezier maken, interesse tonen en bewust kiezen voor momenten samen.

Bewust tijd maken voor elkaar

Samen iets leuks doen – van een wandeling in de natuur tot samen koken of zelfs een gezamenlijke hobby – versterkt jullie verbinding. Zulke momenten zijn goud waard voor je relatie, omdat je positieve herinneringen maakt en elkaar beter leert kennen. Vraag jezelf eens af: plannen jullie regelmatig bewust tijd samen? Of verdwijnt die quality-time toch vaak in de drukte van werk, gezin of andere verplichtingen?

Humor en samenwerking versterken je relatie

Kunnen jullie samen lachen en lol maken? Humor zorgt ervoor dat jullie relatie speels blijft. Ook samenwerken is belangrijk: lukt het om samen dingen op te pakken, zoals het huishouden, financiële plannen, opvoeding of gezamenlijke doelen en dromen? Hoe meer jullie hierin op één lijn zitten, hoe makkelijker en leuker jullie relatie wordt.

Tijd voor jezelf én tijd voor elkaar

Een goede verbinding maakt het makkelijker om ook autonoom je eigen ruimte te nemen

Naast tijd samen is het ook belangrijk dat jullie individueel voldoende ruimte ervaren. Tijd voor jezelf betekent dat je je eigen interesses kunt volgen zonder dat je partner zich daardoor tekortgedaan voelt. Balans is hier het sleutelwoord: je wilt je verbonden voelen, maar tegelijkertijd je vrijheid behouden om jezelf te kunnen zijn.

Hoe zit het met jullie balans?

Herken je deze balans in jullie relatie? Zijn jullie tevreden over de hoeveelheid gezamenlijke tijd en persoonlijke ruimte die jullie hebben? Denk eens samen na over deze vragen:

Samen tijd doorbrengen is méér dan alleen bij elkaar zijn

Maken jullie bewust tijd vrij om samen leuke dingen te doen?
Tonen jullie regelmatig échte interesse in elkaar?
Voel je dat je genoeg ruimte hebt om je eigen dingen te doen?
Kunnen jullie samen lachen, ook om kleine dingen?

Als jullie de meeste vragen met ‘ja’ beantwoorden, zijn jullie goed bezig. Twijfel je nog ergens over? Maak het bespreekbaar. Juist openheid hierover zorgt ervoor dat jullie relatie verder kan groeien en verdiepen.

Diepgang | (pijler 9)

Een relatie met diepgang gaat verder dan het kennen van elkaars favoriete kleur of lievelingseten. Het betekent dat je weet wie je partner diep vanbinnen écht is. Wat maakt hem of haar gelukkig, wat zijn z’n dromen en angsten, en hoe heeft het verleden invloed op de keuzes van vandaag? Juist door elkaar écht te kennen, bouwen jullie een diepe, stevige en blijvende band op.

Hoe goed kennen jullie elkaars innerlijke wereld?

Relatie-expert John Gottman ontdekte dat gelukkige stellen elkaar door en door kennen. Hij noemt dit de ‘liefdeskaart’: een mentale kaart waarop jullie bijhouden wat er in het leven en het hart van je partner speelt. Je weet dan wat hem of haar gevormd heeft, begrijpt emoties beter en herkent ook sneller waarom iemand reageert zoals die reageert. Zo voorkom je misverstanden en ontstaat er nog meer vertrouwen.

De ‘liefdeskaart’ blijft groeien

Een liefdeskaart bijhouden is nooit af – het is een proces dat steeds doorgaat. Want mensen veranderen, situaties veranderen, en daardoor verandert ook jullie relatie. Daarom is het belangrijk regelmatig te checken of je jouw partner nog goed begrijpt. Het vraagt nieuwsgierigheid en oprechte interesse om steeds opnieuw te ontdekken wie je partner is en wat er speelt.

Elke dag even bij elkaar ‘inchecken’ is een waardevolle gewoonte

Check jullie diepgang: herken jij dit?

Vraag jezelf eens af:

Begrijp je meestal waarom je partner zich gedraagt zoals hij of zij doet?
Ken je belangrijke gebeurtenissen uit het verleden van je partner?
Weet je wat jouw partner het liefst doet om te ontspannen?
Begrijp je wat jouw partner onzeker maakt of waar hij/zij echt blij van wordt?
Zijn jullie nog steeds nieuwsgierig naar elkaars wensen en dromen?
Begrijp je hoe gebeurtenissen uit ieders jeugd nog invloed hebben op jullie relatie vandaag?

Hoe vaker jullie ‘ja’ antwoorden, hoe steviger jullie relatie staat. Zijn er toch twijfels of is het antwoord vaker ‘nee’? Dan is dat een mooi moment om elkaar opnieuw te ontdekken. Zie het als een uitnodiging om in gesprek te gaan en de verbinding weer te verdiepen.

Van oppervlakkig naar diepgaand

Een relatie blijft levendig als je elkaar blijft bevragen, zonder aannames te doen. Vraag je partner hoe zijn of haar dag was en luister echt. Stel open vragen zoals:

“Wat heeft je vandaag geraakt?”
Of: “Wat houdt je op dit moment bezig?”

Kleine momenten van oprechte interesse bouwen aan iets groters: een relatie waarin je je begrepen en gewaardeerd voelt.

Stappen richting | een bewuste relatie

Hierboven heb je meer gelezen over de negen pijlers van een bewuste relatie. Maar hoe ga je dan verder? Hoe creëer je zo’n bewuste relatie? Dat ontdek je als volgt:

In deze blog leer je alles over de “relatiecyclus richting een bewuste relatie”. Deze relatiecyclus bevat acht fases en geeft een goed inzicht in hoe liefdesrelaties zich ontwikkelen.
En via deze blog krijg je “zeven praktische tips voor relatieverbetering“, waarmee jullie direct aan de slag kunnen om bewust aan jullie relatie te werken.
Tot slot, leer je hier alles over de “Imago-dialoog“. Dit krachtige hulpmiddel helpt jullie niet alleen tijdens relatietherapie, maar ook gewoon thuis om elkaar écht te begrijpen en dichter bij elkaar te komen.

Met deze inzichten en praktische tools hebben jullie alles wat nodig is om samen een gelukkige en bewuste relatie op te bouwen. Ga je mee op deze mooie reis?

Zeven praktische tips voor relatieverbetering

De zeven verbetertips richting een bewuste relatie

Welkom bij deze blog waarin we je zeven praktische tips geven om je relatie meteen te verbeteren! Vanuit onze jarenlange ervaring als relatietherapeuten weten we precies wat werkt (en vooral ook wat niet).

Geïnspireerd op Imago relatietherapie

Deze zeven tips zijn geïnspireerd op het werk van Harville Hendrix en Helen Hunt uit Amerika, de grondleggers van Imago-relatietherapie. De praktische tips die we je hier geven, zijn direct toepasbaar in je dagelijkse leven. Sommige tips helpen je vooral om anders met elkaar te communiceren en zo dichter tot elkaar te komen. Zo zetten jullie samen een grote stap richting een bewuste en liefdevolle relatie.

Stel samen een | positieve zone in (tip 1)

Deze tip helpt jullie vooral om stress en negativiteit uit je relatie te halen. Als jullie namelijk minder stress ervaren, voorkom je automatisch dat jullie elkaar blijven triggeren en steeds in dezelfde conflicten belanden.

Jullie relatie blijft sterk en fijn door twee simpele maar krachtige gewoontes:

Negativiteit vermijden (dus geen kritiek, beschuldigingen of beschamingen).
Positiviteit vermeerderen door het dagelijks bewust uitspreken van waardering (“Bedankt dat je dit doet/ zegt, want …”).

Positieve psychologie: breng meer plezier terug

Volgens de positieve psychologie, een wetenschappelijke stroming gericht op geluk en welzijn, is er één duidelijke succesformule voor relaties: de 5-op-1-regel. Barbara Fredrickson, een bekende psycholoog, ontdekte dat gezonde relaties minstens vijf positieve ervaringen tegenover elke negatieve ervaring moeten hebben. Simpel gezegd: voor elke negatieve opmerking, hebben jullie vijf positieve momenten nodig om het evenwicht weer te herstellen.

De ‘5-op-1 positiviteitsratio’ bepaalt of jullie een positieve tussenruimte hebben

Hoe positief zijn jullie samen? Doe de test!

Nieuwsgierig hoe het er bij jullie voor staat? Doe dan samen de online test in onze blog over ‘Positiviteit en positieve psychologie’. Daarmee zie je snel hoe jullie relatie ervoor staat en wat er eventueel nog beter kan.

Positief communiceren, óók over lastige onderwerpen

Geen zorgen, positief blijven betekent niet dat je geen moeilijke onderwerpen meer bespreekt. Sterker nog, het betekent juist dat je leert hoe je ánders communiceert over moeilijke situaties. Twee krachtige gesprekstechnieken helpen jullie hierbij:

De Imago dialoog
Deze techniek (uitgebreid besproken in deze blog over “De Imago dialoog“) zorgt ervoor dat jullie elkaar echt begrijpen en beter naar elkaar luisteren. Dit is een veilige en prettige manier om ook gevoelige onderwerpen samen te bespreken.
Geweldloze communicatie
Met geweldloze communicatie leer je beter uitspreken wat je écht nodig hebt, zonder kritiek of verwijten. Je partner hoeft niet te raden wat jij denkt of voelt – dat maak jij duidelijk met heldere verzoeken. Nieuwsgierig? Bekijk dan zeker onze blog over ‘Geweldloze communicatie’.

Creëer samen jullie eigen ‘positieve zone’

Samen iets positiefs doen als dagelijks ritueel versterkt jullie relatie enorm. Hoe doe je dat?

Dankbaarheid uitspreken: Maak er bijvoorbeeld een dagelijkse gewoonte van om iets positiefs naar elkaar uit te spreken. Zeg wat je die dag waardeerde: “Wat fijn dat je me hielp vandaag!” of “Dank je wel dat je er voor me bent.”
Samen herinneringen ophalen: Kijk regelmatig terug op mooie momenten samen, bijvoorbeeld met foto’s of video’s. Dit versterkt jullie band en geeft meteen een positieve boost.

Door bewust een positieve sfeer te creëren, wordt jullie relatie sterker én leuker. Zo zorgen jullie samen voor een veilige basis waarin jullie beiden gelukkig kunnen zijn. Hoe ga jij vandaag nog voor een positieve boost zorgen?

Relatie-uitwegen | afsluiten (tip 2)

Relatie-uitwegen zijn kleine signalen dat jullie elkaar misschien ontwijken. Soms zoek je, bewust of onbewust, manieren om even minder tijd samen door te brengen. Meestal gebeurt dat heel subtiel. Misschien blijf jij iets langer op je werk hangen, terwijl je partner steeds vaker met vrienden afspreekt. Of je brengt uren door op je telefoon of kijkt elke avond series, zodat je niet écht hoeft te praten. Zelfs gezonde gewoontes, zoals sporten, kunnen ongemerkt een uitweg worden als je ze (on)bewust gebruikt om minder tijd samen te hoeven doorbrengen.

Wanneer wordt autonomie vermijding?

Relatie-uitwegen ontstaan vaak als je het lastig vindt om problemen direct met elkaar aan te pakken. Zo’n uitweg lijkt eerst misschien een handige ontsnapping, maar zorgt uiteindelijk voor afstand, frustraties en een groeiende muur tussen jullie. In gezonde relaties worden dit soort uitwegen openlijk besproken. Zo kun je samen bepalen of het gaat om gezonde autonomie of toch vermijdend gedrag.

De gevolgen voor jullie relatie

Uit onderzoek blijkt dat relatie-uitwegen vaak het eerste teken zijn dat jullie relatie onder druk staat. Als jullie hier niet op tijd iets mee doen, ontstaat er een patroon dat langzaam voor steeds meer afstand zorgt. Wil je hier meer over weten? Lees dan eens het blogartikel: “Relatietwijfels – 8 herkenbare signalen“, waarin relatie-uitwegen bovenaan staan.

Praat openlijk over wat je écht nodig hebt

Niet elke ‘uitweg’ hoeft negatief te zijn. Vaak gaat het simpelweg over persoonlijke behoeften, en het is heel normaal dat jullie ook je eigen ruimte nodig hebben binnen de relatie. Door dit openlijk te bespreken, voorkom je verwarring en kun je duidelijk het verschil maken tussen gezonde autonomie en echte vermijding. Bijvoorbeeld door samen het volgende te doen:

Stel elkaar de vraag: “Wat heb jij nodig om jezelf weer helemaal op te laden?” En hoe kun je hier ruimte voor maken, zonder jullie verbinding kwijt te raken?
Praat ook over wat jullie concreet zou helpen om weer dichter bij elkaar te komen.
Kom je er samen achter dat bepaalde uitwegen toch écht een teken van vermijding zijn? Maak dan duidelijke afspraken over hoe jullie dit kunnen verminderen als investering in je relatie.

Zorgzaam gedrag | (tip 3)

Zorgzaam gedrag is ontzettend belangrijk voor een fijne en gezonde relatie. Het gaat hierbij om alles wat ervoor zorgt dat jouw partner zich geliefd en gewaardeerd voelt. Eigenlijk betekent het dat je bewust moeite doet om aan de behoeften van je partner te voldoen. En waarom is dit zo belangrijk? Omdat iedereen, dus ook jouw partner, diep vanbinnen de behoefte heeft om zich verbonden en geliefd te voelen. Vaak zijn deze behoeften beschadigd door eerdere ervaringen. Door met aandacht en liefde te investeren in het vervullen van die onvervulde behoeften, help je je partner zelfs om oude wonden uit het verleden te helen.

Onvoorwaardelijk geven: hoe werkt dat eigenlijk?

Je kunt dit proces vergelijken met het bouwen van een succesvol bedrijf: eerst steek je er energie, aandacht en tijd in, en pas later komen de vruchten. In jullie relatie investeer je echter niet om iets terug te krijgen, maar puur vanuit liefde. Door op deze manier aandacht aan elkaar te besteden, groeit niet alleen jullie liefde, maar kun je ook samen helen en groeien.

Wanneer je vanuit oprechte liefde en zonder voorwaarden geeft, ontstaat er vanzelf een stroom van geven en ontvangen

De 5 talen van de liefde

Ieder mens ervaart liefde op een eigen, unieke manier. Gary Chapman beschrijft dit prachtig in zijn bekende theorie: “De 5 talen van de liefde”. Volgens hem heeft iedereen een favoriete manier waarop hij of zij zich geliefd voelt. Voor jouw partner kan dat bijvoorbeeld zijn:

woorden van waardering;
tijd en aandacht;
cadeautjes;
behulpzaamheid of dienstbaarheid;
of lichamelijke aanraking.

Als je weet welke liefdestaal het best past bij jouw partner, kun je je zorgzame gebaren daarop afstemmen. Bespreek dit eens samen. Hoe fijn is het immers om precies te weten wat je partner écht raakt en blij maakt?

Kleine gebaren maken het verschil

Zorgzaam gedrag hoeft niet groots of ingewikkeld te zijn. Juist de kleine, dagelijkse momenten maken het grootste verschil. Denk aan een knuffel tussendoor, even écht luisteren, of samen een wandelingetje maken. Juist met dit soort kleine, liefdevolle acties laat je elke dag opnieuw zien hoe waardevol jullie relatie is.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Zie je partner | met nieuwe ogen (tip 4)

Misschien klinkt deze tip wat apart. Als jullie al lang samen zijn, denk je vaak precies te weten wat je partner doet, denkt of voelt. En juist dit beeld kan zorgen voor irritaties of onbegrip. Maar klopt jouw beeld eigenlijk wel? Weet je écht waarom je partner iets zegt of doet?

Communiceer eens anders

Door op een andere manier te gaan praten — bijvoorbeeld via de Imago-dialoog — kun je jouw partner opnieuw leren kennen. Je gaat elkaar dan niet langer zien als iemand die ‘iets fout doet’ of jou misschien bewust kwetst, maar als die ene persoon waar je ooit verliefd op werd. Iemand met een eigen verhaal, gevoelens en behoeften. Door deze diepere manier van communiceren ontstaat er vanzelf meer ontspanning, plezier en een vernieuwd gevoel van verbondenheid. Je zult merken dat je hierdoor weer zin krijgt om écht samen te zijn.

Concrete spelregels voor betere communicatie

Hieronder vind je de belangrijkste spelregels van de Imago-dialoog. Door je hier samen aan te houden, ga je jouw partner automatisch met nieuwe, frissere ogen bekijken.

Luisteren zonder onderbreken
Tijdens de dialoog spreekt één partner tegelijk (de zender), terwijl de ander alleen luistert (de ontvanger). Zo voorkom je dat je direct in de verdediging schiet. De zender krijgt zo alle ruimte om zichzelf duidelijk te maken. Daarna wisselen jullie van rol, zodat ook de ander volledig gehoord wordt.
Respectvol en veilig spreken
Als zender vertel je rustig en respectvol wat je wilt delen. Vooral als het over je partner gaat, is het belangrijk dat je zo feitelijk mogelijk vertelt wat je voelt, hoort of ziet. Stel je voor dat je het moment op video terugkijkt: beschrijf precies wat je ziet en hoort, zonder interpretaties of verwijten. Zo kan je partner rustig luisteren, zonder meteen geraakt of getriggerd te worden.
Laat je kwetsbaarheid zien
Als je zender bent, deel je vooral wat er binnenin jou gebeurt: wat voelde je, wat dacht je, welke behoefte merkte je op, of welke angst kwam naar boven? Misschien herinnerde de situatie je aan iets uit je kindertijd. Juist deze kwetsbare informatie is vaak nieuw voor je partner en zorgt ervoor dat jullie elkaar echt beter gaan begrijpen.
Herhaal wat je hoort (‘spiegelen’)
De ontvanger herhaalt letterlijk wat de zender zegt, zodat duidelijk wordt dat de boodschap goed is aangekomen. Dit voorkomt misverstanden en geeft de zender het gevoel écht gehoord te worden. Soms helpt dit de zender zelfs om nog scherper te verwoorden wat hij of zij echt bedoelt.
Begrijpen en invoelen
De ontvanger erkent dat wat de ander denkt of voelt logisch en begrijpelijk is vanuit diens perspectief. Je hoeft het niet per se eens te zijn, maar je laat zien dat je echt begrijpt wat de ander bedoelt. Om dit goed te doen, is het belangrijk dat je je eigen gevoel of mening even parkeert. Zodra je jouw partner écht begrijpt, lukt het ook beter om je in te leven in hoe het voor hem of haar moet zijn geweest. Dit zorgt direct voor meer verbinding tussen jullie beiden.

Proactief | je behoeftes aangeven (tip 5)

In een relatie is het essentieel om duidelijk te zeggen wat je nodig hebt. Toch hoor ik in mijn praktijk vaak zinnen als: “Als je me nu nog niet kent…” of “Dat had je toch wel zelf kunnen bedenken?”. Veel mensen verwachten namelijk dat hun partner automatisch begrijpt wat ze voelen of nodig hebben.

Kan mijn partner gedachten lezen?

Niemand kan gedachten lezen of precies aanvoelen wat er in jou omgaat. Zulke aannames zorgen meestal voor frustratie en afstand. Het is daarom belangrijk dat je zelf je behoeftes herkent en deze duidelijk uitspreekt. Hoe concreter jij bent, hoe makkelijker het wordt voor je partner om hierop te reageren.

Niemand kan gedachten lezen

Gebruik het gedragsveranderingsverzoek

Een effectieve methode hiervoor is het gedragsveranderingsverzoek uit de Imago-dialoog. Hiermee onderzoek je je emoties, ontdek je de behoeftes erachter en zet je deze om in heldere, haalbare verzoeken. Het is verstandig om eerst de waarderingsdialoog goed te oefenen voordat je hiermee begint.

Van emotie naar behoefte

Volgens Marshall Rosenberg (Geweldloze Communicatie) zijn emoties altijd richtingaanwijzers naar je behoeftes. Voel je blijdschap of enthousiasme, dan is een belangrijke behoefte waarschijnlijk vervuld. Voel je je boos, verdrietig of gestrest, dan is er waarschijnlijk een behoefte die nog onvervuld is.

Een voorbeeld

Jaap en Marieke zijn een stel. Marieke gaat elke woensdagavond volleyballen. Maar vandaag voelt Jaap zich gestrest en eenzaam. Deze emoties geven hem een duidelijke aanwijzing: hij heeft behoefte aan ontspanning en verbinding. Door stil te staan bij wat je voelt, ontdek je beter wat je nodig hebt en kun je dit duidelijk communiceren.

Maak je behoefte concreet: het verzoek

Het is soms heel spannend om een concreet verzoek te doen – je kunt immers afgewezen worden

Het benoemen van je behoefte alleen is vaak niet genoeg. Iets als “meer verbinding” klinkt mooi, maar is nog te abstract voor je partner. Maak daarom altijd een concreet verzoek, zodat er geen misverstanden ontstaan.

Wanneer is een verzoek SMART:

Specifiek: Wat wil je precies dat je partner doet? (bijvoorbeeld: een knuffel geven bij thuiskomst)
Meetbaar: Hoe vaak en hoe lang? (bijvoorbeeld: elke werkdag, minstens 15 seconden)
Acceptabel: Is het verzoek haalbaar voor je partner?
Realistisch: Is het praktisch uitvoerbaar?
Tijdsgebonden: Wanneer wil je dit precies? (bijvoorbeeld de komende twee weken)

Wederom een voorbeeld

In plaats van te zeggen: “Ik wil meer verbinding”, kan Jaap zeggen:
“Ik voel me vandaag gestrest en eenzaam. Wil je vanavond thuisblijven en samen met mij een film kijken?” Dit is duidelijk, concreet en geeft Marieke ruimte om erop te reageren.

Is het een verzoek of een eis?

Een belangrijk verschil bij een gedragsveranderingsverzoek is het onderscheid tussen verzoeken en eisen. Bij een verzoek accepteer je zowel een ‘ja’ als een ‘nee’. Bij een eis leg je druk op je partner, wat meestal zorgt voor weerstand of verwijdering.

Hoe houden jullie balans?

Een mooie manier om de druk te verminderen is het aanbieden van twee of drie opties. Je partner kiest dan zelf een optie die goed voelt. Vraag je partner ook eens wat zijn of haar verlangen is, zodat jullie evenwicht houden tussen geven en nemen.

Terug naar het voorbeeld

Stel dat Marieke zegt: “Ik moet echt gaan vanavond, want ik vervang de trainer. Kun je niet iemand anders vragen?” De reactie van Jaap laat zien of hij een verzoek of eis stelde. Als hij zegt: “Jij denkt ook altijd alleen aan jezelf!”, was het duidelijk een eis. Bij een verzoek geef je ruimte om nee te zeggen, zonder verwijten of teleurstelling. Juist deze ruimte zorgt voor verbinding.

De kracht van proactief communiceren

Gedragsveranderingsverzoeken werken het beste als je ze proactief bespreekt, op een rustig moment en vanuit verbinding. Wanneer je vanuit stress of frustratie communiceert, neemt je emotionele brein (limbisch systeem) het over en beland je snel in negatieve patronen. Probeer daarom je behoeftes rustig en liefdevol te delen. Zo ontstaat er een positieve sfeer waarin je partner graag wil meedenken.

Praktijkoefening: probeer het eens!

Wil je hiermee oefenen? Let vandaag eens op het volgende:

Herken je emoties: Wat voel je vandaag precies en welke behoeftes zitten daarachter?
Maak een klein SMART-verzoek: Kies iets kleins en specifieks wat je partner makkelijk voor jou kan doen.
Merk het verschil tussen verzoek en eis: Hoe voel jij je als je partner nee zegt? Kun je dat makkelijk accepteren?

Door actief te oefenen met gedragsveranderingsverzoeken ga je merken hoeveel verschil het maakt in je relatie. Jullie begrijpen elkaar beter, voelen meer verbinding en kunnen samen groeien.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Passie en plezier | terugbrengen (tip 6)

Wanneer hadden jullie voor het laatst écht plezier samen?

Een gezonde relatie draait om meer dan alleen rust, ontspanning en zorgzaamheid. Natuurlijk is het belangrijk om goed met elkaar om te gaan en elkaars behoeftes te begrijpen. Maar écht sprankelend wordt jullie relatie pas als passie en plezier er ook deel van uitmaken.

Laad jullie relatiebatterij op

Denk eens terug aan jullie begintijd samen. Grote kans dat jullie elkaar toen regelmatig verrasten. Juist die onverwachte, leuke momenten versterken de band en zorgen voor verbinding. Daarom is het belangrijk om bewust te blijven investeren in passie en plezier. Hiermee houden jullie je relatiebatterij opgeladen.

Passie – Breng de vonk weer terug

Passie ontstaat niet vanzelf; het vraagt initiatief en creativiteit. Plan bewust leuke momenten of doe juist spontaan iets verrassends. Hierdoor blijft de energie tussen jullie stromen. Als je stopt met investeren in creativiteit en spontaniteit, verdwijnt uiteindelijk ook de verbinding tussen jullie.

Praktische oefening – Maak een verrassingslijst

Maak voor jezelf eens een lijstje met verrassingen die je partner blij maken. Denk aan iets waar je partner eerder enthousiast over was, iets wat hij of zij ooit genoemd heeft, of juist kleine, onverwachte gebaren. Kies minstens één verrassing per maand uit en schrijf op wanneer je dit doet. Vergeet ook niet om waardering te tonen als je zelf iets leuks ontvangt. Een simpel “Wat lief dat je dit deed, want…” maakt al het verschil en zorgt direct voor een fijne sfeer in jullie relatie.

Plezier – Samen spelen verbindt jullie

Plezier is een krachtige verbinder

Plezier is één van de krachtigste verbinders in elke relatie. Samen lachen, spelen en af en toe een beetje gek doen zorgt voor ontspanning en verbondenheid. Het geeft jullie relatie dezelfde luchtigheid die je misschien herkent uit vriendschappen of kinderlijke speelsheid.

Praktische oefening – Maak een plezierpot

Maak samen een lijst met leuke, speelse activiteiten, zoals samen dansen, stoeien, tikkertje, elkaar masseren of samen douchen. Schrijf deze activiteiten op briefjes en stop ze in een pot. Trek elke week één activiteit en doe deze samen, zelfs als je er op dat moment geen zin in hebt. Je zult zien dat juist die speelse momenten zorgen voor nieuwe energie en verbinding tussen jullie. Durf te investeren in passie en plezier, en ervaar hoe jullie relatie zich steeds opnieuw verdiept en versterkt!

Maak een | gezamenlijke relatievisie (tip 7)

Een van de belangrijkste pijlers voor een sterke relatie is het creëren van een gezamenlijke toekomstvisie. Uit onderzoek blijkt dat 20% van gescheiden stellen aangeeft dat een gebrek aan een gedeelde toekomst één van de redenen was om uit elkaar te gaan. In gezonde relaties geven jullie juist sámen vorm aan jullie toekomst. Dit is geen eenmalige keuze, maar een voortdurend proces van samen dromen, plannen maken en bewust kiezen.

Eén op de 5 relaties eindigt door een gebrek aan gezamenlijke toekomstvisie

Wat als de kinderen straks uit huis zijn?

In mijn praktijk zie ik regelmatig stellen waarvan de kinderen bijna het huis uit gaan. Vaak is dit een moment waarop koppels gaan nadenken over hoe ze samen verder willen. Als een gedeelde visie ontbreekt, wordt dit soms een reden om uit elkaar te gaan. Daarom is het belangrijk om tijdig met elkaar te praten over hoe jullie je ‘oude dag’ samen zien.

Bewust kiezen maakt je relatie sterker

Relatiewetenschapper Galena Rhoades (Universiteit van Denver) onderzocht hoe koppels omgaan met grote beslissingen in hun leven. Wat bleek? Stellen die bewust samen keuzes maken — zoals samenwonen, kinderen krijgen of trouwen — blijven gemiddeld langer en gelukkiger bij elkaar. In relaties waarin beslissingen ‘gewoon gebeuren’ zonder duidelijke intentie, ontstaat vaker afstand en misverstanden.

Filosofeer regelmatig samen over jullie toekomst

Het geheim is om regelmatig met elkaar in gesprek te blijven over jullie toekomst. Deel je dromen, spreek intenties uit en neem samen bewuste beslissingen. Zo geef je niet alleen richting aan jullie relatie, maar zorg je er ook voor dat jullie verbinding sterk en levendig blijft.

Stappen richting | een bewuste relatie

Hierboven heb je meer gelezen over de zeven praktische tips voor relatieverbetering. Maar hoe ga je dan verder? Hoe creëer je zo’n bewuste relatie? Dat ontdek je als volgt:

In deze blog leer je alles over de “relatiecyclus richting een bewuste relatie”. Deze relatiecyclus bevat acht fases en geeft een goed inzicht in hoe liefdesrelaties zich ontwikkelen.
En via deze blog krijg je inzicht in de “negen pijlers van een bewuste relatie“. Wil je weten hoe jullie hierop ‘scoren’? Doe dan hier onze online relatietest.
Tot slot, leer je hier alles over de “Imago-dialoog“. Dit krachtige hulpmiddel helpt jullie niet alleen tijdens relatietherapie, maar ook gewoon thuis om elkaar écht te begrijpen en dichter bij elkaar te komen.

Met deze inzichten en praktische tools hebben jullie alles wat nodig is om samen een gelukkige en bewuste relatie op te bouwen. Ga je mee op deze mooie reis?

Scheiden of blijven? Haarscherpe analyse + Test

Scheiden of blijven? | Wat is er écht aan de hand

Twijfel je of je door wilt met je relatie of toch liever je eigen weg gaat? Dat is geen makkelijke keuze. Zeker niet als jullie:

samen kinderen hebben,
al jarenlang een leven delen,
financieel op elkaar zijn aangewezen,
of een gezamenlijke vriendenkring hebben opgebouwd.

Er is geen simpel ja-of-nee antwoord op deze vraag. Wel kun je de situatie vanuit meerdere invalshoeken bekijken. In deze blog neem ik je mee langs verschillende perspectieven, die kunnen helpen om meer helderheid te krijgen. Ook de blog “Relatie twijfels? – 8 herkenbare signalen” kan je verder op weg helpen.

Voel je nog liefde | voor je partner?

De vraag “Hou je nog van de ander?” komt vaak als eerste op. Maar liefde is een emotie — en net als blijdschap, verdriet of boosheid, komt en gaat het. Het is niet iets waarop je alleen een levensveranderende beslissing kunt baseren.

Gevoelens veranderen

Veel mensen hebben wel eens gedacht: “Ik voel niets meer, dus ik moet stoppen.” En soms, na een fijne ervaring samen, bloeit de liefde weer op. Misschien door een goed gesprek, een leuk uitje of gewoon even écht contact. En een paar weken later is de twijfel weer terug. Gevoelens zijn grillig en zeggen niet altijd iets over de potentie van jullie relatie. Belangrijker is de vraag hieronder.

Waar ligt | het echte probleem?

De cruciale vraag is: “Waar wringt het nou echt?”

Gaat het over iets in jezelf?
Zijn het de omstandigheden die voor druk zorgen?
Is het gedrag van je partner waar je moeite mee hebt?
Of zitten jullie simpelweg vast in een verstoorde dynamiek?

In de rest van dit artikel kijken we naar elk van deze vier invalshoeken. Zo krijg je meer zicht op wat er speelt. Aan het eind vind je een handige scheiden-of-blijven-test en een overzicht van de tien signalen van een slecht huwelijk.

Optie 1: | Ligt het aan de omstandigheden?

Druk van buitenaf

Veel relaties komen onder druk te staan door externe omstandigheden, zoals:

financiële stress of baanverlies,
gezondheidsproblemen of verlies van een dierbare,
verhuizen of verbouwen,
een onvervulde kinderwens of miskramen,
ontrouw (daarover later meer),
familieconflicten of zorgen rondom de kinderen,
psychische klachten zoals burn-out of depressie.

Levensfases die spanning kunnen geven

Als jullie net ouders zijn geworden,
tijdens de puberteit van de kinderen,
wanneer kinderen het huis uit gaan,
of bij de overgang naar pensioen.

Al deze fases brengen veranderingen en stress met zich mee. En die stress heeft impact op hoe jullie met elkaar omgaan. Het zorgt sneller voor irritaties, afstand en onbegrip.

Omgaan met stress

Klik op de foto voor positieve psychologie

Wil je weten hoe je beter kunt omgaan met stress? In deze blog over positieve psychologie vind je praktische technieken en zes bewezen tips voor meer geluk.

Wat als de oorzaak buiten jullie ligt?

Als je vermoedt dat de moeilijkheden voortkomen uit externe factoren, neem dan eerst de tijd om die te begrijpen en waar mogelijk te veranderen. Kijk of het iets tijdelijks is. Kan het verbeteren? En wat zou daarvoor nodig zijn?

Vaak komen andere thema’s aan het licht

Soms laat een lastige situatie juist zien wat er speelt bij jou, je partner of in jullie dynamiek. Daarover gaan we het nu hebben.

Optie 2: | Zit het probleem bij jezelf?

Geluk – Hoe bereik je dat? (klik op de foto)

Ben je gelukkig met jezelf, of leg je (onbewust) de verantwoordelijkheid voor jouw geluk bij je partner neer? Als je momenteel niet lekker in je vel zit, is het verstandig om daar eerst eens bij stil te staan. In de blog ‘Geluk – Hoe bereik je dat?’ lees je meer over de zes belangrijkste factoren die jouw geluksgevoel beïnvloeden.

Zere plekken: kleine triggers, grote impact

Naast je algemene gevoel van geluk, spelen ook je ‘zere plekken’ vaak een rol in relatieproblemen. Iedereen heeft ze, maar we zijn ons er lang niet altijd van bewust. Zere plekken zijn gevoelige thema’s die ontstaan zijn door eerdere ervaringen — soms met een ex-partner, maar meestal al in de kindertijd, in de relatie met je ouders.

Acht herkenbare zere plekken

Als een oude pijn geraakt wordt, schiet je vaak in een felle reactie die niet helemaal in verhouding is tot wat er op dat moment gebeurt. Denk aan gevoelens zoals:

Het gevoel er alleen voor te staan
Afgewezen worden
In de steek gelaten worden
Je niet belangrijk voelen
Tekortschieten of nooit goed genoeg zijn
Je niet aantrekkelijk voelen
Je vrijheid beperkt voelen
Angst dat je partner vreemdgaat

Een overdreven reactie op iets kleins is vaak een signaal: hier zit pijn uit het verleden.

Een opmerking, een blik, of je partner die even afgeleid is — het kan genoeg zijn om zo’n plek te raken. En voor je het weet, zit je midden in een heftige reactie of terugkerend patroon. Dit soort momenten bieden de kans om naar binnen te kijken: waar komt dit vandaan?

Onderzoek je eigen patronen

Iedereen heeft zere plekken. De kunst is om ze te herkennen. Denk terug aan situaties waarin je fel of verdrietig reageerde. Welke thema’s zitten daarachter? En zijn die gevoelens echt veroorzaakt door je partner, of zijn ze ouder dan je relatie?

Wat kun je doen met zere plekken?

Als je inziet dat een deel van het probleem bij jezelf ligt, kun je hiermee aan de slag. Dit zijn vijf stappen die daarbij kunnen helpen:

Praat samen over jullie zere plekken. Benoem ze, zodat je elkaars gevoeligheden leert kennen.
Word je bewust van je reactie als zo’n plek geraakt wordt. Neem een stap terug en reageer niet meteen.
Als je het later pas doorhebt, wees dan alsnog open. Doorbreek samen het patroon.
Kijk onder je boosheid: vaak zitten daar diepere gevoelens zoals angst of verdriet.
Experimenteer samen met nieuwe manieren om met deze zere plekken om te gaan. Zie het als oefening, niet als falen.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

optie 3: | Ligt het toch aan je partner?

Twee dingen zijn vooraf goed om te beseffen:

De perfecte partner bestaat niet.
De ander willen veranderen werkt zelden op de lange termijn.

Accepteer wie je partner is

Wachten tot je partner verandert, is meestal vergeefse moeite. In gezonde relaties draait het vaak niet om het oplossen van alles, maar om het vinden van een manier om met verschillen en blijvende ergernissen om te gaan. Constant proberen je partner te veranderen leidt tot frustratie bij beide.

Wat als de rollen omgedraaid waren?

Stel je voor dat je partner jou voortdurend probeert te veranderen. Dat hij of zij telkens zegt wat jij niet goed doet. Hoe zou dat voor jou voelen? Juist: niet geliefd, niet geaccepteerd. Iedereen wil zich volledig zichzelf kunnen voelen in een relatie.

Vijf signalen die je niet moet negeren

Eén keer kan toeval zijn. Twee keer is opvallend. Drie keer is een patroon.

Soms zijn er gedragingen die je niet zomaar hoeft te accepteren. Mira Kirschenbaum, auteur van het boek ‘Scheiden of blijven?’, noemt deze vijf als duidelijke rode vlaggen:

Herhaaldelijk fysiek of verbaal geweld.
Regelmatige vernedering, manipulatie of intimidatie.
Structureel liegen of belangrijke informatie achterhouden.
Verslavingen, zoals drank, drugs, gamen, gokken of werken.
Herhaald vreemdgaan zonder onderlinge afspraken of herstel.

Als je partner zich hierin herkent (of jij dat bij hem/haar), dan is het volgens Kirschenbaum wijs om je serieus af te vragen of blijven nog gezond is.

Optie 4: | Of zit het probleem in de relatie zelf?

Soms is niet jij, niet je partner, maar de relatie als geheel uit balans geraakt. Denk hierbij aan vragen zoals:

Wat zijn jullie diepere behoeftes binnen de relatie?
Spelen er terugkerende patronen of frustraties?
Is er nog voldoende liefde, intimiteit en verbinding?
Staan jullie waarden en verwachtingen op één lijn?
Krijgt de relatie genoeg aandacht en prioriteit?
Hebben jullie nog gezamenlijke dromen of doelen?

Onvervulde behoeftes

Behoeftes uiten in een relatie (klik op de foto)

Veel onvrede wordt uitgesproken in vage termen: “Ik mis het wij-gevoel” of “De liefde is op.” Maar vaak gaat het om onvervulde behoeftes die niet helder of concreet worden geuit. Door goed te vragen en te luisteren, kun je er samen achter komen wat er écht speelt.

Van klacht naar wens

Probeer behoeftes niet in verwijten te verpakken (“Je neemt me nooit serieus”), maar in positieve, concrete wensen: “Ik zou het fijn vinden als je me betrekt bij beslissingen.”

Uiteindelijk draait het om twee vragen:

Herhalende conflictpatronen

In veel relaties ontstaan patronen van ruzie en verwijdering die steeds opnieuw lijken terug te keren. Deze patronen zijn circulair: het is moeilijk aan te wijzen waar het precies begint of eindigt, en toch herhaalt het zich keer op keer. Dat geldt zeker in de fase waarin je je afvraagt: “Scheiden of blijven?”

In haar boek ‘Houd me vast’ beschrijft relatietherapeut Dr. Sue Johnson drie veelvoorkomende patronen in relaties, ook wel ‘duivelse dialogen’ genoemd:

‘Zoek de boef’ – waarbij partners elkaar over en weer beschuldigen, bekritiseren en aanvallen. De sfeer is vijandig en verwijten staan centraal.
‘De protestpolka’ – een benauwend patroon waarbij de ene partner (negatief) contact zoekt, terwijl de ander zich terugtrekt of afsluit. Hoe harder de één trekt, hoe verder de ander wegloopt.
‘Verstijf en vlucht’ – waarbij beide partners zich emotioneel terugtrekken. De afstand is voelbaar, de spanning hangt in de lucht, maar niemand spreekt het nog uit.

Wil je deze patronen beter herkennen in je eigen relatie? Lees dan de blog “Conflictpatronen – Herken je één van deze drie?”.

Scheiden of blijven – en de taal van de liefde

Een andere reden waarom relaties onder druk komen te staan, is een gebrek aan verbinding. Volgens Gary Chapman, auteur van het boek ‘The Five Love Languages’, voelen we ons geliefd via vijf verschillende ‘liefdestalen’. Als je elkaars taal niet spreekt, kan de liefde langzaam wegglijden – zelfs als de intentie er wél is.

De vijf liefdestalen volgens Chapman:

Words of Affirmation – lieve woorden, complimenten en aanmoedigingen
Acts of Service – iets doen voor de ander, helpen zonder dat het gevraagd wordt
Receiving Gifts – een klein, attent cadeau dat laat zien: ik denk aan jou
Quality Time – samen zijn in volledige aandacht, zonder afleiding
Physical Touch – knuffels, aanraking, intimiteit

Elkaars taal leren spreken

Het draait erom dat je leert herkennen welke taal jouw partner spreekt, en je liefde via die weg uitdrukt. Heb jij behoefte aan aanraking, maar verlangt je partner juist naar waarderende woorden? Dan kunnen jullie volledig langs elkaar heen praten, zelfs als jullie allebei liefde geven. Hoe beter je elkaars voorkeurstaal leert begrijpen en toepassen, hoe sterker de verbinding.

Meer over deze theorie én een link naar een online zelftest vind je in de blog ‘Vijf talen van liefde’.

Waarden en normen binnen je relatie

Onze persoonlijke waarden ontwikkelen we al op jonge leeftijd, vaak onbewust, via ons gezin van herkomst. Daardoor zitten ze diep verankerd. In een gezonde relatie hebben partners voldoende overeenkomsten in hun waarden, of in elk geval geen botsende tegenpolen. Je hoeft dus niet identiek te zijn, zolang je waarden elkaar maar niet te veel in de weg zitten. Denk aan het spanningsveld tussen avontuur en structuur: jij droomt van backpacken in Azië, terwijl je partner al onrustig wordt van anders gevouwen handdoeken.

Waarden en Normen in relaties (scheiden of blijven)

Ontdek elkaars kernwaarden

Het is waardevol om samen stil te staan bij jullie kernwaarden – en vooral ook bij wat die waarden voor ieder van jullie betekenen. Neem een term als ‘vrijheid’: iedereen vindt die belangrijk, maar de invulling kan enorm verschillen.

Van waarde naar norm

Normen zijn de concrete gedragingen die voortkomen uit waarden. Als jouw partner ‘vrijheid’ belangrijk vindt, betekent dat bijvoorbeeld dat ze niet elke keer wil hoeven appen hoe laat ze thuiskomt, of dat ze vrijuit haar mening wil kunnen geven, ook tegenover jouw familie. Door je eigen vijf belangrijkste waarden te benoemen – én te bespreken hoe die er in de praktijk uitzien – ontstaat meer begrip en verbinding.

Balans tussen geven en nemen

Een gezonde relatie voelt in balans wanneer geven en nemen in evenwicht zijn. Dat betekent niet dat alles 1-op-1 teruggegeven moet worden, maar er is wel een natuurlijke uitwisseling. Wanneer je iets ontvangt – aandacht, hulp, tijd of geld – ontstaat vaak onbewust een drang om iets terug te doen. Die wederkerigheid helpt om verbinding te behouden en spanningen te voorkomen. Wat je teruggeeft, hoeft niet exact hetzelfde te zijn: de één kookt, de ander doet de administratie. En soms is een simpel ‘dank je wel’ al genoeg.

Ouders en kinderen: een uitzondering

In ouder-kindrelaties werkt het net anders. Kinderen nemen, ouders geven – zonder dat daar een directe balans tegenover hoeft te staan. Die balans ontstaat vaak pas veel later in het leven, als het kind zelf ouder wordt of op andere manieren iets ‘teruggeeft’. In deze blog over systemisch werk lees je daar meer over.

Hoe zit het bij jullie?

Voel jij je in jouw relatie vrij om te geven en ontvangen? Of heb je het gevoel dat de balans zoek is? Vraag je eens af: wat zou deze balans kunnen herstellen?

Prioriteiten stellen in je relatie

In relaties met kinderen is het makkelijk om alle aandacht naar het gezin te laten gaan – en elkaar als partners uit het oog te verliezen. Toch is het essentieel om de juiste volgorde te bewaken. Want als de relatie tussen de ouders verwaarloosd raakt, voelen ook de kinderen dat. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan deze korte video over het stellen van prioriteiten in relaties.

Welke volgorde is belangrijk binnen een gezin?

Prioriteit 1 > Goede zelfzorg

Zelfzorg begint bij jezelf en is in de basis jouw eigen verantwoordelijkheid. Toch leggen we die verantwoordelijkheid vaak (onbewust) bij onze partner neer: voor ons welzijn, geluk of balans. Natuurlijk is het waardevol als je partner je hierin ondersteunt, zolang je zelf de regie houdt. Meer hierover lees je in de zes belangrijkste factoren van geluk.

Prioriteit 2 > Zorg voor jullie relatie

Ook als er kinderen zijn, blijft jullie relatie de tweede prioriteit. Die was er namelijk als eerste (systemische ordening) en vormt de basis waaruit het gezin is ontstaan. De relatie levend houden doe je door samen plannen te maken, plezier te hebben en bewust te blijven communiceren.

Prioriteit 3 > Het gezin draaiende houden

Dit komt bewust op de derde plek. Voor kinderen is het essentieel dat hun ouders goed voor zichzelf zorgen én hun relatie aandacht geven. Pas wanneer deze voorwaarden op orde zijn, ontstaat er rust, stabiliteit en continuïteit in de zorg voor het gezin.

En wat als er een andere prioriteit is?

In mijn praktijk kom ik regelmatig mensen tegen waarbij de zorg voor het gezin niet op de derde plek staat.

Of – Een ouder met burn-out klachten

Soms staat het gezin op plek één, en dan zie je vaak dat ouders het individueel zwaar hebben. Door gebrek aan zelfzorg ligt stress of een burn-out op de loer.

Of – Relatieproblemen

In andere gevallen staat zelfzorg op één en het gezin op twee. Dan is het juist de relatie die onder druk komt te staan. Als een relatie niet actief wordt ‘gecreëerd’, houdt deze bijna onvermijdelijk op te bestaan. Soms houden stellen dit jarenlang vol, maar vroeg of laat komen er spanningen als het gezin steeds voorop blijft staan.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Het belang van een gedeelde toekomstvisie

Tot slot: de gedeelde toekomstvisie. Voor elke relatie is het belangrijk om samen te blijven creëren — plannen maken voor de toekomst. Creatie leidt tot verbinding. Bij gebrek aan gezamenlijke plannen valt die verbinding vaak weg. Zit je even in een lastige fase, dan zijn grote plannen zoals kinderen krijgen of emigreren misschien niet verstandig. Wat wél kan bijdragen aan verbinding en relatiebehoud:

wekelijks samen gaan sporten;
samen een hobby of cursus oppakken;
een vakantie of weekend weg plannen;
een maandelijks avondje uit plannen;
of bijvoorbeeld regelmatig samen een wandeling in de wijk maken.

Twijfels aan de relatie: | Veel gestelde vragen

Hieronder volgen een aantal veelgestelde vragen die vaak meespelen bij de keuze om samen verder te gaan of niet. Elke vraag wordt kort aangestipt.

Ontrouw en dan?

Ontrouw kan verschillende oorzaken hebben. De belangrijkste redenen zijn:

Het gemis van aandacht, waardering of emotionele diepgang.
Een groot verschil in ‘seks drive’ of seksuele voorkeuren.
Je vindt je partner niet meer aantrekkelijk.
Verliefd geworden op een ander.
De behoefte aan meer vrijheid in intimiteit met anderen.

Als ontrouw uitkomt, is de eerste impuls vaak om de relatie direct te beëindigen. Neem liever eerst de tijd om tot bezinning te komen. Wanneer het partners lukt hier samen doorheen te werken, kan het zelfs een positief keerpunt vormen. Het biedt vaak inzichten over elkaar én de relatie. Lees ook de blog “Twee manieren om te vergeven – Kies voor je eigen vrijheid”.

Bij elkaar blijven voor de kinderen?

Achtergrond - Systemische Wetmatigheden — Wie wil het gezin niet compleet houden?

Laat één ding duidelijk zijn: als er kinderen in het spel zijn, is het waardevol om te kijken of je opnieuw kunt investeren in de relatie. Denk bijvoorbeeld aan professionele hulp zoals relatietherapie. In deze blog staan ook veel praktische tips om je relatie zelf een nieuwe impuls te geven.

Niet ten koste van alles

Hebben jullie al van alles geprobeerd, maar komen jullie telkens op hetzelfde punt terug? Dan is het soms beter om los te laten. Kinderen zijn flexibel en passen zich vaak goed aan een nieuwe situatie aan. Wat voor hen het belangrijkste is: dat beide ouders gelukkig zijn en respectvol met elkaar omgaan. Zie ook de blog ‘Top-10 tips bij scheiden’.

Scheiden of blijven – relatietherapie of niet?

Hulp inschakelen is tegenwoordig heel normaal. Een relatietherapeut kan structuur aanbrengen in het gesprek en zorgen dat je problemen kunt bespreken zonder escalatie. Je kunt terecht bij een relatietherapeut, maar ook bij een mediator of psycholoog — afhankelijk van de situatie.

Vaak wordt hulp te laat ingeschakeld

Zelf werk ik als Mediator en als Relatietherapeut. Hierbij maak ik gebruik van Imago relatietherapie en EFT (Emotionally Focused Therapy). Beide methodes richten zich op de gevoelslaag in de relatie en op de link naar vroeger. Je leert samen praten over wat er écht speelt. Lees ook de blog “Je relatie verbeteren in tien stappen – Ga direct aan de slag”. Zeker als je twijfelt over samen doorgaan, is dit een waardevolle stap. Helaas wachten veel stellen te lang met hulp zoeken.

Toch uit elkaar bij financiële afhankelijkheid?

Soms is er sprake van financiële ongelijkheid: de één verdient meer, de ander zorgt bijvoorbeeld voor de kinderen. Weet dat je in Nederland altijd terug kunt vallen op ondersteuning van de overheid. In het uiterste geval betekent dat een bijstandsuitkering, vaak aangevuld met fiscale regelingen zoals belastingvoordelen bij co-ouderschap. Misschien betekent dit een stap terug in levensstijl — maar stel jezelf de vraag: ben je liever samen rijk en ongelukkig, of zelfstandig en gelukkiger met minder?

Wat als de seks niet meer stroomt?

Soms dooft het vlammetje langzaam uit. Intimiteit verandert en seks komt op een laag pitje te staan. Dit hoeft niet het einde te betekenen, maar vraagt wel om openheid, nieuwsgierigheid en soms professionele begeleiding. Het begint met eerlijk durven praten over verlangens, angsten en behoeften.

Seks en verbinding

Seks is een belangrijk aspect in een relatie. Seksuele intimiteit brengt ons dichter bij elkaar en laat hormonen vrijkomen die de chemie tussen mensen versterken. Andersom werkt het ook: een fijne emotionele verbinding leidt vaak tot meer intimiteit. Seks begint dus zeker niet in de slaapkamer. Door overdag op allerlei manieren met elkaar verbinding te maken, wordt de basis gelegd voor nabijheid. Uit onderzoek blijkt ook dat mensen die open gesprekken kunnen voeren over hun seksuele wensen, gelukkiger zijn in hun relatie. Wanneer twee partners elkaar niet meer willen aanraken, wordt het gevecht voor de relatie een stuk lastiger.

Waar ligt het aan?

Soms ontstaat er een dynamiek waarbij de één meer behoefte heeft aan seks, terwijl de ander dit als verstikkend ervaart. Andere keren vinden partners het lastig om hun wensen en verlangens bespreekbaar te maken. Het kan ook zijn dat andere problemen in de weg staan, waardoor de emotionele verbinding ontbreekt die nodig is voor intimiteit.

Erectiestoornis, menopauze of ziekte

Bepaalde omstandigheden kunnen ervoor zorgen dat seksualiteit tijdelijk of blijvend moeilijk is. Denk aan een erectiestoornis, verminderd libido door de overgang, of fysieke beperkingen als gevolg van ziekte. De behoefte is er dan soms nog wel — bij één van beiden, of bij allebei. In zulke situaties vraagt het om een nieuw evenwicht, of andere vormen van intimiteit die passen bij wat wél mogelijk is.

Wat kun je allemaal vergeven?

Vergeving is essentieel voor een gelukkige relatie. Als we ervoor kiezen iemand te vertrouwen, maken we ons kwetsbaar en lopen we het risico gekwetst te worden. Een gebrek aan vergeving roept negatieve emoties op en leidt tot nieuwe conflicten. Mensen die moeilijk kunnen vergeven, hebben vaak meer moeite met het oplossen van problemen. Door te vergeven doe je afstand van boosheid en wrok, en maak je ruimte voor herstel. Meer weten? Lees de blog over “twee manieren om te vergeven”.

Waarom zijn sommige relaties zo verslavend?

Moeizame relaties kunnen soms extra verslavend zijn. Hoe meer je erin investeert — in tijd, energie of emoties — hoe moeilijker het wordt om los te laten. Dit wordt ook wel de ‘illusie van de investering’ genoemd. Je hoopt dat de moeite zich uiteindelijk uitbetaalt, ook al weet je diep vanbinnen dat het niet werkt. Vergelijk het met een boek dat je eigenlijk niet leuk vindt, maar toch uitleest omdat je er al zo ver in zit.

Waaraan kun je relatietwijfel herkennen?

Deze vraag verdient serieuze aandacht. Er zijn allerlei signalen die kunnen wijzen op twijfel binnen je relatie. In de blog “Relatietwijfels – 8 herkenbare signalen” lees je waar je op kunt letten. Herken je iets? Maak het bespreekbaar met je partner.

Wat wil ik? | De scheiden-of-blijven-TEST

Je hebt dit artikel zorgvuldig gelezen en mogelijk nieuwe inzichten opgedaan over jouw relatie. Misschien heb je er zelfs met je partner over gesproken. Nu is het tijd om je eigen gedachten op een rijtje te zetten. Onderstaande zelftest bevat tien vragen die je helpen bij het maken van een bewuste keuze.

Stel jezelf deze tien vragen – Scheiden of blijven TEST

Pak een notitieboekje en beantwoord onderstaande vragen:

Waarom ben je ooit de relatie met je partner aangegaan? Wat trok je toen zo aan in hem of haar?
Wat waardeerde je in het samenzijn met je partner? Wat werkte goed tussen jullie?
Wat heeft de relatie jou positief opgeleverd? Wat heb je ervan geleerd?
Wat is er sindsdien veranderd? In je partner, in de relatie of in jouw eigen behoeften?
Zijn er het afgelopen jaar moeilijke externe omstandigheden geweest? Welke waren dat, en zijn ze oplosbaar?
Hoe zit jij zelf het afgelopen jaar in je vel? Wat heb je voor jezelf gedaan om goed in balans te blijven?
Wat mis je in de relatie? Welke behoeften zijn onvervuld, en heb je die uitgesproken?
Zou je verder willen als deze behoeften grotendeels worden vervuld? Wat kan jij daarin bijdragen?
Wat zijn de gevolgen als je blijft? Denk aan kinderen, familie, financiën, vrije tijd, werk en wonen.
En wat als je besluit te stoppen? Zet ook daarvan de positieve en negatieve gevolgen op een rij.

Tien kenmerken | van een slecht huwelijk

Wat zijn de kenmerken van een kwetsbare relatie?

Het antwoord op deze vraag is gebaseerd op mijn blog “Tien kenmerken van een goede relatie”. Hoe meer positieve relatiekenmerken ontbreken, hoe groter de kans dat de relatie onder druk komt te staan. Dat is de achterliggende gedachte. Hopelijk herken je niet te veel uit het onderstaande. En als dat wel zo is, dan kan het misschien een aanleiding zijn om samen te kijken hoe je hierin verandering kunt brengen.

Jullie passen niet goed bij elkaar (1)

Denk hierbij aan verschillende aspecten:

Hebben jullie voldoende overlap qua waarden en normen, of liggen die juist ver uiteen? Kijk hiervoor ook naar jullie jeugd en opvoeding: wat hebben jullie van huis uit meegekregen?
Scoren jullie hoog op dezelfde liefdestaal? Zo niet, dan is de kans groot dat de manier waarop je partner liefde toont, voor jou niet als liefde voelt.
Past jullie levensstijl goed bij elkaar? Denk bijvoorbeeld aan ochtendmens versus avondmens, actief versus passief, nuchter versus spiritueel, of gezondheid versus genieten.

Communicatie loopt steeds vast (2)

Goede communicatie is de basis van elke gezonde relatie. Het zorgt voor wederzijds begrip, verbinding en het gevoel dat jullie samen in hetzelfde schuitje zitten. In een slecht huwelijk ontbreekt dit vaak. Er wordt langs elkaar heen gepraat, of er wordt juist helemaal niet meer gepraat. Misverstanden stapelen zich op en de afstand tussen jullie groeit.

Verbinding en intimiteit zijn verdwenen (3)

Wanneer de emotionele verbinding verdwijnt, verdwijnt vaak ook de lichamelijke intimiteit. Veel stellen geven aan dat het al jaren ‘stil ligt’ op dit vlak. Zonder echte verbinding voelt intimiteit leeg of geforceerd. En andersom: zonder intimiteit is het moeilijk om de verbinding te herstellen.

Steeds ruzie of discussie over geld (4)

Geldproblemen zijn een veelvoorkomende bron van spanningen in relaties. Het gaat niet alleen om geldzorgen, maar ook om ongelijkheid in inkomen, verschillen in uitgavenpatroon of simpelweg een andere visie op financiële prioriteiten. Als er steeds conflict is over geld, kan dat wijzen op een gebrek aan vertrouwen of samenwerking.

De balans is zoek – het teamgevoel ontbreekt (5)

In een gezonde relatie voelen beide partners zich een team. Taken worden eerlijk verdeeld en er is waardering voor elkaars inzet. In een slechte relatie doet één van de twee structureel te veel en voelt zich alleen. De ander heeft vaak het gevoel het nooit goed te doen. Deze dynamiek leidt tot frustratie en verwijdering.

Teveel of juist te weinig autonomie (6)

Iedereen heeft tijd nodig voor zichzelf. Maar in een slechte relatie is hier vaak disbalans:

De één neemt veel ruimte, terwijl de ander zich tekortgedaan voelt.
Jullie leven allebei langs elkaar heen en groeien uit elkaar.
Of er is juist geen enkele ruimte voor eigen tijd, wat leidt tot stress, burn-out of afhankelijkheid.

Een gezonde relatie vraagt om een goede afstemming tussen samen en zelf.

Jullie delen geen gezamenlijke toekomstvisie meer (7)

Als de kinderen groter worden en het leven rustiger wordt, merken veel stellen dat ze elkaar zijn kwijtgeraakt. Er is geen gezamenlijke droom meer, geen plannen of doelen. Zonder gezamenlijke visie op de toekomst bloedt een relatie langzaam dood.

Belangrijke afspraken worden geschonden (8)

Elke relatie heeft (uitgesproken of onuitgesproken) afspraken. Denk aan afspraken over:

Trouw en exclusiviteit
Geldzaken
Taken in het huishouden
Emotionele grenzen

In slechte relaties worden deze afspraken vaker geschonden – en erger nog: er ontstaan geheimen. Wat verzwegen wordt uit schaamte of schuldgevoel, zorgt op termijn altijd voor afstand.

De ander moet veranderen (9)

“Als jij nou gewoon zou veranderen, dan zou alles beter zijn.” Het is een veelgehoorde gedachte in relaties die niet goed lopen. Maar als je je partner niet meer accepteert zoals hij of zij is, voelt de ander zich niet gezien. Dat kan leiden tot weerstand, innerlijke afsluiting of zelfs een stille uitholling van de relatie.

Er wordt nauwelijks nog gelachen (10)

In gezonde relaties is ruimte voor humor, speelsheid en plezier. In slechte relaties overheerst de ernst. Als er zelden nog wordt gelachen, is dat een duidelijk signaal dat de levendigheid uit jullie verbinding is verdwenen.

Geweldloze communicatie

Jullie hebben relatieproblemen, misschien door problemen binnen jullie je relatie (ruzies over de opvoeding van kinderen, taakverdeling, vreemdgaan) of misschien door problemen die eigenlijk buiten de relatie liggen (zoals werkloosheid, ziekte). In alle gevallen weet je waarschijnlijk hoe lastig het kan zijn om goed en constructief te blijven communiceren. Moeilijk om de verbinding met elkaar te behouden. Emoties kunnen hoog oplopen, en het gevoel dat je elkaar niet meer goed begrijpt groeit. Herken je dat? Lees dan deze blog over geweldloze communicatie.

Vier simpele stappen | van geweldloze communicatie

De methode van “geweldloze communicatie” bestaat uit vier overzichtelijke stappen. Door deze toe te passen, kun je als ouders op een zuivere manier met elkaar blijven praten. Je zult zien dat de dynamiek direct verandert. De vier stappen zijn:

Waarnemen zonder oordeel
Gevoelens onderkennen en uitspreken
Je eigen behoeften herkennen en erkennen
Een duidelijk en concreet verzoek doen

Hieronder lees je hoe je deze stappen toepast in de praktijk. Elke stap bevat ook een oefening.

Waar komt | geweldloze communicatie vandaan?

Marshall Rosenberg ontwikkelde het concept geweldloze communicatie. Volgens hem kunnen ouders leren om op een meer verbindende en hartelijke manier te communiceren. Door te luisteren naar de onderliggende behoeften—zowel die van jezelf als die van de ander—ontstaat er meer wederzijds begrip.

(Stap 1) | Waarnemen in plaats van oordelen

Het is in relaties heel verleidelijk om snel te oordelen. Bijvoorbeeld als je zegt: “Jullie eten thuis niet gezond.” Dat is een oordeel, geen waarneming. Grote kans dat je ex-partner zich aangevallen voelt en in de verdediging schiet.

Als je het anders formuleert, krijg je een andere reactie. Zeg bijvoorbeeld: “Als er geen groente wordt gegeten, maak ik me zorgen over de gezondheid.” Je begint dan met een concrete waarneming en uit vervolgens jouw zorg. Je blijft dus bij jezelf en legt niets op aan de ander. Dat opent het gesprek in plaats van het te blokkeren.

Praktijkoefening: oordelen versus waarnemen

Sta vandaag eens stil bij je manier van communiceren. Wanneer geef je je mening, en wanneer beschrijf je iets feitelijk? Hoe vaak oordeel je eigenlijk zonder het door te hebben? Het herkennen hiervan helpt je om je communicatie zuiverder te maken.

(Stap 2) | Gevoelens onderkennen en uiten

Door je gevoelens te tonen en je kwetsbaar op te stellen, kun je veel bereiken in de communicatie. Let wel op het verschil tussen een gevoel en een gedachte. Zeg bijvoorbeeld niet: “Ik heb het gevoel dat ik met een muur samenleef.” Dat is geen gevoel, maar een oordeel. De ander voelt zich aangevallen en zal zich verdedigen.

In plaats daarvan kun je zeggen: “Ik voel me vaak eenzaam.” Dat is een echt gevoel. En gevoelens kun je niet bestrijden. De ander zal niet snel zeggen: “Je voelt je helemaal niet eenzaam.” Je maakt hiermee jezelf zichtbaar, zonder de ander aan te vallen.

De ander zal niet snel zeggen “Je voelt je helemaal niet eenzaam!”.

Praktijkoefening: ik-boodschap

Let vandaag op of je spreekt vanuit een ‘ik’- of een ‘jij’-boodschap. ‘Jij doet dit’ is makkelijk, maar leidt vaak tot conflict. ‘Ik voel me…’ vraagt meer reflectie: waar raakt het gedrag van de ander jou precies? Door vanuit jezelf te spreken, neem je verantwoordelijkheid voor je gevoel én blijf je respectvol naar de ander.

(Stap 3) | Verantwoordelijkheid nemen voor je gevoelens

Volgens Marshall Rosenberg ligt achter elk gevoel een vervulde of onvervulde behoefte.

Wat houdt het in om écht verantwoordelijkheid te nemen voor je gevoelens? Dat vraagt om zelfonderzoek: waarom voel je wat je voelt? En welke behoefte ligt hieraan ten grondslag?

Een voorbeeld

Stel, je zegt: “Je stelde me teleur door gisteren zo lang over te werken.” Hiermee leg je de oorzaak van je gevoel bij de ander. De kans is groot dat de ander zich gaat verdedigen.

Hoe het ook anders kan

Zeg je echter: “Ik voelde me teleurgesteld dat je zo laat thuis was, omdat ik iets belangrijks met je wilde bespreken,” dan geef je aan wat jouw behoefte was. De ander zal eerder reageren met interesse, bijvoorbeeld: “Wat wilde je bespreken dan?” of “Waarom zei je dat niet eerder?” En zo kom je direct bij de vierde stap. Maar eerst de praktijkoefening.

Praktijkoefening bij (heftige) emoties

Deze twee oefeningen kun je doen als je heftige emoties ervaart:

Onderzoek je eigen gevoelens en achterliggende behoeften. Wat voel je precies? En waar verlang je naar?
Sta stil bij wat de ander zou kunnen voelen en welke behoefte er bij hem of haar speelt.

Bekijk ook deze lijst met gevoelens en behoeften van het Nederlands Centrum voor Geweldloze Communicatie (NCGC).

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Persoonlijke noot over emoties

Mijn eerste kennismaking met het boek over geweldloze communicatie ontstond op een onverwacht moment. Ik kreeg het ooit voor mijn verjaardag, maar liet het ongelezen naast mijn bed liggen. Tot ik op een avond ruzie kreeg met mijn vrouw.

Mijn onbewuste behoefte

Terwijl ik boos naar boven liep, pakte ik het boek en begon te bladeren. Mijn oog viel op het hoofdstuk over boosheid. Daarin vond ik de eerdergenoemde oefeningen. Al snel werd duidelijk: ik had me verheugd op een gezellige avond. Dat was mijn onvervulde behoefte.

Wat ik toen deed

Vervolgens vroeg ik me af: wat zou haar behoefte kunnen zijn? Tot mijn verbazing kwam ik tot de conclusie dat we wellicht dezelfde behoefte hadden! Met het boek in mijn hand ging ik terug naar beneden. We spraken het uit en hadden alsnog een fijne avond. Ik las het boek vervolgens in één ruk uit. Meer hierover lees je in de blog “Geweldloze communicatie, hoe om te gaan met boosheid”.

(Stap 4) | Heldere en concrete verzoeken doen aan de ander

Hoe specifieker je verzoek, hoe groter de kans dat je krijgt wat je nodig hebt.

Duidelijkheid is essentieel bij het uitspreken van een verzoek. Maar nog belangrijker: weet je of je iets vraagt of eist?

Een voorbeeld

Neem de zin: “Ik voel me eenzaam en wil graag dat je vanavond bij me blijft.” Dat lijkt op het eerste gezicht een helder verzoek.

Verschil tussen een verzoek en een eis

Maar stel dat de ander antwoordt: “Ik ben echt moe, kun je niet iemand anders vragen?” En jouw reactie is: “Je denkt ook altijd alleen aan jezelf!” Dan blijkt dat het geen verzoek was, maar een eis.

Praktijkoefening behoeftes uitspreken

Let vandaag eens op:

Ben je duidelijk over je behoefte of verwacht je dat de ander het aanvoelt?
Stel jezelf de vraag: wat als de ander niet aan mijn behoefte voldoet? Blijf ik in verbinding of voel ik boosheid? Met andere woorden: was het een verzoek of een eis?

Tenslotte: | met mededogen ontvangen

Mededogen betekent: echt luisteren naar wat de ander ervaart, zonder direct te reageren met adviezen of eigen verhalen. Je kunt dat doen door de vier stappen van geweldloze communicatie toe te passen op de ander:

Wat heeft de ander waargenomen?
Welk gevoel ervaart hij of zij?
Wat zou de onderliggende behoefte kunnen zijn?
Welk verzoek spreekt de ander uit?

Luisteren met giraffe-oren

Soms lukt het de ander niet om zich helder uit te drukken. Dan is het aan jou om met “giraffe-oren” te luisteren—luisteren met je hart. Je probeert de boodschap tussen de regels door te begrijpen. Je kunt daarbij in eigen woorden teruggeven wat je denkt dat de ander bedoelt, en vragen of dat klopt.

Een aantal voorbeelden van anders luisteren

“Reageer je zo, omdat ik deze week een paar avonden weg was?” — vragen naar de waarneming.
“Voel je je gekwetst, omdat je meer waardering had gewild?” — check op gevoel en behoefte.
“Wil je dat ik uitleg waarom ik…” — doorvragen op de wens van de ander.

Samenvatting | geweldloze communicatie

Door met mededogen te luisteren en te spreken vanuit de vier stappen van geweldloze communicatie, verandert je gesprek. Je bent nieuwsgieriger, stelt andere vragen en ontvangt andere reacties. De vier stappen zijn:

Waarnemen zonder oordeel
Gevoelens herkennen en uiten
Verantwoordelijkheid nemen voor je gevoelens, door je eigen behoefte te onderkennen
Heldere en concrete verzoeken doen aan de ander

Meer lezen | over communicatie

Bekijk ook deze blogs als je je verder wilt verdiepen in communicatie:

Vijf talen van liefde

Op een seminar van Rutney Sluis hoorde ik onlangs over de vijf liefdestalen, een boeiende theorie van relatietherapeut en filosoof Gary Chapman. In zijn bestseller ‘The Five Love Languages: How to Express Heartfelt Commitment to Your Mate’ uit 1995 beschrijft hij hoe belangrijk het is om liefde te uiten op een manier die de ander ook daadwerkelijk begrijpt.

Volgens Chapman heeft ieder mens een voorkeurstaal als het gaat om het geven en ontvangen van liefde. Spreken partners een andere liefdestaal, dan kan er onbegrip ontstaan. Je kunt veel van iemand houden, maar als je dat uit op een manier die voor de ander niet betekenisvol is, voelt het alsof je liefde niet aankomt. Daarom is het belangrijk niet je eigen voorkeurstaal te spreken, maar die van je partner.

Welke vijf | liefdestalen zijn er? Ontdek ze hier

Gary Chapman onderscheidt vijf liefdestalen:

Words of Affirmation
Acts of Service
Receiving Gifts
Quality Time
Physical Touch

Hieronder volgt een korte uitleg per liefdestaal.

1. Words of Affirmation (lieve woorden)

Deze taal draait om complimenten, aanmoediging en waardering. Mensen met deze voorkeur hechten veel waarde aan positieve bevestiging. Een harde opmerking of gebrek aan erkenning kan hen dan ook diep raken. De toon is hierbij essentieel: “c’est le ton qui fait la musique”.

2. Acts of Service (iets voor de ander doen)

Liefde uiten door iets voor de ander te doen: een maaltijd koken, klusjes uit handen nemen of helpen met dagelijkse taken. Mensen met deze taal voelen zich geliefd als je dingen voor hen doet die het leven lichter maken. Niets is voor hen frustrerender dan nalatig gedrag of loze beloften.

3. Receiving Gifts (geschenken geven)

Het gaat niet om de prijs van het cadeau, maar om de gedachte erachter. Een klein gebaar of een symbolisch presentje kan iemand met deze taal het gevoel geven echt gezien te worden. Vergeten verjaardagen of onpersoonlijke cadeaus kunnen juist kwetsend zijn.

4. Quality Time (volle aandacht)

Voor deze liefdestaal is gedeelde tijd in volledige aandacht cruciaal. Samen wandelen, praten, spelletjes doen—het draait om verbinding. Afleiding door een telefoon of afspraken afzeggen komt bij deze mensen hard aan.

5. Physical Touch (lichamelijke aanraking)

Knuffels, hand in hand lopen, een arm om je heen of gewoon samen op de bank zitten—voor mensen met deze taal is fysieke nabijheid een belangrijk liefdesbewijs. Intimiteit gaat hierbij veel verder dan seksualiteit.

Nog een zesde liefdestaal?

Naast deze vijf liefdestalen bestaat er nog een zesde liefdestaal: moeite doen en energie steken in iets wat voor je partner belangrijk is. Zoals je inmiddels weet vormen Ingrid en ik een samengesteld gezin met ieder twee eigen zoons. Als ik bijvoorbeeld meega naar een ouderavond of een schoolconcert van haar jongens, ervaart Ingrid dat als echte liefde en betrokkenheid. Maar het kan ook zijn dat je speciaal voor je partner leert skiën of een keer buiten je eigen comfortzone stapt en meegaat kamperen.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Wat is jouw liefdestaal? | Doe hier de online test

Waarschijnlijk herken je jezelf al in een of meer van deze talen. Ik deed de liefdestalen-test op de site van Gary Chapman en dit was mijn uitslag:

11 Physical Touch
8 Quality Time
5 Words of Affirmation
4 Acts of Service
2 Receiving Gifts

Mijn voorkeur voor Physical Touch verraste me niet. Wel opvallend vond ik dat ik ook hoog scoorde op Quality Time en Words of Affirmation. Dat terwijl Acts of Service laag scoorde, terwijl ik zelf vaak op die manier liefde toon—zoals boodschappen doen of koken.

Volgens Chapman zegt dit mogelijk iets over je jeugd. Misschien heb ik weinig knuffels gehad, maar juist veel zorg, geschenken en bevestiging ontvangen. Dat zou de verhoudingen kunnen verklaren.

Wat kun je | hiermee in je relatie?

De essentie is eenvoudig: je geneigdheid om liefde te geven in jouw eigen taal is logisch, maar niet altijd effectief. Spreek je partner een andere taal, dan komt jouw liefde niet vanzelfsprekend binnen. Daarom is het waardevol om te leren welke taal jouw partner spreekt en die bewust te gebruiken.

Is jouw partner gevoelig voor lieve woorden? Spreek dan regelmatig je waardering uit. Is aanraking belangrijk? Knuffel vaker en wees fysiek nabij. Door deze bewustwording kan de liefde beter stromen.

Gerelateerde blogs | over liefde en relaties

Terugkerende relatiepatronen – Transactionele Analyse (TA)

Relatiepatronen | en de kracht van Transactionele Analyse

In mijn praktijk zie ik dagelijks terugkerende patronen tussen partners. Twee volwassen mensen kunnen elkaar soms triggeren op een manier die doet denken aan ouder-kind interacties. De één reageert ineens kinderlijk gekwetst, de ander neemt als vanzelf de rol van strengere ouder op zich. Dit gebeurt meestal onbewust. Het psychologische model van Transactionele Analyse (TA) biedt hier waardevolle inzichten in.

Voorbeeld: André en Paulien

André verzucht: “Ik kan het ook nooit goed doen.” Hij voelt zich afgewezen en onzeker. Paulien luistert amper en reageert fel: “Ik trek de kar helemaal alleen.” Ze sluit af met de opmerking dat het soms voelt alsof ze drie kinderen heeft, in plaats van twee. Dit is geen gelijkwaardig gesprek, maar een botsing van ego-posities.

Voorbeeld: Jesse en Annabel

Ook Jesse en Annabel laten zien hoe snel partners in oude rollen kunnen schieten. Annabel verdedigt haar autonomie met: “Jij bepaalt mijn leven niet.” Jesse daarentegen verwijt haar dat ze er niet is voor het gezin: “De kinderen hebben ook een moeder nodig.” In feite spreken hier niet hun volwassen zelven, maar hun kind- en ouderdelen.

Het uitgangspunt van TA: Ik ben OK, jij bent OK

Thomas Harris, grondlegger van Transactionele Analyse, beschreef in zijn boek “Ik ben OK, jij bent OK” hoe we communicatie vaak vanuit oude rollen voeren. Zodra we leren schakelen naar onze volwassen positie, kunnen we veel bewuster en gelijkwaardiger reageren.

Hoe onze hersenen | oude ervaringen opslaan

Tijdens hersenoperaties, waarbij patiënten bij bewustzijn blijven, ontdekten artsen dat het stimuleren van bepaalde hersengebieden levensechte herinneringen activeert – compleet met de oorspronkelijke emotie. Dit laat zien hoe gedetailleerd en diep onze ervaringen zijn opgeslagen.

Ons brein als emotionele bodycam

Vanaf de baarmoeder registreert ons brein alles: beelden, geluiden, gevoelens. Het werkt als een soort bodycam met oneindig geheugen. Veel van deze ‘opnames’ herinneren we ons niet bewust, zeker niet uit de eerste levensjaren, maar ze zijn er wél. En ze kunnen ons gedrag vandaag nog steeds beïnvloeden.

Hoe ervaringen zich opstapelen

Transactionele Analyse - opslag hersenen — Transactionele Analyse – opslag hersenen

Ons brein groepeert soortgelijke ervaringen. Dat maakt dat één kleine opmerking of gebeurtenis in het nu, een hele berg van oude gevoelens kan activeren.

A + A + A = 10 x A

Een enkele gebeurtenis in het heden die lijkt op iets uit het verleden, kan als een snelkoppeling werken naar die hele berg oude gevoelens. Daardoor voelt één onschuldige opmerking ineens als een enorme aanval. Dat verklaart waarom onze reactie soms buitensporig sterk is.

Een persoonlijk voorbeeld

Toen mijn kinderen klein waren, pakten ze me soms enthousiast vast. Tot mijn verbazing voelde ik dan irritatie opkomen. Inmiddels weet ik dat dit mijn kindpositie activeerde: een oud gevoel van onvrijheid of ongemak dat toen blijkbaar vaak voorkwam. Mijn reactie had weinig met het moment zelf te maken, maar des te meer met het verleden, met hoe ik zelf als kind opgegroeid ben.

Voorbeelden uit de praktijk

Ik hoor vergelijkbare verhalen van cliënten. Een man die gespannen raakt zodra hij iemand de trap op hoort komen. Een vrouw die ongemak voelt als haar kinderen met hun vader praten. Of mensen die zeggen: “Ik voel me dan zo klein” of “Ik lijk dan ineens op mijn moeder, en dat wil ik juist niet.” Zulke reacties wijzen erop dat iemand geraakt wordt in een oude ego-positie.

Je relatie als spiegel: TA in de praktijk

Juist in je liefdesrelatie komen deze patronen boven drijven. Iets kleins dat je partner doet, kan een hevige reactie in jou losmaken. Alsof je automatische piloot het overneemt. TA helpt je om te begrijpen waar dit vandaan komt en hoe je weer terug kunt keren naar je volwassen zelf.

Van één trigger naar een berg gevoelens

Die overweldigende reactie ontstaat dus niet door wat er nu gebeurt, maar door alles wat er ooit was. Eén vonkje kan een hele stapel oud materiaal in vuur en vlam zetten.

De drie ego-posities volgens Transactionele Analyse

TA onderscheidt drie interne ‘rollen’ die je onbewust kunt aannemen:

Ouder – de stem van je opvoeders, gevormd door hun normen en gedrag.
Kind – je emotionele deel, met gevoelens en overtuigingen uit je jeugd.
Volwassene – je bewuste, reflectieve zelf in het hier en nu.

De ouder- en kindposities zijn gevormd in je eerste levensjaren en blijven – bewust of onbewust – meespelen. We gaan daar straks verder op in.

Transactionele Analyse | en de drie ego-posities uitgelegd

Transactionele Analyse (TA) is zo krachtig omdat het herkenbaar en toegankelijk is. Iedereen heeft een beeld bij zijn ouders: hoe ze leefden, met elkaar omgingen en hoe ze met jou als kind omgingen. Ook kun je makkelijk contact maken met je jongere zelf – je innerlijke kind. Dit maakt het toepassen van TA in relaties verrassend eenvoudig. Onderstaande illustratie geeft een overzicht van de drie kernposities.

De Ouderpositie – de stem van toen

De ouderpositie bestaat uit alle normen, overtuigingen en opvattingen die je onbewust hebt overgenomen van je ouders of opvoeders. Zoals je als kind een taal leert door te luisteren, zo neem je ook overtuigingen over zonder ze bewust te toetsen. Wat kreeg je mee over hoe relaties horen te zijn? Over goed en fout? Over jezelf? Dit alles ligt als een interne stem opgeslagen en stuurt je gedrag, vaak zonder dat je het doorhebt.

Overtuigingen die je sturen

In deze positie bevinden zich al jouw ‘waarheden’ over de wereld, vaak letterlijk afkomstig van je ouders. Sommige helpen je vooruit, maar veel zijn beperkend. Een sterk ontwikkelde ouderpositie uit zich vaak in veel oordelen – over jezelf én anderen – en minder openheid voor andere zienswijzen.

De Kindpositie – je emotionele reflexen

De kindpositie bestaat uit opgeslagen gevoelens, overtuigingen en reacties uit je vroege jeugd. Hoe heb je jezelf als kind ervaren? Welke conclusies trok je toen over jezelf, anderen en het leven? Hier ligt de basis voor je zelfbeeld. De kindpositie is emotioneel gekleurd en komt vaak in actie op momenten dat je geraakt wordt.

Herken de kindpositie in je gedrag

De kindpositie kun je herkennen aan situaties waarin:

Je onverwacht heftig reageert en je niet snapt waarom.
Je hulp afwijst en alles alleen wilt doen, uit angst om afhankelijk te zijn.
Je juist sterk leunt op de ander en bevestiging of aandacht zoekt.
Je vastzit in destructieve gewoontes of verslavingen die moeilijk te doorbreken zijn.
Je moeite hebt om keuzes te maken of vastloopt in besluiteloosheid.
Je worstelt met verlatingsangst of bindingsangst in je relatie.

De Volwassen positie – jouw evenwichtige zelf

De volwassen positie is jouw innerlijke leider. Het is het deel van jou dat de situatie met rust, helderheid en realisme benadert. Vanuit deze positie reageer je op wat nú gebeurt, in plaats van op wat ooit was. Hier ben je open, lerend en afgestemd. Je voelt je verbonden met jezelf én met de ander.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Gezonde en ongezonde | kanten van elke ego-positie

Elke ego-positie kent zowel positieve als negatieve uitingsvormen. Onderstaand overzicht laat dit mooi zien, inclusief de varianten binnen de ouder- en kindpositie:

De structurerende ouder past goed bij het aangepaste kind.
De voedende ouder matcht vaak met het vrije kind.

De gezonde kanten van elke positie (+)

In een evenwichtige relatie bieden deze posities structuur, zorg, spontaniteit en samenwerking. Een voedende ouder zorgt met liefde, een structurerende ouder biedt kaders. Het vrije kind leeft met speelsheid, het aangepaste kind houdt rekening met anderen. En de volwassene is de stabiele factor die tussen deze rollen schakelt.

De valkuilen van elke positie (-)

Wanneer balans ontbreekt, ontstaan ongezonde dynamieken:

Ouderpositie: Gezonde grenzen kunnen doorslaan in veroordeling, controle of betutteling. Gevolg: het kind raakt onderdanig of juist opstandig en rebels.
Kindpositie: Gezonde spontaniteit kan omslaan in egocentrisch gedrag, gebrek aan grenzen of slachtofferschap. Het kind past zich te veel aan óf zoekt de confrontatie op.

Het doel van TA is niet om bepaalde posities uit te schakelen, maar om ze te herkennen en bewust vanuit de volwassen positie te sturen. Daar ligt jouw kracht en de sleutel tot gezonde communicatie en verbinding.

Bewustwording | als sleutel tot groei

Nu je meer weet over de drie ego-posities binnen de Transactionele Analyse, rijst de vraag: wat kun je ermee? Hopelijk ben je nieuwsgierig geworden. Welke van deze posities herken je bij jezelf? Zie je ze terug in je relatie, of misschien in het contact met je kinderen? Hoe alerter je wordt op de rol die je op een bepaald moment aanneemt, hoe meer ruimte je creëert voor persoonlijke groei en verbinding.

Rust activeert je volwassen positie

Wanneer je ontspannen bent, ben je doorgaans beter in staat om vanuit je volwassen positie te reageren. Je kunt helder denken, creatieve oplossingen bedenken en relativeren. Rust vergroot je zogeheten ‘Window of Tolerance’ – je emotionele speelruimte – en daarmee je veerkracht.

Stress triggert automatische patronen

Zodra je stress ervaart, wordt je blik vernauwd. Je bent gefocust op wat mis kan gaan, en schiet sneller in een oude reactie: een kritische ouderstem of een gekwetst kindgevoel. Je automatische piloot neemt het over. Herken je dat bij jezelf? Vraag anders eens aan je omgeving hoe jij reageert onder druk – dat levert vaak verrassende inzichten op.

Word nieuwsgierig naar je eigen reactie

Wanneer je leert opmerken vanuit welke positie je reageert, kun je er bewuster mee omgaan. Al het onderzoeken begint met nieuwsgierigheid. Hoe beter je leert schakelen tussen de posities, hoe vaker je zult merken dat jouw volwassen zelf aan het roer blijft.

Wanneer je kindpositie het overneemt

De volwassen positie in contact met ouder- en kind positie

Stel: je partner maakt een opmerking die je triggert. Plots voel je je onzeker, boos of verdrietig. Grote kans dat je op dat moment reageert vanuit je kindpositie. Zonder dat je het doorhebt, neemt je innerlijke kind het stuur over. Je volwassen ik verdwijnt tijdelijk naar de achtergrond. Het erkennen en even doorvoelen dat je in je kind positie getriggerd word helpt om de volwassene het stuur weer over te laten nemen.

Het verschil tussen onbewust en bewust reageren

Wanneer je ditzelfde gevoel opmerkt en erkent, maar niet automatisch reageert, blijft je volwassen positie actief. Je herkent dat je geraakt bent, zonder jezelf te verliezen in de emotie. Vanuit deze positie kun je wél kiezen hoe je reageert. Dat maakt een wereld van verschil – het brengt rust, ruimte en zelfregie.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Hoe ego-posities | invloed hebben op communicatie

Volgens de Transactionele Analyse loopt communicatie bijna altijd via vaste banen – ofwel in een parallel patroon:

Volwassene ↔ Volwassene
Ouder ↔ Kind en omgekeerd

Zolang deze communicatie op hetzelfde niveau plaatsvindt, blijft er verbinding. Maar zodra de lijnen kruisen, stopt het contact. Dit gebeurt sneller dan je denkt.

Praktijkvoorbeeld: Pieter en Janneke

Volwassen communicatie (gewone lijnen)

Stel: Pieter vraagt Janneke “Hoe laat is het?” – op een neutrale toon. Janneke hoort dit als een praktische vraag en antwoordt vanuit haar volwassen positie: “Kwart over acht.” Prima communicatie.

Ouder-kind communicatie (stippellijn)

Maar stel nu dat Pieter deze zelfde vraag stelt met een ondertoon van irritatie (ouderpositie). Janneke voelt zich aangesproken, en haar kindpositie wordt geraakt: “Ja hoor, ik doe het al!” – nu communiceren ze ook parallel, maar via het ouder-kind-kanaal. Nog steeds begrijpelijk, maar vaak spanningsvol.

Hoe herken je de ouder-kind dynamiek?

Doorgaans herken je de ouder-kind dynamiek vrij snel als je TA begrijpt. Volwassen communicatie is vrij neutraal van lading, terwijl een ouder-kind dynamiek vaak al meteen emotionele lading krijgt. De kind-positie zit in een typische kinderlijke emotie, die herkenbaar is vanuit de eigen jeugd. De ouder-positie zit in een meer kritische veroordeling en voelt vaak irritatie.

Wat als communicatie kruist? – Voorbeeld 1

De communicatie stokt zodra de lijnen elkaar kruisen. Bijvoorbeeld:

Pieter vraagt rustig naar de tijd (volwassen positie).
Janneke voelt zich aangevallen en reageert vanuit haar kindpositie: “Ik doe het nu al, oké?!”

De verbinding herstellen

Deze kruising zorgt voor onbegrip en frustratie. Pieter begrijpt de felle reactie niet – hij bedoelde het neutraal. Wil hij de verbinding herstellen, dan kan hij twee dingen doen:

Hij kan bewust in zijn volwassen positie blijven en rustig aangeven wat hij bedoelde, in de hoop dat Janneke uit haar kind-positie komt. Als dat gebeurt, dan zijn ze weer beiden in hun volwassen positie en dat is waar je wilt zijn.
Pieter kan ook onbewust naar zijn ouder-positie springen. Dit komt helaas vaak voor als de ander in de kind-positie zit. Als Pieter dit doet is de verbinding ook herstelt, alleen zitten beiden nu in een ouder-kind patroon en daar moet je eigenlijk ver vandaan blijven.

Voorbeeld 2: de moraliserende reactie

Pieter stelt weer de vraag. Janneke reageert dit keer vanuit haar ouderpositie: “Houd zelf de tijd maar in de gaten.” Als Pieter in zijn volwassen positie blijft, is er een kans dat Janneke zich corrigeert en ook terugkomt in haar volwassen houding. Zo herstellen ze samen de communicatie.

Wat kun je hiermee | in je dagelijks leven?

Let bij jezelf op wie er aan het stuur zit: je volwassen zelf, je innerlijke kind of je innerlijke ouder? Alleen al het herkennen hiervan maakt dat je bewuster wordt van je automatische reacties. En dat geeft ruimte om te kiezen hoe je wilt reageren. Hoe vaker je terugkeert naar je volwassen positie, hoe meer regie je ervaart over je gedrag, relaties en keuzes.

Hoe werkt ADHD-I/ ADD in Relaties? – 7 Verbetertips

In mijn praktijk spreek ik regelmatig stellen waarbij ADD – inmiddels officieel aangeduid als ADHD-I – een rol speelt. Soms is er sprake van een duidelijke diagnose, soms alleen van een vermoeden. In alle gevallen zie ik dat de relatie in een complexe dynamiek terechtkomt. Degene met ADD voelt zich vaak overvraagd of tekortschietend, terwijl de partner zich juist alleen gelaten voelt.

Wanneer er kinderen komen

Aan het begin van de relatie lijkt er weinig aan de hand. Maar zodra er kinderen komen, worden ADD-kenmerken vaak zichtbaarder. De verantwoordelijkheden nemen toe en de ander voelt zich steeds vaker alleen in het ouderschap. Regelmatig hoor ik partners verzuchten: “Ik heb niet twee, maar drie kinderen.” Dat frustreert en uit zich in kritiek, waarop de partner met ADD zich gecontroleerd of klein gemaakt voelt. Zo ontstaat een vicieuze cirkel.

Is dit herkenbaar voor jullie?

Natuurlijk is geen enkel verhaal hetzelfde, en ADD is ook niet in een paar zinnen samen te vatten. In deze blog begin ik daarom met uitleg over hoe je ADD kunt herkennen, zowel bij jezelf als bij je partner. Daarna deel ik inzichten over hoe je er samen beter mee om kunt gaan.

Hoe herken je ADD? | Bij een ander of bij jezelf

ADD-in-relaties — Hoe werkt ADD in Relaties?

Herkenning is altijd de eerste stap naar bewustwording en verandering. ADD laat zich herkennen via drie invalshoeken:

Zichtbare kenmerken – op te merken door de omgeving
Onzichtbare kenmerken – vooral voelbaar voor de persoon zelf
Indirecte signalen – die mogelijk wijzen op ADD, maar ook een andere oorzaak kunnen hebben

ADD bij een ander: 10 veelvoorkomende kenmerken

Zie jij jezelf of je partner terug in meerdere van deze punten? Dan is het zinvol om verder te lezen:

Altijd nét te laat komen
Vergeten van afspraken of belangrijke taken
Uitstelgedrag bij alles wat niet direct leuk is
Moeilijk kunnen stoppen bij plezierige activiteiten (hyperfocus)
Overal chaos óf overdreven behoefte aan structuur
Dingen kwijt zijn is eerder regel dan uitzondering
Impulsief gedrag in taal, emoties of uitgaven
Dromerig of afwezig in gesprekken
Veel voelen, maar moeite hebben dit te uiten
Conflicten of lastige gesprekken liever vermijden

Belangrijk om te weten: het onderkennen van ADD is voor de persoon zelf vaak lastig – en dat is op zichzelf al een kenmerk van ADD. Erkenning is echter essentieel om beter met de uitdagingen om te leren gaan.

ADD van binnenuit: hoe voelt het zelf?

De vorige lijst is zichtbaar voor de buitenwereld. Wat je hieronder leest, speelt zich meer intern af. Misschien herken je jezelf hierin – ook al is dat door de aard van ADD niet altijd makkelijk te erkennen.

Plannen en tijdsbesef is lastig

Wat voor anderen logisch lijkt, voelt voor jou soms als een onoverzichtelijke puzzel.

Het inschatten van tijd, plannen van taken of het creëren van overzicht is vaak ingewikkeld. Ook opruimen en organiseren kosten veel energie, en tijd lijkt altijd door je vingers te glippen.

Altijd druk, maar weinig gedaan

Je kunt moeilijk starten met taken die belangrijk zijn maar niet leuk. In plaats daarvan ga je op in wat nú interessant is. Je verliest jezelf in die activiteit en voor je het weet is de dag voorbij. Ondertussen stapelen de ‘moetjes’ zich op en voelt het alsof je altijd achter de feiten aanloopt.

Een hoofd vol chaos

Gedachten komen en gaan, zonder richting of volgorde. Je hoofd is snel overvol. Dat maakt focussen moeilijk en contact met anderen soms verwarrend. Je voelt je snel overprikkeld of schiet ineens uit je slof.

Snel afgeleid door je omgeving

Alles wat beweegt, ruikt of geluid maakt, trekt je aandacht. Daardoor maak je sneller fouten of vergeet je wat je aan het doen was. Gesprekken volgen is soms lastig, zeker in een drukke ruimte.

Wat zijn mogelijke gevolgen van ADD?

ADD - in relaties - schematisch — ADD Schematisch in beeld

Let op: niet elk gevolg is specifiek voor ADD. Iemand met een laag zelfbeeld hoeft geen ADD te hebben, en niet iedereen met ADD heeft een laag zelfbeeld. Toch zijn dit enkele veelvoorkomende effecten:

Oververmoeidheid en prikkelbaarheid

Door alles wat openstaat, fout loopt of blijft liggen, ervaar je vaak stress. Je ritme is vaak verstoord: je gaat laat slapen, slaapt lang uit, voelt je oververmoeid. Dat maakt je sneller prikkelbaar – of je schommelt tussen energieke en overbelaste fases.

Laag zelfbeeld

Als je vaak hoort (of denkt) dat je ‘lui’, ‘ongeorganiseerd’ of ‘onbetrouwbaar’ bent, dan ga je dit uiteindelijk geloven. Zeker als je dit al als kind meekreeg. Die overtuigingen kunnen hardnekkig worden en je zelfbeeld ondermijnen.

Onderpresteren

Je bent slim genoeg, maar het lukt niet om je studie of werk goed te organiseren. Daardoor kom je terecht in banen onder je niveau. Niet omdat je het niet kunt – maar omdat ADD je belemmert om je potentieel volledig te benutten.

Relatiedynamiek onder druk

Transactionele-analyse — Lees ook deze blog over terugkerende relatiepatronen (klik op de foto)

In relaties leidt ADD vaak tot spanningen. De partner voelt zich alleen, overbelast en ongezien. Degene met ADD voelt zich tekortschieten of als ‘kind’ behandeld. Dit kan leiden tot terugtrekken of juist boze uitvallen. En hoe vaker dat gebeurt, hoe dieper het patroon inslijt. Meer hierover lees je in mijn blog over relatiepatronen en EFT.

Ook op werkgebied zichtbaar

ADD laat zich niet alleen zien in liefdesrelaties, maar ook in werkrelaties. Zeker wanneer werkdruk oploopt of er langdurige samenwerking is met dezelfde collega’s of leidinggevende. Niet voor niets kiezen veel mensen met ADD voor zelfstandig werk of creatieve, projectmatige beroepen.

De kracht van ADD – positieve eigenschappen

ADD heeft zeker uitdagingen, maar kent ook prachtige kanten. Mensen met ADD zijn vaak:

creatief, nieuwsgierig en verrassend origineel in hun denken,
energiek en volhardend als ze ergens enthousiast over zijn,
spontaan, gevoelig en flexibel,
romantisch, oplettend en charmant in de verliefdheidsfase (hyperfocus!).

Wat is ADD precies? |

ADD staat voor Attention Deficit Disorder, oftewel: aandachtstekortstoornis. Het is een subtype van ADHD en wordt tegenwoordig aangeduid als ADHD-I.

De drie vormen van ADHD

ADHD-I (Inattentive) – ook bekend als ADD. Hierbij staat concentratieproblemen centraal.
ADHD-H (Hyperactive/Impulsive) – de variant met veel onrust en impulsiviteit.
ADHD-C (Combined) – een combinatie van beide vormen. Dit is de meest voorkomende variant.

Is ADD erfelijk?

ADD is in driekwart van de gevallen erfelijk bepaald.

Wanneer jij ADD hebt, is de kans groot dat één van je ouders dit ook had. Van de kinderen met ADD:

Ervaart 1/3 nauwelijks klachten op volwassen leeftijd,
Leert 1/3 ermee omgaan via strategieën of een begripvolle partner,
Houdt 1/3 blijvende uitdagingen in het dagelijks leven.

Die tweede groep biedt hoop: met de juiste aanpak kun je er samen goed mee leren omgaan.

Wat gebeurt er in het brein bij ADD?

ADD is gerelateerd aan problemen in de zogenaamde executieve functies: vaardigheden zoals plannen, beslissen, concentreren en emoties reguleren. In het brein is er vaak een tekort aan de stofjes dopamine en noradrenaline – neurotransmitters die communicatie tussen hersengebieden regelen.

Wat betekent dit tekort?

Door dit tekort ontstaan concentratieproblemen, impulsiviteit en een gebrekkig werkgeheugen. Het wordt moeilijk om focus te houden, je te blijven motiveren of structuur aan te brengen in je dag. En dat zijn precies de kenmerken die we bij ADD zien.

In het volgende deel deel ik zeven praktische strategieën om beter om te gaan met ADD – individueel én samen in je relatie.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Hoe ga je in relaties om met ADD? | 7 praktische inzichten

Na alle informatie over ADD is de vraag nu: hoe ga je hier als partners op een helpende manier mee om? Hieronder vind je zeven waardevolle inzichten voor meer rust, verbinding en wederzijds begrip in jullie relatie.

1. Erken ADD als gezamenlijke realiteit

Bewustwording is de eerste en vaak belangrijkste stap richting verandering.

Verandering begint bij bewustwording: het zien en erkennen van wat er speelt. Misschien zie je voor het eerst duidelijk hoe kenmerken van ADD jullie relatie beïnvloeden. Dit kan confronterend zijn—vooral als het jezelf betreft. Het label ADD roept soms weerstand op: “Ja, ik herken veel, maar zo erg is het toch niet?”. Toch is deze erkenning cruciaal. Je hoeft jezelf niet langer als lui of onverschillig te zien. Je snapt beter waarom bepaalde dingen lastig zijn en kunt daar nu gericht mee omgaan.

Van onbewust naar bewust

Volgens de leerfasen van Maslov komt na deze bewustwording een uitdagende fase: bewust onbekwaam. Je ziet wat er speelt en welke gevolgen dat heeft voor je omgeving, maar hebt nog niet de tools om dingen anders te doen. Dat is niet makkelijk, maar wel noodzakelijk. Dit inzicht helpt je de volgende stap te zetten: naar bewust bekwaam.

Als je partner ADD heeft

Als jij je partner herkent in de kenmerken van ADD, kan dat veel puzzelstukjes op hun plek laten vallen. Dingen waar je aan twijfelde—”doet hij wel genoeg moeite?”, “waarom lijkt ze soms zo afwezig?”—krijgen nu een verklaring. Je partner is niet onverschillig, maar worstelt met ADD. Dit besef opent de deur naar meer compassie en samenwerking.

Realistische verwachtingen

ADD zal altijd deel blijven uitmaken van jullie relatie. Dat vraagt om realistische verwachtingen. Je partner verandert niet in een superplanner en jij wordt misschien geen stressloze multitasker. Maar met begrip, samenwerking en gerichte strategieën is er veel winst te behalen.

2. Veranker zelfzorg in je dagelijkse ritme

Wie goed voor zichzelf zorgt, heeft meer te geven aan de ander.

Zelfzorg is geen luxe, maar een voorwaarde voor een gezonde relatie. Systemisch gezien is er een logische volgorde van prioriteiten:

Jezelf – jouw energie, balans en gezondheid vormen de basis.
Jullie relatie – een levendige, verbonden relatie voedt het gezin.
Het gezin – kinderen gedijen het best als de ouders goed in hun vel zitten.

Wat als deze volgorde zoek is?

In veel relaties is de zorg voor het gezin naar voren geschoven. Het gevolg: stress, burn-out en een onder druk staande relatie. Door jezelf weer op één te zetten, herstel je het fundament.

Maak goede gewoontes van je zelfzorg

Zelfzorg werkt het beste als je er een dagelijkse routine van maakt. Volgens gedragsdeskundigen zoals Ben Tiggelaar werkt dat het beste als je klein begint, het koppelt aan een herkenbare situatie en je vorderingen zichtbaar maakt. Voorbeelden:

Een rustige ochtendroutine met een vast moment voor jezelf.
Elke dag een korte wandeling na het avondeten.
Op tijd naar bed met een vaste wekker om op te staan.

8 zelfzorgtips speciaal bij ADD

Voorkom overbelasting. Schakel hulp in als het teveel wordt.
Trek je terug bij overprikkeling – leg uit waarom en wanneer je terugkomt.
Plan ruimte voor ontspanning en hyperfocus, met tijdsgrenzen.
Vervang ongezonde gewoontes bij stress door gezondere alternatieven.
Eet gezond en overweeg supplementen zoals Alfa Focus of Omega-3.
Breng structuur in je slaapritme – vaste tijden voor naar bed en opstaan.
Oefen aandacht en mindfulness – hierover verderop meer.
Zoek begeleiding bij een gespecialiseerde ADD-coach.

3. Verbeter jullie communicatie

Communicatie is altijd belangrijk, maar bij ADD vaak ook extra uitdagend. Prikkels, afleiding of het vermijden van lastige gesprekken kunnen de verbinding verstoren. Toch is open communicatie onmisbaar.

Gebruik de vier stappen van geweldloze communicatie

Benoem wat je observeert, zonder oordeel.
Geef aan welk gevoel dit bij je oproept.
Koppel dat gevoel aan een behoefte die (on)vervuld is.
Formuleer een concreet verzoek, zonder eisen te stellen.

Lees hier meer over in de blog over Geweldloze communicatie.

Creëer bewuste communicatiemomenten

Voor mensen met ADD helpt het enorm als gesprekken gepland zijn. Kies een prikkelarme omgeving: wandelen, een kop thee, een rustige plek zonder kinderen of smartphones. Plan dit soort momenten bewust in en begin met verbinding – soms letterlijk door hand in hand te lopen.

Voorkom miscommunicatie

Echte communicatie gebeurt pas als de zender weet dat de boodschap is aangekomen én begrepen. Alles daarbuiten is miscommunicatie. Een praktische oefening:

Eén van jullie deelt een boodschap.
De ander herhaalt deze boodschap in eigen woorden.
Pas bij herkenning gaat het gesprek verder.

Deze techniek vergroot begrip én de focus bij ADD.

Help bij het onder woorden brengen van emoties

Mensen met ADD voelen vaak veel, maar vinden het lastig dat onder woorden te brengen. Als partner kun je helpen door vragen te stellen zoals: “Kan het zijn dat je je teleurgesteld voelde omdat…?”. Zo help je jouw partner om gevoel en behoefte te herkennen en delen.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

4. Verdeel verantwoordelijkheden bewust

Een eerlijke taakverdeling voorkomt scheefgroei en frustratie.

In de meeste relaties ontstaan verantwoordelijkheden vanzelf. Maar als ADD een rol speelt, is de kans groot dat de balans verschuift. Vaak neemt de partner zonder ADD steeds meer taken op zich, wat leidt tot overbelasting bij de één en een gevoel van tekortschieten bij de ander. Dit kan uiteindelijk zorgen voor onderlinge frustratie of het gevoel van ongelijkwaardigheid.

Kies samen bewust voor een verdeling

In plaats van een onuitgesproken verdeling is het krachtig om samen afspraken te maken over wie wat doet. Plan af en toe een moment om jullie taakverdeling onder de loep te nemen. Bespreek waar je blij mee bent, wat wringt en of je iets wilt veranderen. Laat de afgesproken eindverantwoordelijkheid vervolgens liggen bij degene die hem draagt – ook als iets misloopt. Dat bevordert eigenaarschap.

Wat werkt voor jullie?

Het is logisch dat de partner zonder ADD vaker de planningsgerichte taken oppakt. Denk aan het regelen van schoolzaken of administratie. De partner met ADD kan juist excelleren in praktische of spontane taken, zoals koken of helpen bij huiswerk. Experimenteer samen met wat werkt. Het hoeft niet gelijkmatig, het moet kloppen voor jullie beiden.

5. Plan samen en maak het concreet

Een goede planning creëert overzicht, rust en samenwerking.

Plannen is cruciaal in elk huishouden, maar extra belangrijk als één van jullie ADD heeft. Door samen te plannen, voorkom je misverstanden en verdeel je de lasten eerlijker.

Maak een gezamenlijke weekplanning

Een vaste routine helpt: kies een moment in de week (bijvoorbeeld zondagavond) om de komende week door te nemen. Zet alles wat speelt concreet op papier: wie doet wat, wanneer en hoe laat. Deze details zijn juist helpend bij ADD.

Gebruik simpele hulpmiddelen

Een whiteboard met boodschappenlijst, een foto van het lijstje, of een gezamenlijke digitale agenda maken plannen makkelijker. Maak grote taken behapbaar door ze op te splitsen in kleine taken, gekoppeld aan tijd en dag. Bijvoorbeeld:

Maandag na werk: heg snoeien en blad harken
Woensdagmiddag: gras maaien en randjes knippen
Zaterdagochtend: tuinmeubels en tegels schoonspuiten

Tips om de planning uit te voeren

Maak gebruik van visuele overzichten en deadlines: afvinken werkt motiverend.
Stem af hoe herinneringen prettig zijn: een vriendelijke herinnering is helpend, kritiek werkt averechts.
Gebruik hulpmiddelen zoals een timer, planning-app of notitieboek.
Maak korte taken (minder dan 2 minuten) direct af – dit voorkomt opstapeling.
Verwacht geen perfectie. Als jullie vooruitgang boeken, is dat al winst.

6. Train je aandacht met passende methodes

Regelmatige aandachtsbeoefening brengt meer rust en focus in je leven.

ADD gaat vaak gepaard met overprikkeling en moeite met focus. Aandachtsbeoefening helpt hierbij. Hieronder enkele effectieve vormen – kies wat bij jou past.

Yoga

Yoga helpt je te focussen op je ademhaling en lichaam. Zo verleg je je aandacht van buiten naar binnen en train je rust, balans en concentratie.

Meditatie

Je hoeft echt niet stil te zitten op een kussen. Meditatie kan ook tijdens een rustige wandeling. Het draait om bewust aanwezig zijn bij één focuspunt – je ademhaling, een geluid, of je beweging. Onderzoek toont aan dat meditatie stress vermindert én je hersenen positief beïnvloedt.

Mindfulness

Mindfulness betekent aandacht hebben voor het huidige moment. Of je nu de afwas doet of een boterham smeert, je doet het met bewuste aandacht. Mindfulness kan in alles verweven worden en brengt meer rust in je dag.

Neurofeedback

Neurofeedback traint je hersenen door realtime terugkoppeling op je hersengolven. Dit helpt om focus en rust beter te reguleren.

Wekkertraining

Een praktische methode: zet een timer op 15 minuten en werk in die tijd geconcentreerd aan één taak. Daarna neem je een korte pauze. Door dit te herhalen, train je jouw concentratie in kleine stappen. Gebruik eventueel een noise-cancelling koptelefoon.

7. Gebruik de positieve kanten van ADD

ADD brengt ook prachtige eigenschappen met zich mee.

ADD is niet alleen lastig. Het brengt ook enthousiasme, creativiteit en spontaniteit mee – en die eigenschappen zijn goud waard in een relatie.

Blijf jullie relatie actief vormgeven

Liefde is geen status quo, het vraagt om creatie. Daar blinkt iemand met ADD vaak in uit: originele ideeën, nieuwe plannen, verrassende uitjes. Gebruik deze kracht om samen plezier te maken en de relatie levendig te houden.

Humor helpt relativeren

Natuurlijk gaat er soms iets mis. Juist dan helpt humor om de druk van de ketel te halen. Lach samen om de chaos. Niet om dingen weg te stoppen, maar om er lucht aan te geven. Humor en mildheid zijn een krachtig duo binnen elke relatie – zeker bij ADD.

Positiviteit en Positieve Psychologie

In deze blog lees je een samenvatting van het boek ‘Positivity’ van Barbara Fredrickson, een van de grondleggers van de Positieve Psychologie. Het boek is niet alleen interessant en leerzaam, maar ook stevig onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek. En laten we eerlijk zijn: iedereen die door een moeilijke periode gaat, kan wel een positieve impuls gebruiken. Niet voor niets wordt positiviteit ook wel de snelweg naar geluk genoemd. Bij Samen Inzicht werken we veel en graag met de Waarderingsdialoog, die specifiek gaat over de dingen die wél fijn zijn in je relatie waarderen en bevestigen. Bij sommige relaties is het invoeren van een regelmatige Waarderingsdialoog of de Positiviteitschallenge een waar keerpunt in de relatie.

Wat is positiviteit? |

Volgens Fredrickson bestaat positiviteit uit een combinatie van tien positieve emoties. Hieronder zie je ze gerangschikt naar hoe vaak ze gemiddeld voorkomen:

Plezier
Voordelen van positieve psychologie
Dankbaarheid
Sereniteit (gevoel van rust en kalmte)
Interesse (nieuwsgierigheid en passie)
Hoop
Trots
Amusement (spontane vrolijkheid)
Inspiratie (bewondering voor iets buitengewoons)
Ontzag (het gevoel onderdeel te zijn van iets groters)
Liefde (een combinatie van bovenstaande emoties in verbinding met een ander)

Veel van deze emoties hebben ook een schaduwzijde. Trots kan bijvoorbeeld omslaan in arrogantie. Inspiratie kan doorslaan in afgunst. Het draait om bewustwording en het maken van een bewuste keuze voor het positieve.

Wat zijn de voordelen | van positiviteit?

Het voelt niet alleen fijner, het is ook bewezen dat positiviteit je leven kan verlengen. Hieronder een overzicht van wat de wetenschap hierover zegt.

Positiviteit verruimt je blik

Een positieve mindset maakt dat je meer mogelijkheden ziet, creatiever wordt en sneller in actie komt. Positieve mensen zijn bovendien eerder geneigd anderen te helpen, wat weer bijdraagt aan een sfeer van vertrouwen en verbondenheid. Positiviteit werkt aanstekelijk en verspreidt zich vanzelf door je omgeving.

Positiviteit helpt bij een betere toekomst

Negativiteit versnelt het verouderingsproces van je cellen. Positiviteit daarentegen stimuleert celvernieuwing en daarmee je gezondheid op biologisch niveau.

Goed voor je hart

Optimisten hebben een twee keer zo grote kans op een gezonde hartfunctie dan pessimisten, blijkt uit een Amerikaans onderzoek bij meer dan 5000 volwassenen.

Verhoogde weerstand

Een studie onder rechtenstudenten toont aan dat studenten met een positieve houding een sterker immuunsysteem hebben.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Minder kans op depressies

Positieve gedachten zorgen voor een veerkrachtiger kijk op het leven. Ze helpen je om tegenslagen te zien als leermomenten in plaats van persoonlijke mislukkingen.

Andere voordelen

Grotere psychologische weerbaarheid
Betere mentale gewoontes
Meer verbondenheid met anderen
Betere fysieke gezondheid
Hoger succes in werk en relaties
Meer veerkracht bij tegenslagen

Hoe meet je | positiviteit?

Ons brein is van nature meer gericht op gevaar dan op geluk. Dat is evolutionair bepaald. Daarom geven negatieve ervaringen vaak een diepere indruk dan positieve. De media speelt hierop in met veel negatief nieuws.

De 3-op-1 positiviteitsratio

Barbara Fredrickson ontdekte dat je minstens drie keer zoveel positieve als negatieve ervaringen nodig hebt om emotioneel in balans te blijven. Dit geldt voor individuen, maar ook voor relaties en teams.

Doe de test

Nieuwsgierig naar je eigen positiviteitsratio? Doe hier de zelftest.

Hoe verhoog je | jouw positiviteitsratio?

Gedachten sturen je emoties. Dus verander je gedachten, dan verandert je gevoel. Simpel gezegd zijn er twee strategieën:

Negativiteit verminderen
Positiviteit versterken

Negativiteit verminderen

Onderzoek negatieve gedachten: zijn ze echt waar? De vier vragen van Byron Katie helpen hierbij.
Herken je afleidingsgedrag: kies voor gezonde opties zoals wandelen, mediteren of sporten in plaats van roken of overeten.
Oefen met mindfulness: zo leer je je gedachten minder serieus te nemen.
Erken gezonde emoties, maar kijk kritisch naar overmatige reacties. Soms ligt hier een beperkende overtuiging onder.
Check je mediaconsumptie: dragen jouw media bij aan een positief wereldbeeld?
Vermijd roddelen en richt je op positieve eigenschappen van anderen.

Positiviteit versterken

Doe dagelijks een (verkorte) waarderingsdialoog met elkaar.
Sta bewust stil bij fijne momenten – en voel ze echt.
Zoek de positieve betekenis in negatieve ervaringen.
Deel fijne momenten met anderen.
Schrijf regelmatig in een dankbaarheidsdagboek.
Doe iets aardigs voor een ander.
Volg je passies en visualiseer je ideale toekomst.
Ontwikkel je talenten en gebruik ze creatief.
Breng tijd door met anderen – dat maakt gelukkiger dan alleen zijn.
Zoek de natuur op, zeker bij mooi weer. Zelfs uitzicht op groen maakt al verschil.
Wees open. Openheid nodigt positiviteit uit en stimuleert verbinding.

Hopelijk inspireert deze samenvatting je om meer positiviteit toe te laten in je leven. Bij mij werkte het in elk geval wel!

Geluk – Hoe bereik je dat?

Hoe word ik | echt gelukkig?

Problemen in je relatie kunnen een schaduw werpen op veel aspecten van je leven. Tegelijkertijd kan je relatie ook lijden onder invloed van problemen uit andere aspecten van je leven, zoals ziekte, werkloosheid of rouw. Dit artikel gaat over je geluk(sgevoel) positief beïnvloeden en is gebaseerd op inzichten uit twee belangrijke bronnen:

The World Book of Happiness – waarin 100 wetenschappers uit de hele wereld hun belangrijkste bevindingen over geluk delen.
Blue Zones – vijf unieke gebieden op aarde (zoals Ikaria in Griekenland en Sardinië in Italië) waar mensen opvallend gezond oud worden, vaak zelfs boven de 100 jaar.

Kun je je eigen geluk | beïnvloeden?

Uit onderzoek blijkt dat geluk voor ongeveer 50% genetisch bepaald is. Daar heb je weinig invloed op. Slechts 10% van je geluk wordt bepaald door externe omstandigheden – en het effect daarvan is vaak tijdelijk. Zelfs na ingrijpende gebeurtenissen (zoals een ongeluk of een loterijwinst) keren mensen meestal weer terug naar hun ‘basishumeur’.

Het goede nieuws? De overige 40% kun je zélf beïnvloeden. En dat is belangrijk, want gelukkige mensen leven gemiddeld zeven jaar langer én gezonder.

Zes dingen | die je geluk aantoonbaar vergroten

Onderstaande zes factoren kwamen het vaakst terug in wetenschappelijke publicaties over geluk.

1. Een sterk sociaal netwerk

Veruit de belangrijkste factor voor geluk is: verbondenheid met anderen. Familie, vrienden, collega’s, buren – hoe actiever je sociaal netwerk, hoe gelukkiger je je voelt. Investeren in relaties is dus een slimme keuze.

2. Richt je op het positieve

Een positieve levenshouding – zoals tevredenheid, dankbaarheid en optimisme – scoort ook hoog. Het helpt om niet te blijven hangen in problemen, maar te focussen op wat wél goed gaat. Zie uitdagingen als kansen en oefen jezelf in dankbaarheid.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

3. Blijf jezelf ontwikkelen

Mensen die actief bezig zijn met persoonlijke groei ervaren meer geluk. Denk aan het volgen van een cursus, yoga of mindfulness, maar ook aan het opdoen van nieuwe inzichten of het leren van vaardigheden. Zelfontwikkeling geeft voldoening én richting.

4. Leef met een doel

Een passie of zingeving in je leven vergroot je gevoel van geluk. Dit hoeft geen groots levensdoel te zijn – ook een moestuin, vrijwilligerswerk of een hobby kan dat gevoel geven. Het belangrijkste is: iets hebben waarvoor je ’s ochtends je bed uit komt.

5. Geld? Slechts tijdelijk effect

Financiën en goede relaties — Geld maakt niet gelukkig

Geld maakt alleen gelukkig als je in basisbehoeften niet kunt voorzien. Zodra die basis er is, heeft extra geld nauwelijks invloed op je geluksniveau. Toch denken veel mensen dat méér geld hen gelukkiger maakt – terwijl onderzoek dat steeds weer tegenspreekt.

6. Leef actief en gezond

Een gezonde levensstijl is essentieel. In de Blue Zones is dat ook terug te zien. Belangrijke elementen zijn:

Gezonde voeding: weinig vlees, veel groenten, peulvruchten, noten, af en toe vis en een glas rode wijn.
Voldoende slaap: rust is essentieel voor herstel en balans.
Dagelijks bewegen: geen intensieve sport, maar wél voortdurend fysiek actief zijn.

Een persoonlijke noot |

In 2013 liep ik ruim 3.000 kilometer van Nieuwegein naar Santiago de Compostela. Die voettocht was één van de gelukkigste periodes uit mijn leven. Simpel en intens tegelijk: wakker worden, rugzak pakken, wandelen, natuur, mooie gesprekken, slapen. Elke dag opnieuw. Elke dag anders.

Twee inzichten die ik meeneem

Emoties zijn net als het weer. Net als het weer wisselen ook je gemoedstoestanden. Zonnige dagen worden afgewisseld met regen en kou – en alles is tijdelijk. Ik leer daardoor makkelijker loslaten, zowel fijne als minder fijne momenten.
Minder bezit = meer rust. Drieënhalve maand leefde ik letterlijk uit één rugzak. Alles wat ik niet gebruikte, gaf ik weg of stuurde ik naar huis. Wat overbleef was precies genoeg. Sindsdien denk ik bij elke aankoop: heb ik dit echt nodig?

Wat kun jij morgen veranderen om op de lange termijn gelukkiger te leven?

Relatie twijfels? | 8 herkenbare signalen

Twijfels over je relatie: | signalen en patronen

Bijna wekelijks ontvang ik in mijn praktijk stellen die worstelen met twijfels over hun relatie. Soms zijn die gevoelens zo sterk dat één van beiden zich afvraagt of het nog wel zin heeft om samen verder te gaan. Andere keren overheerst juist de verwarring en het gevoel vast te zitten. Wat ik vrijwel altijd zie: het is ontzettend lastig voor deze stellen om open met elkaar te praten over hun onzekerheden.

Wanneer twijfel als donderslag komt

Een terugkerend patroon is een gebrek aan communicatie. Daardoor hoor ik vaak: “het kwam voor mij als een donderslag bij heldere hemel.” De ander had geen idee dat er al zoveel twijfel leefde. Relatietwijfel sluipt er vaak in – zo subtiel dat je het niet direct als zodanig herkent. Daarom deel ik hieronder acht signalen waaraan je mogelijke relatietwijfel kunt herkennen.

Afstandelijkheid | in de relatie (signaal 1)

Veel stellen geven aan dat ze achteraf gezien de toenemende afstand wél hebben aangevoeld.

Wanneer emotionele nabijheid (affiniteit) afneemt, is dat een belangrijk signaal. Het verlangen om dichtbij de ander te zijn, wordt minder. Bijna alle stellen in mijn praktijk herkennen achteraf dat deze afstandelijkheid er al was – maar ze koppelden het niet aan twijfel.

Vaak geven mensen hier logische verklaringen voor:

“Het was een drukke periode met jonge kinderen.”
“Mijn vader overleed en dat had veel impact op mij.”
“Jij zat in een burn-out, dus ik moest alles alleen doen.”

Is het tijdelijk of speelt er meer?

Soms klopt dat ook: ingrijpende gebeurtenissen zorgen tijdelijk voor afstand. Maar soms is er méér aan de hand.

Hoe afstandelijkheid zich kan tonen

Afstand is ook voor de omgeving zichtbaar:

Signalen-voor-relatietwijfel — Afstandelijkheid en relatietwijfel

Minder fysiek contact: geen hand vasthouden, minder knuffels of intimiteit.
Non-verbale signalen zoals spanning, vermijding van oogcontact of vermoeidheid.
Minder gedeelde activiteiten, of het ontwijken van gezamenlijke sociale momenten.
Zoeken naar afleiding: werk, hobby’s of buitenshuis zijn.

Het gesprek aangaan is spannend

Twijfel bespreekbaar maken is vaak spannend. Mensen zeggen: “Als ik zeg dat ik twijfel, dan escaleert het meteen.” Of: “Ik moet eerst zelf weten wat ik wil, vóór ik het met mijn partner kan delen.” Maar dit zijn vaak vermijdingsstrategieën. Als twijfels niet besproken worden, groeit de verwijdering – en dat brengt ons bij thema twee: communicatie.

Communicatie: | sleutel tot verbinding (signaal 2)

Communicatie is het smeermiddel van iedere relatie.

Goede communicatie helpt om elkaar beter te begrijpen. Als je iemand écht begrijpt, voelt die persoon dichtbij. Maar zodra je partner iets doet dat je totaal niet begrijpt, ontstaat er afstand. Herken je dat?

Affiniteit, realiteit en communicatie

Een korte uitleg:

Affiniteit: het gevoel van verbondenheid en nabijheid.
Realiteit: het gedeelde beeld van de werkelijkheid tussen twee mensen.
Communicatie: de brug die affiniteit en realiteit versterkt.

Wanneer communicatie stokt of verslechtert, daalt zowel het begrip als het gevoel van verbondenheid. En beide dragen bij aan relatietwijfel.

Communiceren we te weinig of verkeerd?

Soms praten stellen nauwelijks nog met elkaar – behalve over praktische zaken of de kinderen. In andere gevallen praten ze juist veel, maar communiceren ze niet effectief. Dit leidt tot misverstanden en frustratie.

Acht signalen van slechte communicatie

Let goed op als je meerdere van deze punten herkent:

Gevoelens of belangrijke informatie worden verzwegen.
Er wordt niet echt geluisterd of teruggespiegeld.
Zinnen beginnen vaker met “jij” dan met “ik”.
Boosheid en schuldgevoel ontstaan door wederzijdse verwijten.
Er wordt veel verondersteld zonder te checken bij de ander.
Gesprekken verlopen respectloos en eindigen met “sorry”.
Woorden als “altijd” en “nooit” vallen regelmatig en lokken verweer uit.
Er is weinig ruimte voor luchtigheid of positieve toekomstplannen.

Gebrekkige communicatie versterkt onbegrip. En daarmee komen we bij het derde thema.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Onbegrip en conflict | (signaal 3)

Wie zich niet gehoord voelt, blijft zichzelf herhalen.

Toenemende ruzies of conflicten die nergens toe leiden, zijn vaak signalen van onderliggende frustratie of twijfel. Onbegrip speelt hierin een centrale rol. Misschien begrijp jij je partner niet meer, of voel je jezelf niet meer begrepen.

Herhalen = een roep om erkenning

In gesprekken merk ik het direct wanneer iemand zich niet gehoord voelt: mensen herhalen zichzelf. Soms in steeds fellere bewoordingen. Zodra ik in mijn rol als begeleider wél de essentie weet te vangen en deze verwoord, ontspant de ander zich. Herhaling stopt wanneer iemand zich écht gehoord voelt.

Onbegrip leidt tot een vicieuze cirkel

Als onbegrip aan beide kanten speelt, ontstaat er een vast patroon. Denk aan een vrouw die zegt: “ik heb het druk met de kinderen”, waarop haar partner fel reageert met: “zie je wel, jij vindt dat ik niks doe!”. Zo ontspint zich een eindeloze discussie. Het gevoel van verbondenheid verdwijnt, de emoties lopen op. De discussie wordt een strijd in plaats van een gesprek.
Lees ook: terugkerende relatiepatronen.

Van reactie naar echte verbinding

Wanneer partners niet meer écht naar elkaar luisteren, omdat ze zelf te veel geraakt worden, kan de relatiecoach helpen. Door beide partijen goed te beluisteren, kan deze verwoorden wat er onder de oppervlakte leeft. Zoals:

Tegen de man: “Ben je bang dat je na een scheiding je kinderen minder ziet?”
Tegen de vrouw: “Heb jij het gevoel dat je er alleen voor staat?”

De herkenning in deze zinnen zorgt vaak direct voor rust en emotionele ontlading.

De kracht van erkenning

Niets is krachtiger dan echt gehoord en begrepen worden.

Wanneer iemand in duidelijke woorden terugkrijgt wat hij of zij bedoelt, ontstaat rust. Het is geen trucje – het werkt alleen als je echt luistert en oprecht probeert te begrijpen.

Een halve bevestiging is beter dan geen

Zelfs als je het nog niet helemaal goed hebt, kan een bevestiging leiden tot verdieping. Je partner vult aan wat er écht speelt. Door daar vervolgens opnieuw op te reageren, kom je tot de kern. En dát is verbinding.

Experimenteer met actief bevestigen

Wil je relatietwijfels verminderen? Begin dan met beter luisteren en actief bevestigen. Hoe meer aandacht je hebt voor de binnenwereld van je partner, hoe makkelijker het wordt om de onderlinge afstand te verkleinen. Onbegrip en twijfel verdwijnen wanneer er opnieuw echte verbinding ontstaat.

Verandering in intimiteit | (signaal 4)

Veranderingen in jullie seksleven kunnen wijzen op een diepere emotionele afstand of twijfels binnen de relatie. Deze veranderingen uiten zich op verschillende manieren:

Minder fysieke nabijheid of seksuele momenten.
Minder verlangen of minder vaak initiatief tot intimiteit.
Meer gesprekken over onvrede of verlangens die niet worden vervuld.
Gevoelens of fantasieën over intimiteit worden niet gedeeld.
Juist méér seks, maar dan als manier om ruzies of spanningen te neutraliseren.

Intimiteit en verbinding: twee kanten van dezelfde munt

Voor de één is seksualiteit dé manier om zich opnieuw verbonden te voelen. De ander heeft juist eerst emotionele verbinding nodig, vóór er ruimte komt voor intimiteit. Intimiteit en verbinding zijn dus nauw met elkaar verbonden. Het is dan ook logisch dat twijfels in een relatie effect hebben op dit vlak.

Seks is niet altijd verbondenheid

Seks kan ook een manier zijn om spanningen te verdrijven – zonder echte verbinding.

Soms zie ik in mijn praktijk dat seks het enige is wat een stel nog verbindt. Ze praten nauwelijks, ervaren veel onbegrip en ruzie, maar zoeken elkaar lichamelijk nog wél op. In zulke gevallen is er eerder sprake van fysieke ontlading dan van verbonden intimiteit.

Een terugkerend patroon van afstand en druk

Twijfel rondom seksualiteit leidt vaak tot een herkenbaar patroon. De één verlangt meer en zoekt toenadering, terwijl de ander juist afstand houdt. Misschien gaan jullie niet meer tegelijk naar bed, komt vaak vermoeidheid ter sprake of ontstaat er spanning wanneer het intiem zou kunnen worden.

Als jij meer verlangt

Ben jij degene die vaker initiatief neemt? Dan voel je je mogelijk afgewezen wanneer de ander niet reageert. Je voelt frustratie of onzekerheid: “Houdt hij/zij nog wel van mij?” Maar jouw partner beleeft dit heel anders.

Als jij afstand houdt

Ben jij degene die afhoudt? Dan ervaar je wellicht druk of spanning zodra jouw partner toenadering zoekt. Je voelt je overprikkeld of niet goed genoeg. Dit kan benauwend aanvoelen, zeker als je het gevoel hebt dat je partner niet ziet wat er in jou omgaat.

Individuele groei | en veranderende dynamiek (signaal 5)

Individuele groei is prachtig, maar kan ook spanning in de relatie veroorzaken. Als jij een persoonlijke ontwikkeling doormaakt, maar je partner niet meegroeit, ontstaat er soms afstand. Je verhalen worden minder goed begrepen en jullie perspectieven drijven uiteen.

Wanneer groei tot twijfel leidt

Persoonlijke ontwikkeling kan voortkomen uit bijvoorbeeld:

het volgen van opleidingen, retraites of trainingen,
coaching of therapie,
herstel na ziekte of trauma,
of simpelweg meer zelfinzicht en bewustwording.

Drie gevolgen van persoonlijke ontwikkeling

Persoonlijke groei verandert niet alleen jezelf, maar ook je relatie.

1. Andere behoeften en doelen

Door je ontwikkeling kunnen jouw waarden en doelen verschuiven. Als je partner daarin niet mee verandert, ontstaan er twijfels over jullie gezamenlijke toekomst.

2. Onzekerheid bij je partner

De groei van de één kan bij de ander gevoelens van onzekerheid oproepen. Het kan voelen alsof de ander je ‘ontgroeit’ of dat jij wordt achtergelaten. Een partner die zegt: “Ik wil de oude versie van jou terug.”

3. Meer zelfstandigheid, minder afhankelijkheid

Groei leidt vaak tot meer autonomie. Je leert je grenzen aan te geven en voor jezelf te zorgen. Hierdoor kan je partner zich minder nodig voelen, wat tot gevoelens van afstand of twijfel kan leiden.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Twijfels over | de toekomst (signaal 6)

Wanneer toekomstplannen – zoals trouwen, kinderen krijgen of samenwonen – ter discussie komen te staan, is dat vaak een teken van diepere twijfels over de relatie. Gezamenlijke plannen zorgen voor richting, verbinding en perspectief. Als die wegvalt, raakt de relatie vaak uit balans.

Toekomstplannen als spiegel van je relatie

Toekomstplannen weerspiegelen vaak hoe jullie de relatie beleven. Wanneer iemand ineens twijfelt over deze plannen, kan dat wijzen op:

twijfels over de toekomst van jullie relatie,
verschillen in visie of waarden,
of conflicten die nog niet zijn opgelost.

Wat komt eerst: twijfel of veranderde plannen?

Soms ontstaan twijfels over de relatie door veranderende toekomstplannen. Maar het kan ook andersom: twijfel aan de relatie leidt tot het in twijfel trekken van de toekomst. In beide gevallen is het belangrijk om deze signalen serieus te nemen en in gesprek te blijven.

Een gevoel | van leegte of onrust (signaal 7)

Soms voel je je onrustig, leeg of ontevreden, terwijl er aan de buitenkant niets bijzonders aan de hand lijkt. Dit kan een teken zijn van twijfel binnen je relatie – maar niet altijd. Het is belangrijk om te beseffen dat deze gevoelens complex zijn. Ze kunnen voortkomen uit je relatie, maar ook uit persoonlijke processen. Een open gesprek en zelfonderzoek kunnen helpen om helderheid te krijgen.

Wanneer je persoonlijke onrust projecteert op de relatie

Soms denken we dat het aan de relatie ligt, terwijl het eigenlijk iets in onszelf is.

Gevoelens van leegte of innerlijke onrust kunnen voortkomen uit persoonlijke uitdagingen. Die gevoelens worden soms – onbewust – op de relatie geprojecteerd. Je begint dan te twijfelen aan de relatie, terwijl de werkelijke oorzaak dieper ligt.

Zoeken naar zingeving

Een veelvoorkomende oorzaak van onrust is een zoektocht naar betekenis of richting in het leven. Wanneer je het gevoel hebt dat je een hoger doel mist, kan dit ook effect hebben op je relatie. In deze blog over geluk lees je hoe belangrijk het is om een gevoel van richting en zingeving te ervaren.

Wanneer de relatie zelf onrust veroorzaakt

Het kan ook andersom zijn: dat juist je relatie leidt tot gevoelens van leegte of onrust. Wanneer fundamentele behoeften of verlangens niet worden vervuld, ontstaat er een gevoel van gemis – ook al kun je er niet direct de vinger op leggen.

Overgangsfases in het leven

Sommige levensfasen brengen van nature gevoelens van twijfel of onrust met zich mee:

De komst van kinderen (of juist een onvervulde kinderwens).
De puberteit van je kinderen.
De midlife-periode of menopauze.
Als de kinderen uit huis gaan.
De overgang naar pensioen.

Deze fases zijn vaak uitdagend en leggen extra druk op de relatie. Als de basis van jullie relatie stevig is, waait deze onrust meestal over. Maar als er al langer twijfels of onvrede spelen, kunnen deze momenten pijnlijk zichtbaar maken wat niet meer werkt.

Verliefdheid | of fantasieën over een ander (signaal 8)

Dagdromen over een ander of het vergelijken van je partner met anderen, kan een signaal zijn van onderliggende twijfel. Word je daadwerkelijk verliefd op iemand anders? Dan komt die twijfel vaak in een stroomversnelling. Toch hoeft dit niet meteen het einde van je relatie te betekenen. Het kan juist een uitnodiging zijn om dieper te kijken naar wat er speelt.

Waarom dit gebeurt

Verliefdheid op een ander wijst vaak op iets wat ontbreekt – binnen jezelf of in je relatie.

Als je je emotioneel niet meer verbonden voelt, of bepaalde verlangens onvervuld blijven, kan dit je vatbaarder maken voor een verliefdheid. Soms wordt dat een uitweg, een manier om te ontsnappen aan de huidige problemen. Wat daarna gebeurt, hangt af van hoe jullie hiermee omgaan:

Het kan aanleiding zijn voor een open gesprek en herstel binnen jullie relatie.
Maar het kan ook het begin zijn van een breuk, zeker als één van jullie besluit zijn of haar gevoelens te volgen.

De roze bril van idealisering

Wanneer je verliefd bent op een ander, zie je die persoon vaak door een roze bril. Alles lijkt perfect. Ook jijzelf laat je beste kant zien – en de ander doet dat ook. Dit gevoel wordt versterkt door dopamine en oxytocine, de bekende gelukshormonen. Daardoor lijkt je huidige relatie minder aantrekkelijk, wat het vergelijken nog lastiger maakt. Wees je ervan bewust dat dit beeld tijdelijk en vaak vertekend is.

Verliefdheid als gevolg van onzekerheid

Soms komt twijfel niet voort uit een slechte relatie, maar uit onzekerheid over wat jij zélf wilt in een partner. Je vergelijkt, wikt, weegt en raakt verstrikt in je gedachten. Fantasieën over anderen kunnen dan dienen als spiegel voor je eigen verlangens.

Een illustratief voorbeeld

Denk aan het kopen van een auto. Sommige mensen zijn tevreden zodra ze een keuze hebben gemaakt. Anderen blijven na aankoop om zich heen kijken, twijfelend of ze wel de juiste auto hebben gekozen. Op wie lijk jij het meest?

Conclusie: het gesprek aangaan is spannend, maar cruciaal

In deze blog heb ik je allerlei mogelijke oorzaken van twijfel uitgelegd. Twijfel in je relatie is heel normaal, en je kunt je zelfs afvragen of het wel gezond is als je nooit twijfelt. Bespreek je gedachten en gevoelens, eventueel samen met een Relatiecoach. Die kan je helpen om beter te duiden waar de grondoorzaak van de relatietwijfel precies vandaan komt. Wil je zelf nog meer inzicht in de verschillende aspecten van mogelijke Relatietwijfel of Relatieproblemen, doe dan onze Relatietest.

Je relatie verbeteren in tien stappen – Ga direct aan de slag

In tien stappen | naar een gezonde relatie

Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar toch bestaat er een methode die bij meer dan 75% van de stellen een positief effect laat zien: Emotionally Focused Therapy (EFT), ontwikkeld door Dr. Sue Johnson. Deze wetenschappelijk onderbouwde benadering van relatietherapie wordt wereldwijd met succes toegepast.

Waarom | zijn goede relaties zo belangrijk?

Er is enorm veel onderzoek gedaan naar het belang van liefdevolle en stabiele relaties. Eerdere blogs over geluk, positiviteit en de kenmerken van een goede relatie maken dit al duidelijk.

Gezonde relaties maken ons gelukkiger en gezonder

Onderzoeken tonen aan dat mensen met sterke relaties:

gemiddeld tot tien jaar langer leven,
langer fysiek gezond blijven,
en zich over het algemeen gelukkiger voelen.

Waarom werkt dit zo?

De verklaring hiervoor is te vinden in drie gebieden:

Psychologisch: liefdevolle relaties geven ons een gevoel van veiligheid en verbondenheid.
Biologisch: minder stress betekent minder lichamelijke klachten.
Leefstijl: mensen in goede relaties maken vaak gezondere keuzes.

Het Harvard-onderzoek: 80 jaar inzichten

Sinds 1938 wordt aan Harvard University een grootschalig onderzoek gedaan naar geluk en gezondheid. Wat bleek? Niet geld, roem of succes, maar sterke relaties zijn dé sleutel tot een goed leven.

Wist je dat 11 minuten fysieke intimiteit per dag (knuffelen, zoenen of aanraking) al leidt tot een verlaging van het stresshormoon cortisol?

Drie lessen uit dit onderzoek:

Sociale verbondenheid is cruciaal. Eenzaamheid is zelfs schadelijk voor lichaam en geest.
Kwaliteit boven kwantiteit. Liever enkele diepe connecties dan veel oppervlakkige contacten.
Goede relaties beschermen ook je hersenen en mentale scherpte op latere leeftijd.

De bouwstenen | van een sterke relatie

Binnen de EFT-therapie vormen drie basisvragen de kern van een gezonde relatie:

Ben je er voor mij als ik je nodig heb?
Reageer je op mij?
Ben ik belangrijk voor jou?

Een studie onder hartpatiënten liet zien dat 75% van de mensen met een liefdevolle relatie vier jaar later nog leefde. Bij mensen in conflictueuze relaties was dat minder dan de helft.

Liefde en hechting: onze eerste levensbehoefte

Al in de 18e eeuw werd opgemerkt dat kinderen zonder liefde en aanraking letterlijk ‘wegkwijnden’. We zijn sociale wezens en afhankelijk van verbinding voor ons welzijn. In ons brein zit een radarsysteem dat voortdurend scant of die verbinding nog veilig is.

Wat gebeurt er als de verbinding wankelt?

Volgens neurowetenschapper Joseph LeDoux slaat bij verlies van verbinding het limbisch systeem alarm. We voelen paniek, angst of verdriet – en reageren instinctief. Dit verklaart waarom conflicten zo heftig kunnen aanvoelen.

Stress en het ‘Window of Tolerance’

Als we buiten ons ‘Window of Tolerance’ raken – het gebied waarin we nog helder kunnen denken en voelen – nemen emoties de controle over. In een stabiele relatie is dit venster groter; in gespannen situaties juist veel kleiner.

Aanvallen & terugtrekken: | Het meest voorkomende relatiepatroon

In veel relaties ontstaat dit destructieve patroon. De ene partner zoekt verbinding door te klagen of eisen te stellen. De ander trekt zich terug om spanning te vermijden.

De aanvaller

Gedragspatronen:

Kritiek leveren of verwijten maken
Boosheid of schreeuwen
Aandringen op een gesprek
De ander de schuld geven

De terugtrekker

Gedragspatronen:

Emotioneel afsluiten of zwijgen
Rationaliseren en relativeren
De discussie ontwijken
Veranderen van onderwerp

Wat zit er onder dit gedrag?

Wat we boven water zien is gedrag. Onder water liggen emoties en hechtingsbehoeften: angst om afgewezen te worden, de behoefte aan erkenning, of verlangen naar nabijheid.

Veelvoorkomende angsten in relaties

EFT - relatiepatroon - boven en onder water — Boven water = gedrag EN Onder water = emoties en behoeftes

Hieronder vind je de vier meest voorkomende relatieangsten:

Angst om verlaten te worden
Angst voor afwijzing
Angst om niet goed genoeg te zijn
Angst om de controle te verliezen

Veelvoorkomende hechtingsbehoeften

Geaccepteerd worden
Nabijheid en verbondenheid
Waardering en erkenning
Ruimte voor autonomie

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Van patroon | naar verbinding: de beweging naar elkaar toe

De kracht van EFT zit in het leren herkennen én doorbreken van dit patroon. Daarvoor zijn tien bewegingen nodig:

Van:	Naar:
Harde taal	Zachte taal
Wanhoop	Hoop
Slachtoffer	Eigen verantwoordelijkheid
Buiten	Binnen
Boosheid	Verdriet of angst
Reageren	Vertragen
De ander is het probleem	Het patroon is het probleem
Jij-taal	Ik-taal
Discussie	Ervaringen delen
Angst-gedreven	Behoefte-gedreven

De tien EFT-stappen | naar een gezonde relatie

De relatie en het leven als pad om jezelf te ontwikkelen — 10 stappen naar een gezonder relatie

De volgende tien EFT-stappen vormen een stevige basis voor herstel en verdieping van je relatie. Wil je meer weten of begeleiding bij dit proces? Neem gerust contact op.

(Stap 1) Jullie patroon herkennen

De eerste stap is inzicht krijgen in wat er tussen jullie gebeurt als het misgaat. Misschien ken je dit patroon al heel goed: steeds dezelfde ruzie, dezelfde gevoelens, dezelfde afloop. Maar wat doe jij precies op zo’n moment? Hoe ziet jouw gedrag eruit door de ogen van je partner? En klopt dat beeld ook?

Wat triggert jullie patroon?

Sta samen stil bij het moment waarop het patroon begint. Wat is de trigger? Wat gebeurt er nét voor jullie ‘de controle verliezen’ en alles in een automatische herhaling belandt? Komt dit je bekend voor uit eerdere relaties? Wat werkte toen wel of juist niet?

Zodra jullie dit samen in kaart hebben gebracht, probeer dan deze zinnen samen aan te vullen:

Hoe meer ik …………………………
Des te meer jij …………………………
Dan ga ik nog meer …………………………
Totdat we vastzitten in ons patroon.

Jullie hebben nu de eerste en misschien wel belangrijkste stap gezet: bewustwording. Alleen al dit inzicht brengt beweging op gang. Het legt de basis voor alles wat nog komt.

(Stap 2) Het patroon is de vijand, niet je partner

Nu jullie weten hoe het patroon eruitziet, is het belangrijk om het ergens te plaatsen. En nee – niet bij elkaar. Het patroon zelf is jullie gezamenlijke tegenstander. Niet de ander. Laat het idee los dat een van jullie ‘schuld’ heeft aan de ellende. Jullie zitten samen vast in een dynamiek die jullie allebei beïnvloedt.

Zie jullie relatieprobleem als een uitnodiging voor groei

Probeer er op een andere manier naar te kijken: dit patroon is niet alleen de boosdoener, maar ook jullie leermeester. Het laat zien waar jullie nog mogen groeien, samen én individueel. Besluit samen om dit patroon te gaan onderzoeken, zonder oordeel. Geef het een naam – iets wat het voor jullie tastbaar maakt. Zo kunnen jullie er voortaan samen naar verwijzen, zonder direct in de beschuldiging te schieten.

(Stap 3) Neem een pauze als het escaleert

Zodra het patroon zich aandient, loopt de spanning vaak snel op. Jullie stresssysteem schiet aan, en voor je het weet zit je in een automatische reactie: aanvallen, terugtrekken, blokkeren. Je bent dan eigenlijk ‘uit verbinding’ – met jezelf én met elkaar.

Jullie patroon veroorzaakt stress – stap eruit

Juist dan is het belangrijk om te stoppen. Niet om de ander te straffen of weg te lopen, maar om tot rust te komen en het patroon te doorbreken. Benoem dat jullie erin zitten en spreek af om even pauze te nemen.

Pauze betekent:

We stoppen nu even met praten of doorgaan.
We zorgen eerst allebei voor onszelf en komen tot rust (dit duurt vaak wel 20 tot 30 minuten).
Later komen we terug op wat er gebeurde – als we weer in verbinding zijn (heel belangrijk om er wel binnen 24 uur op terug te komen).

Deze stap vraagt moed, want je doet iets anders dan je gewend bent. Maar het is essentieel om ruimte te creëren voor echte verandering.

(Stap 4) Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen aandeel

Het patroon is inmiddels helder: het is jullie gezamenlijke uitdaging én leermeester. Jullie weten het te onderbreken met een pauze. Aanvankelijk zit je misschien nog vol verwijten of frustratie naar je partner, maar na even afstand te hebben genomen, ontstaat ruimte voor reflectie. De vraag verschuift nu: wat heb jij zelf hierin te leren? Laat de focus op de ander even los. Wat is jouw rol in dit patroon? Wat gebeurt er in jouw binnenwereld?

Deze stap draait om de verschuiving van ‘jij’ naar ‘ik’. Van buiten naar binnen kijken.

Het gaat hier om het nemen van verantwoordelijkheid voor jouw aandeel. Pas wanneer je bereid bent deze stap te zetten, komt er beweging mogelijk.

(Stap 5) Je eigen aandeel onderzoeken

Je hebt besloten om verder te gaan en je eigen aandeel onder de loep te nemen. Je onderzoekt jouw kant van het patroon: hoe gedraag jij je, wat voel je, wat ligt daaronder? Welke behoefte gaat schuil achter je gedrag?

In de afbeelding hieronder zie je stippellijnen bij elke vraag. Die mag je nu voor jezelf invullen. Vaak ligt het antwoord verscholen in een persoonlijke pijnplek.

Pijnplekken en wat dat met jou doet

Eerder in deze blog is al iets verteld over pijnplekken.

EFT - relatiepatroon - gedrag - emotie - behoefte — Vul dit schema eens voor jezelf in (en voor de ander)

Wat was het precieze moment waarop je je geraakt voelde? Wat werd er gezegd of gedaan?
Wat was jouw primaire reactie? Welk gedrag en welke emotie liet je zien? Wat zei je letterlijk?
Welke gedachte schoot toen door je hoofd? Overdrijf gerust: “We gaan toch wel uit elkaar” of “Ik kan het nooit goed doen”.
Wat voelde je op een dieper niveau?

Diepere emotie

Bij dit laatste punt staan we even stil. De diepere emoties binnen liefdesrelaties hangen vaak samen met hechtingsangsten. Kijk eventueel nog even naar de voorbeelden van hechtingsangsten. Deze angsten kunnen gevoelens oproepen zoals:

Eenzaamheid, hulpeloosheid of isolement;
Onrust, angst, wanhoop of paniek;
Zich klein voelen, geïntimideerd of vernederd;
Schaamte of het gevoel tekort te schieten;
Zich afgewezen, verworpen of ongewenst voelen;
Verdriet, gekwetst zijn of overweldiging.

Komt dit gevoel je bekend voor uit je kindertijd of eerdere relaties?

Welke van deze emoties passen het best bij jouw ervaring? Misschien herken je dit uit je jeugd of vorige relaties. Neem even tijd om dat bij jezelf na te gaan.

Achterliggende behoeftes in de relatie

Tot slot: welke behoefte gaat schuil achter jouw gevoel? Je kent inmiddels je hechtingsangst en de diepere emotie die je ervaart. Achter elke emotie zit een (onvervulde) behoefte. Zie ook de blog over ‘geweldloze communicatie’.

Is jouw behoefte bijvoorbeeld acceptatie, waardering, nabijheid, liefde, erkenning of belangrijk zijn voor de ander? Of misschien juist autonomie en ruimte voor jezelf?

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

(Stap 6) Je zelfinzicht delen en anders leren communiceren

Je hebt tijd genomen om te pauzeren, je aandeel erkend en jezelf onderzocht. Je bent dus gegroeid in zelfinzicht. Alleen: je partner heeft dit proces niet meegemaakt. Wat je partner wél zag, is je oude gedrag. Hoe kun je nu op een nieuwe, verbindende manier communiceren?

Drie interessante gespreksvormen

Hieronder drie gespreksvormen die je daarbij kunnen helpen:

uit de Imago-therapie;
de geweldloze communicatie;
en de EFT.

Imago relatietherapie – de dialoog (1)

Deze methode komt uit de Amerikaanse Imago relatietherapie. Veel stellen hebben hier goede ervaringen mee. Ook mijn partner en ik gebruiken deze gespreksvorm regelmatig. In de blog ‘De Imago Dialoog – een verbindend gesprek’ vind je een praktische uitleg om meteen aan de slag te kunnen.

De geweldloze communicatie aanpak (2)

Klik voor meer informatie over geweldloze communicatie

De opbouw van geweldloze communicatie bestaat uit vier onderdelen:

Als jij ………………
Beschrijf wat je feitelijk waarnam, zonder oordeel.
Bijv.: Als jij zegt … en je stem verheft …
Dan voel ik mij ………………
Noem je gevoel dat voortkwam uit je zelfonderzoek.
Bijv.: …dan voel ik me afgewezen en bang dat ik je kwijtraak.
Eigenlijk heb ik behoefte aan ………………
Vertel welke (hechtings)behoefte eronder zit.
Bijv.: …ik heb behoefte aan nabijheid en geruststelling.
Zou je ………………
Doe een concreet verzoek. Geen eis, maar een uitnodiging.
Bijv.: Zou je me nu een knuffel willen geven? Of samen een wandeling maken?

De EFT-aanpak (3)

De EFT-aanpak benadrukt het herkennen van interactiepatronen en het delen van onderliggende gevoelens en behoeftes:

Ik ben nu aan het ……………….
Benoem je gedrag – bijvoorbeeld aanvallen of terugtrekken – en neem daar verantwoordelijkheid voor.
Bijvoorbeeld: Ik ben jou nu van alles aan het verwijten en probeer zo jouw aandacht te krijgen.
Ik voel me nu ……………….
Geef aan welk gevoel je ervaart op dat moment.
Bijvoorbeeld: Ik voel me boos.
Ik denk dat mijn ……………….
Laat zien dat je je bewust bent van het effect van jouw gedrag op de ander.
Bijvoorbeeld: Ik denk dat mijn verwijten jou het gevoel geven dat je je moet terugtrekken.
Klopt dat en kun je me vertellen wat dat met je doet?
Vraag naar de beleving van de ander.
Mijn diepere gevoelens zijn ……………….
Benoem het gevoel dat onder je reactie ligt.
Bijvoorbeeld: Ik voel me op een dieper niveau eigenlijk afgewezen en onzeker.
Ik vind het fijn om ……………….
Deel wat je van je partner nodig hebt op het gebied van hechting.
Bijvoorbeeld: Ik zou het fijn vinden om ons weer verbonden te voelen.

(Stap 7) Wennen aan het nieuwe gedrag van je partner (met vallen en opstaan)

Vaak wordt een partner boos, als je voor het eerst gewenst gedrag vertoont: “Waarom kan je het nu ineens wel!”

Nu je inzichten hebt gedeeld en gedrag verandert, moet ook je partner wennen. Dat proces gaat niet in één keer goed.

Stel dat je vroeger vooral boos of kritisch was en je nu openstelt en je kwetsbaarheid toont. Dan kan je partner daar eerst wantrouwend of zelfs afwijzend op reageren. Dat is logisch — verandering heeft tijd nodig.

Of misschien trok jij je voorheen terug en laat je je nu wel zien. Ook dan zal je partner moeten wennen, en kunnen er oude emoties bovenkomen.

Waar je uiteindelijk op uitkomt met elkaar

Deze fase draait om oefenen en wennen aan het nieuwe contact. De opbouw ziet er vaak zo uit:

Je deelt jouw angst of verlangen.
Je partner luistert en laat zien dat hij/zij het begrijpt.
Jij bedankt de ander voor zijn/haar betrokkenheid.

(Stap 8) Hardnekkige/terugkerende pijnplekken in de relatie vergeven

Soms speelt er iets wat steeds terugkomt, een gebeurtenis die het vertrouwen beschadigde. Zo’n terugkerende pijn heeft aandacht nodig. Binnen EFT bestaat hiervoor het ‘vergevingsgesprek’. Dit staat beschreven in het werkboek ‘Houd me vast’ van de stichting EFT Nederland. Meer hierover lees je in de blog Twee manieren om te vergeven.

(Stap 9) Versterking van de relatie via liefde en intimiteit

Een veilige emotionele band versterkt ook je fysieke verbinding. En andersom werkt dat net zo: seks kan helpen om je weer emotioneel verbonden te voelen. Intimiteit begint buiten de slaapkamer.

Drie soorten seks

Binnen EFT onderscheiden we drie vormen van seksuele beleving:

Geïsoleerde seks: gericht op sensatie en prestatie, zonder emotionele verbinding.
Troostseks: als uiting van liefde of als behoefte aan geruststelling.
Veilige synchrone seks: ontspannen, afgestemd, open en vol vertrouwen.

Seks is dus zeker een onderwerp om samen over te praten. Waar voel je je goed bij? Waar zit onzekerheid? Wat zou je willen delen, maar blijft onuitgesproken?

De één heeft geen zin om te vrijen

Het is normaal dat jullie seksuele verlangens soms verschillen. Het gaat erom hoe je daarmee omgaat. Hoe voorkom je dat dit tot afwijzing leidt? Wat heb je op zulke momenten nodig om de verbinding te behouden? Praat hierover.

(Stap 10) De relatie en liefde levend houden

John Lennon zei ooit: “We kregen het cadeau van de liefde. Maar de liefde is als een kostbare plant. Je kunt deze niet zomaar in de kast laten staan. Je moet ‘m water blijven geven.”

Ook na alle stappen blijft liefde iets dat je moet blijven voeden. Hier een aantal suggesties:

Zoek samen andere manieren om met oude patronen om te gaan.
Creëer vaste momenten van verbinding — hoe klein ook.
Gebruik deze stappen als houvast wanneer het spannend wordt.
Maak plannen en dromen voor de toekomst: dat geeft hoop en richting.

Gerelateerde blogs | over liefde en relaties

Vond je dit interessant, lees dan ook eens de volgende Blogs:

Tien kenmerken van een goede relatie

De 10 belangrijkste kenmerken van een goede relatie

In deze blog deel ik de tien meest genoemde kenmerken van een sterke, liefdevolle relatie. De input komt uit boeken, wetenschappelijke artikelen, blogs, video’s én gesprekken met vrienden. Wat maakt een relatie écht goed? Hieronder lees je het.

Waarom | is een goede relatie zo belangrijk?

Over de hele wereld is onderzocht hoe relaties ons welzijn beïnvloeden. In eerdere blogs schreef ik al over geluk en positieve psychologie. Wat blijkt? Sterke relaties zijn dé sleutel tot een lang, gelukkig en gezond leven.

Lang leven met liefde

De uitkomsten van diverse onderzoeken zijn duidelijk:

Je leeft gemiddeld tot tien jaar langer.
Je blijft fysiek én mentaal langer gezond.
Je ervaart meer geluk en tevredenheid.

Het langstlopende relatieonderzoek ter wereld

In 1938 startte Harvard University een grootschalige studie naar het geheim van een goed leven. 724 deelnemers werden jarenlang gevolgd — velen zelfs tot op hoge leeftijd.

De belangrijkste conclusie: ‘Goede relaties maken het verschil voor een lang, gezond en gelukkig leven.’

Drie lessen uit dit onderzoek

Sterke sociale connecties maken ons gezonder en gelukkiger. Eenzaamheid daarentegen blijkt schadelijk.
Het draait om de kwaliteit van relaties, niet de hoeveelheid. Een conflictvol huwelijk is ongezonder dan alleen zijn.
Goede relaties beschermen niet alleen je lichaam, maar ook je brein tegen veroudering.

Kies | een passende partner (1)

Een open deur? Misschien. Maar het kiezen van de juiste partner is cruciaal. Uit recent CBS-onderzoek onder mensen die uit elkaar zijn gegaan, blijkt dat bij ruim 1 op de 4 botsende karakters de belangrijkste reden was om de relatie te beëindigen. Wat maakt karakters dan (on)verenigbaar?

Let bij partnerkeuze op deze drie ‘karakter’ kenmerken:

Waarden en normen
Liefdestaal (hoe je liefde geeft en ontvangt)
Pijnpunten of patronen vanuit de jeugd

Kenmerk 1 – Waarden en normen

Onze waarden worden grotendeels gevormd in onze jeugd. In een sterke relatie hebben partners voldoende overeenkomsten in hun kernwaarden. Dat betekent niet dat alles hetzelfde moet zijn — zolang verschillen maar niet tot wrijving leiden.

Een illustratief voorbeeld

Stel: jij bent avontuurlijk en houdt van spontaniteit. Je partner daarentegen hecht aan structuur en orde. Dat kan flink botsen, zeker als jouw ‘vrije geest’ de ander onrustig maakt — of andersom.

Voorbeelden van tegengestelde waarden

Bijgaande afbeelding laat zien hoe uiteenlopende waarden elkaar kunnen aanvullen of juist botsen:

Het Engelse gezegde “opposites attract” gaat deels op: aanvulling is mooi, maar een gedeelde basis is essentieel. Praat dus samen over jullie waarden en verwachtingen. Meer hierover lees je in mijn blog over waarden in relaties.

Kenmerk 2 – Spreek elkaars liefdestaal

Vijf talen van de liefde (klik op de foto)

Gary Chapman beschreef vijf ‘liefdestalen’ — manieren waarop mensen liefde geven en ontvangen:

Waarderende woorden
Behulpzame daden
Cadeaus
Kwaliteitstijd
Lichamelijke aanraking

Waarom liefdestaal belangrijk is

Je voelt je geliefd wanneer je partner jouw voorkeurstaal spreekt. Spreken jullie elkaars taal? Dan voel je je sneller begrepen en gewaardeerd. Heb je geen idee wat jouw of je partners voorkeur is? Doe dan samen de zelftest in deze blog over de vijf liefdestalen.

Kenmerk 3 – Pijnplekken uit je jeugd

Iedereen draagt pijnplekken uit zijn jeugd met zich mee. Misschien had je een kritische vader, waardoor je snel het gevoel hebt dat je tekortschiet. Of een overbezorgde moeder, waardoor je je snel beperkt voelt in je vrijheid.

Wat zijn jouw gevoelige punten?

Kleine situaties in het heden kunnen oude emoties uit je jeugd oproepen. Een opmerking of een gebaar kan dan onverwacht veel losmaken. In deze blog lees je over de acht meest voorkomende pijnplekken.

Combinaties die kunnen schuren

Bekijk samen welke pijnplekken jullie herkennen. Stel: de één is bang om verlaten te worden en de ander hecht sterk aan vrijheid. Dit spanningsveld kan voor conflicten zorgen.

Een ander voorbeeld

Denk aan een situatie waarin de één zich vaak alleen voelt en daarom alles zelf regelt. De ander voelt zich juist snel tekortschieten en durft daardoor weinig initiatief te nemen. Een recept voor scheefgroei en frustratie.

Het kennen van elkaars pijnplekken helpt om elkaar beter te begrijpen en conflicten te voorkomen.

Accepteer jezelf en de ander

Pijnplekken vragen om zorg en zachtheid – van jezelf én van je partner. Houd rekening met elkaars gevoeligheden en wees mild, ook naar jezelf. Bewustwording is een belangrijke stap richting heling. En een liefdevolle relatie is de ideale plek om hierin samen te groeien.

Communicatie | communicatie, communicatie (2)

Communicatie is de lijm die partners verbindt. Goede communicatie zorgt voor wederzijds begrip en voorkomt dat spanningen uitgroeien tot conflicten.

Vier stappen van geweldloze communicatie

Marshall Rosenberg ontwikkelde vier stappen om constructief en respectvol te communiceren:

Observeer zonder te oordelen
Erken en uit je gevoelens
Onderzoek de behoefte achter je gevoel
Doe een duidelijk en concreet verzoek

Deze stappen werken het best als je vanuit jezelf spreekt: gebruik vaker “ik” dan “jij”.

Stap 1 – waarnemen zonder oordeel

Communicatie in goede relaties (klik op de foto)

Vaak uiten we frustratie als een oordeel: “Je drinkt altijd teveel.” Dit roept snel weerstand op.

Hoe het anders kan

Zeg in plaats daarvan: “Toen ik zag dat je drie biertjes dronk, maakte ik me zorgen om je gezondheid.” Dit blijft bij jezelf en opent het gesprek.

Stap 2 – gevoelens onderkennen en uiten

Echte gevoelens delen versterkt verbinding. Maar let op: een oordeel vermomd als gevoel werkt averechts.

Wat is géén gevoel?

Zinnen als “Ik heb het gevoel dat ik met een muur samenleef” zijn eigenlijk oordelen. Beter is: “Ik voel me eenzaam.” Gevoelens zijn persoonlijk en kunnen niet worden betwist.

Stap 3 – neem verantwoordelijkheid voor je gevoel

Achter elk gevoel schuilt een behoefte. Onderzoek waarom je je zo voelt: wat mis je? Wat verlang je?

Van frustratie naar behoefte

Stel dat je boos bent omdat je partner laat thuiskomt. Misschien zit eronder dat je iets belangrijks wilde delen. Door dit inzicht kun je een opener gesprek voeren.

Eigen verantwoordelijkheid

In een gezonde relatie onderzoek je je emoties, ontdek je je behoeften en communiceer je daar helder over. Een handige lijst van gevoelens en behoeften vind je op de website van het NCGC.

Stap 4 – duidelijke verzoeken doen

Heldere en concrete verzoeken verhogen de kans dat je gehoord wordt. Maar weet ook: een verzoek is geen eis.

Verzoek of eis?

Kun je leven met een “nee”? Dan is het een verzoek. Word je boos bij een “nee”? Dan is het eerder een eis. In een goede relatie stel je liever vragen dan dat je iets afdwingt.

Meer weten?

Lees ook de blog over Geweldloze communicatie voor meer verdieping.

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Onderzoek toont aan dat er negen belangrijke pijlers zijn die bijdragen aan een gelukkige en duurzame relatie. Benieuwd hoe jullie relatie ervoor staat?

Verbinding en intimiteit | (3)

Verbinding en intimiteit zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Soms ontstaat intimiteit juist door verbinding, en soms versterkt intimiteit de emotionele band. In een gezonde relatie is er sprake van een veilige hechting waarin beiden zich gezien en geliefd voelen.

De drie bouwstenen van verbinding

Tien stappen richting een goede relatie (met EFT)

Volgens EFT-therapeut Sue Johnson draait emotionele verbondenheid om:

Ben je emotioneel beschikbaar?
Reageer je op mij als ik je nodig heb?
Ben ik belangrijk voor je?

Betrokkenheid in het dagelijks leven

Liefde zit vaak in kleine gebaren. Even oogcontact, je mobiel wegleggen, een luisterend oor bieden. Juist die momenten versterken de band.

En bij grote gebeurtenissen

Bij ingrijpende gebeurtenissen – ziekte, verlies of ontslag – wordt echte verbondenheid pas echt voelbaar. Dan is het belangrijk om er voor elkaar te zijn.

Liefde is een basisbehoefte

Hechting is net zo fundamenteel als eten en drinken. In onze oertijd overleefden we dankzij de groep. Die behoefte aan verbinding zit nog steeds diep in ons systeem verankerd.

Verlies van verbinding triggert angst

Als we ons niet meer verbonden voelen, reageert ons brein alsof er gevaar dreigt. We raken overspoeld door emoties en verliezen het vermogen om helder te denken.

Intimiteit versterkt de band

Fysieke intimiteit – knuffelen, vrijen, aanraken – zorgt voor de aanmaak van oxytocine: het zogenaamde gelukshormoon. Dit hormoon versterkt het gevoel van verbondenheid.

Uit Zwitsers onderzoek blijkt: 11 minuten fysieke intimiteit per dag verlaagt stress aanzienlijk.

Spontaan of gepland?

In de drukte van alledag kan intimiteit op de achtergrond raken. Het helpt om verbindende momenten bewust in te plannen. De voorpret alleen al zorgt voor meer verbondenheid. En dat voelt weer als vanzelfsprekend intiem.

Geld en financiën | (4)

Geld is een veelvoorkomende bron van spanningen in relaties. Niet alleen bij tekorten, ook bij verschillen in omgaan met geld.

Hoe goed passen jullie financieel bij elkaar?

Onderzoek onder duizenden koppels toont aan dat tevreden stellen vaak eensgezind zijn over:

Waar het geld naartoe gaat
Vertrouwen in elkaars uitgaven
Hoe er wordt gespaard
Of er schulden zijn
Hoe makkelijk financiële beslissingen genomen worden

Voldoen jullie aan vier of meer van deze punten? Dan is de kans groot dat geld geen splijtzwam wordt.

Verschillende geldopvoedingen

Groeide jij op met “ieder dubbeltje omdraaien” en je partner met “geld moet rollen”? Dan botsen overtuigingen snel. Regelmatig over geld praten helpt om begrip en vertrouwen op te bouwen.

Drie tips voor gezonde financiën in je relatie

1. Wees transparant

Verzwijgen wat je uitgeeft schaadt het vertrouwen. Wees eerlijk over je bestedingen.

2. Houd een eigen deel

Ook in een gezamenlijke huishouding is het fijn als ieder eigen geld heeft. Dit voorkomt discussies over kleine uitgaven.

3. Investeer in jullie relatie

Gebruik geld ook om samen te genieten. Denk aan etentjes, weekendjes weg of een fijne ervaring. Dat betaalt zich terug in verbondenheid.

Overvloed | in geven en nemen (5)

Een gezonde relatie draait om balans tussen geven en ontvangen. Wanneer je iets ontvangt, ontstaat vaak automatisch een behoefte om iets terug te doen. Niet omdat het ‘moet’, maar om de balans te herstellen. Dat hoeft niet altijd gelijkwaardig te zijn – de één geeft misschien geld, de ander tijd, zorg of aandacht. Zelfs een oprechte dankjewel kan de balans herstellen.

Een relatie waarin geven en nemen in evenwicht zijn, voelt natuurlijk en voedend aan. Dit streven naar evenwicht is onderdeel van een systemische wetmatigheid.

In welke vorm geef jij?

Geven draait niet om geld, maar om inzet en aandacht. Hoe vaak neem jij initiatief om iets kleins voor de ander te doen? Een kopje koffie zetten, de vuilnis buiten zetten, even een boodschap meenemen? Ook liefde en waardering uitspreken hoort daarbij.

De stroom van wederkerigheid

Doe jij regelmatig iets voor de ander, dan zal je partner sneller geneigd zijn hetzelfde te doen. Zo ontstaat er een natuurlijke, wederkerige stroom van zorg en verbinding. Het gevoel dat je er samen voor staat, groeit.

Vier tips voor meer balans

Maak samen een overzicht van alle taken en verantwoordelijkheden. Hoe is het verdeeld? Wat zou beter kunnen?
Bedenk vooraf waar je hulp bij nodig hebt en spreek dit duidelijk uit. Je hoeft het niet alleen te doen.
Plan regelmatig een gesprek over taakverdeling, vooral als dit gevoelig ligt. Stel samen nieuwe afspraken op.
Laat waardering blijken, ook voor kleine dingen. Zeker als je partner stappen zet in het oppakken van nieuwe taken.

Tijd voor jezelf | versus tijd met elkaar (6)

Dit gaat in de kern over het evenwicht tussen autonomie en verbinding.

Autonomie betekent dat je je eigen koers volgt. Je handelt vanuit je eigen verlangens en behoeften, zonder rekening te hoeven houden met de ander. Dit is je ‘tijd voor jezelf’.

Verbinding draait juist om afstemming, contact en gezamenlijke beleving. Je zoekt wat jullie samen willen en stemt af – dat is ‘tijd voor elkaar’.

De balans tussen autonomie en verbinding

Autonomie en verbinding sluiten elkaar niet uit, maar vullen elkaar juist aan. In een gezonde relatie is er ruimte voor beide. Partners gunnen elkaar zelfstandigheid, én zoeken regelmatig de verbinding op. Dit evenwicht ontstaat vaak vanzelf in stabiele relaties.

Hechting als fundament voor autonomie

Een veilige hechting vormt de basis waarop je zelfstandig kunt functioneren. Wanneer de band met je partner stevig en veilig is, durf je makkelijker je eigen pad te volgen. De hechtingsstijl die je in je jeugd ontwikkelde, speelt hierin een belangrijke rol.

Welke van de vier hechtingsstijlen herken jij?

De vier hechtingsstijlen, ontwikkeld door John Bowlby, worden ook gebruikt in de SCHIP-aanpak voor postrelationele rouw.

Invloeden vanuit je jeugd

Je hechting als kind vormt het fundament van je hechtingsstijl als volwassene. En die stijl beïnvloedt hoe jij je in relaties gedraagt. Bekijk de vier kwadranten en ontdek welke stijl jij (her)kent.

Hoe ga jij met problemen om?

In de SCHIP-aanpak wordt een verband gelegd tussen hechtingsstijl en copingstijl. Je copingstijl beschrijft hoe je omgaat met problemen of stressvolle situaties. De Utrechtse Copinglijst onderscheidt zeven copingstijlen.

Sommige copingstijlen zijn oplossingsgericht en helpen je vooruit. Andere versterken juist het probleem of zorgen voor stagnatie.

Hechting en coping in een gezonde relatie

Een goede relatie kenmerkt zich door een dynamische balans tussen zelfstandigheid en verbondenheid. Zelfs als jij of je partner een minder veilige hechtingsstijl heeft, is die balans nog steeds bereikbaar – mits je elkaar begrijpt.

Wat is jouw voorkeursstijl?

In een bewuste relatie kun je samen effectief omgaan met problemen. Dit vraagt om inzicht in elkaars copingstijl. Weet je dat je partner conflicten vermijdt? Dan kun je daarop inspelen, met meer begrip en minder frustratie.

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Het geheim achter elke liefdesrelatie.
Dé negen pijlers van een bewuste relatie.
Zeven praktische tips voor thuis.
Een instructie van de Imago dialoog.

Gezamenlijke | toekomstvisie en creatie (7)

Bij gescheiden stellen noemt 20% als belangrijkste reden: “het ontbreken van een gedeelde toekomstvisie”. In een gezonde relatie bouwen partners samen aan hun toekomst. Dat is geen eenmalig gesprek, maar een voortdurend proces van gezamenlijke creatie – vol ideeën, wensen en plannen. Samen creëren is essentieel voor verbondenheid.

Als de kinderen uit huis gaan

In mijn praktijk zie ik vaak stellen bij wie de kinderen (bijna) uit huis zijn. Ze komen op een kantelpunt, waarin ze zich afvragen: wat nu? Als er dan geen gedeelde toekomst is, groeit de afstand. Het ontbreken van een gezamenlijke visie op de komende levensfase is vaak aanleiding tot verwijdering of zelfs een breuk.

Laat je het gebeuren of beslis je bewust?

Relatieonderzoeker Galena Rhoades van de Universiteit van Denver onderzocht hoe stellen omgaan met keuzes in hun relatie.
Aan het ene uiterste staan stellen die bewuste besluiten nemen over samenwonen, trouwen of kinderen krijgen. Aan het andere uiterste staan stellen waarbij dingen ‘gewoon gebeuren’ – zonder duidelijke intentie.

Bewust kiezen voor samen

Wat blijkt? Stellen die hun toekomst bewust samen vormgeven, blijven gemiddeld langer en gelukkiger samen. Het loont dus om tijd en aandacht te besteden aan gezamenlijke keuzes. Spreek je intenties uit, blijf in gesprek en creëer actief jullie gedeelde toekomst.

Openheid | afspraken en vertrouwen (8)

Geheimen zijn als een splijtzwam in de relatie

Open en eerlijk zijn vormt de basis van een gezonde relatie. Dat betekent niet alleen de fijne dingen delen, maar ook de moeilijke of ongemakkelijke waarheden – zelfs als je bang bent voor een heftige reactie. Angst of schaamte zijn slechte raadgevers.

Wat je achterhoudt, kost energie

Elke vorm van geheimhouding slurpt energie. Of het nu groot of klein is: het zet iets tussen jou en je partner. Langzaam maar zeker werkt het als een splijtzwam.

Verliefd op een ander – deel je dat?

Stel, je merkt dat je gevoelens krijgt voor een collega. Je staat dan op een kruispunt: deel je dit met je partner of houd je het voor jezelf? Door te zwijgen, plaats je een deel van jezelf buiten de relatie. Dat deel groeit, en daarmee ook de afstand tussen jullie.

Kwetsbaarheid verbindt

Openheid leidt meestal tot meer openheid. Heb je ooit iets gedeeld waar je je voor schaamde? En merkte je toen dat de ander zich ook opende? Vaak verdiept zo’n moment juist de verbinding.

Goede relaties kenmerken zich door eerlijkheid en kwetsbaarheid. Geen verborgen waarheden, geen maskers – alleen echte verbinding.

Afspraken en grenzen

Elke relatie kent afspraken – expliciet of impliciet. Denk bijvoorbeeld aan:

Intimiteit (monogaam of open?)
Geld (wie betaalt wat?)
Huishouden en zorgtaken
Toekomstplannen (vakanties, pensioen, dromen)
Persoonlijke grenzen – kennen jullie elkaars en respecteren jullie die?

In gezonde relaties worden afspraken nagekomen. En als dat niet lukt? Dan wordt het besproken. Excuses maken en bijstellen hoort erbij. Hoe consistenter dit gebeurt, hoe groter het onderlinge vertrouwen.

Samengevat: een goede relatie kenmerkt zich door

openheid – er zijn geen geheimen;
kwetsbaarheid – je laat jezelf echt zien;
betrouwbaarheid – afspraken worden nagekomen en grenzen gerespecteerd.

Elkaar inspireren | en accepteren (9)

Dit laatste inhoudelijke kenmerk gaat over persoonlijke ontwikkeling. Hoe help je elkaar om te groeien en tegelijk jezelf te blijven?

Goed voor jezelf zorgen

Persoonlijke groei begint bij zelfzorg. Ben je in balans op fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel vlak? Stress, overbelasting of verwaarlozing van jezelf werken belemmerend. Alleen met een goed gevulde ‘accu’ kun je ruimte ervaren om te ontwikkelen. Die verantwoordelijkheid ligt in de eerste plaats bij jezelf.

Leef je met een growth mindset?

Een ‘growth mindset’ houdt in dat je gelooft dat je kunt leren, veranderen en groeien. Je staat open voor feedback en ziet fouten als leermomenten.

Of leef je met een fixed mindset?

Een ‘fixed mindset’ gaat ervan uit dat je bent wie je bent – en zo blijf je ook. Bijvoorbeeld: “Ik ben nu eenmaal zo”, of: “Ik hoef me niet te veranderen.” Deze houding belemmert persoonlijke groei en relatieontwikkeling.

Je relatie als spiegel

Mensen zijn het gelukkigst in relaties waarin ze zichzelf mogen zijn én worden gestimuleerd te groeien.

In een relatie kom je jezelf tegen. Je partner ziet je zoals niemand anders dat doet – zonder maskers. Als jullie allebei streven naar persoonlijke groei, is de relatie een krachtige leeromgeving. Lees meer over de relatiecyclus, waarbij relatieproblemen een uitnodiging zijn tot persoonlijke heling en groei.

Inspireren en accepteren

In goede relaties dagen partners elkaar uit om de beste versie van zichzelf te worden. Maar niet door de ander te willen veranderen. Integendeel: acceptatie is de basis. Van daaruit ondersteun je elkaar in zorg, groei en balans.

Om en met | elkaar lachen (10)

Humor is het smeermiddel van elke relatie. Kunnen jullie samen lachen? Hebben jullie dezelfde soort humor? Word je regelmatig verrast met een glimlach? Mijn vrienden noemden dit steevast als hun eigen relatietip: “Blijf lachen – ook om jezelf.” Want lachen verbindt, relativeert en houdt de liefde luchtig.

Conflictstijlen – Welke stijl heb jij?

Omgaan met | conflictstijlen: inzicht in jezelf en de ander

Heb je er wel eens bij stilgestaan hoe jij persoonlijk met conflicten omgaat? Het kan behoorlijk confronterend zijn om je eigen reacties te herkennen. Tegelijkertijd levert dit waardevolle inzichten op in terugkerende conflictpatronen. Want daar waar jouw stijl en die van de ander samenkomen, ontstaat vaak herhaling. Want daar waar jouw stijl en die van de ander samenkomen, ontstaat vaak herhaling. Zeker wanneer een relatie onder spanning staat of tijdens een mediation is het goed om je hierin te verdiepen. Lees daarom verder over het Thomas-Kilmann model.

Thomas & Kilmann: | de vijf conflictstijlen

Het Thomas & Kilmann model is een veelgebruikt en bekend model dat helpt bij het begrijpen van persoonlijke conflictstijlen. Het model gaat ervan uit dat conflicten draaien om botsende belangen. Bij het omgaan met deze belangen spelen twee dimensies een rol:

Assertiviteit: in welke mate zet je in op het realiseren van je eigen doelen en belangen?
Coöperativiteit: hoeveel waarde hecht je aan de relatie en het belang van de ander?

De vijf conflictstijlen

Zet je deze twee dimensies tegen elkaar uit, dan ontstaan er vijf verschillende conflictstijlen binnen het model:

Doordrukken – “Het moet op mijn manier.” Gericht op het eigen belang en weinig op de relatie.
Vermijden – “Ik kijk er later wel naar.” Neemt afstand, wat objectiviteit kan geven, maar ook tot stilstand leidt.
Samenwerken – “Laten we het samen oplossen.” Een evenwichtige stijl met oog voor beide belangen.
Toegeven – “Ik doe het voor jou.” Relatiegericht, maar mogelijk ten koste van de eigen wensen.
Compromis sluiten – “We geven allebei een beetje.” Praktisch en doelgericht, maar vaak suboptimaal voor beide partijen.

De online test: | Ontdek jouw conflictstijl

Wil je weten welke stijl het meest bij jou past? Doe dan de online Thomas Kilmann test om jouw persoonlijke voorkeursstijl te ontdekken.

Toen ik deze test jaren geleden voor het eerst deed, bleek mijn dominante stijl “vermijden” te zijn. Bij een herhaling onlangs scoorde ik gelijk op “compromis sluiten” en “samenwerken”. Een mooie ontwikkeling die ik toeschrijf aan bewustwording van mijn eigen patronen, met name in relatieconflicten (waarover meer in deze blog over conflictpatronen).

Conclusie |

Bewustzijn van je eigen conflictstijl én die van de ander helpt enorm. Het maakt de weg vrij om minder vast te houden aan standpunten en meer te focussen op onderliggende belangen. Vanuit dat gezamenlijke inzicht ontstaat ruimte voor creatieve oplossingen—iets wat zeker bij relatieconflicten en in Relatietherapie onmisbaar is.

Geweldloze communicatie – Hoe om te gaan met boosheid?

Vier manieren | om met boosheid om te gaan

“Geweldloze communicatie” van Marshall Rosenberg is een buitengewoon praktisch en toegankelijk boek. In dit artikel sta ik stil bij een veelvoorkomende emotie: boosheid. Zeker in situaties waarin relaties onder druk staan komt boosheid geregeld voor. Maar hoe ga je daar op een constructieve manier mee om?

Toen ik dit boek ooit voor mijn verjaardag kreeg, lag het eerst lange tijd ongebruikt op mijn nachtkastje. Tot ik op een avond ruzie kreeg met mijn vrouw. Boos liep ik naar boven, pakte het boek en sloeg het open. Mijn oog viel direct op het hoofdstuk over boosheid. Volgens Rosenberg zijn er vier manieren waarop mensen meestal reageren als ze boos zijn:

We geven onszelf de schuld
We geven de ander de schuld
We onderzoeken onze eigen gevoelens en behoeften
We proberen de gevoelens en behoeften van de ander te begrijpen

Achter elke emotie | schuilt een behoefte

Die avond herkende ik mezelf direct in de tweede reactie: ik gaf de ander de schuld. Maar Rosenberg leert dat boosheid, net als elke andere emotie, een signaal is van een vervulde of onvervulde behoefte. De ander is dus nooit de oorzaak van je boosheid, maar slechts de aanleiding. Tijd om aan de slag te gaan met stap drie en vier.

Boosheid | als ingang voor zelfonderzoek

Op het moment dat je boos bent, is het niet makkelijk om jezelf deze vragen te stellen. Maar juist dán ligt de kracht van zelfonderzoek. Toen ik die avond verder las, realiseerde ik me dat ik had uitgekeken naar een fijne, gezellige avond. En die verwachting werd niet waargemaakt. Vervolgens probeerde ik me te verplaatsen in mijn vrouw. Wat zou haar behoefte zijn geweest? Tot mijn verbazing bleek die misschien wel exact hetzelfde: ook zij verlangde naar verbinding.

Met dat inzicht liep ik naar beneden, boek nog in de hand, en besprak wat ik dacht en voelde. En ja, het klopte. We herkenden elkaars behoefte, waardoor de sfeer omsloeg en de avond alsnog fijn werd. Binnen een paar dagen had ik het hele boek uit.

Mijn | persoonlijke inzichten

Dit stukje uit het boek leerde me twee dingen:

Als ik boos ben, probeer ik niet meteen vanuit die emotie te reageren. In plaats daarvan vraag ik mezelf: wat is mijn onderliggende behoefte? Als ik die kan benoemen, kan ik die behoefte delen in plaats van de boosheid te uiten.
Als een ander boos is, probeer ik met empathie te luisteren. Niet naar de woorden op zich, maar naar wat eronder zit. Welke behoefte schuilt erachter? Door die te herkennen, kan ik op een andere, verbindende manier reageren.

Deze twee inzichten zijn niet altijd makkelijk toe te passen, maar wel enorm krachtig. Als Relatietherapeut en Mediator zie ik dagelijks hoe waardevol het is wanneer mensen in een conflictsituatie leren spreken en luisteren vanuit hun behoeftes. Dan ontstaat er ruimte voor echte communicatie én erkenning.

Achtergrond – Systemische Wetmatigheden

Systemisch werk | en familieopstellingen

Deze blog gaat over systemisch werk en de drie onderliggende systemische wetmatigheden. Ook bekend onder de naam ‘familieopstellingen’. Ben je hierin geïnteresseerd, lees dan verder.

Bert Hellinger: | grondlegger van het systemisch werken

In dit eerste artikel duiken we dieper in de achtergrond van systemisch werk. De Duitse therapeut Bert Hellinger wordt gezien als grondlegger van deze benadering. Hij bracht belangrijke inzichten in hoe familiesystemen functioneren. Hieronder een overzicht van de drie wetmatigheden die binnen elk familiesysteem een rol spelen:

Binding – de diepe behoefte om erbij te horen
Ordening – de natuurlijke hiërarchie en plek binnen het systeem
Balans – het evenwicht tussen geven en nemen

Toelichting | op de drie systemische wetmatigheden

Hellinger onderscheidt meerdere lagen waarop deze wetmatigheden doorwerken: het persoonlijke niveau, het collectieve niveau en het niveau van de ziel. In dit artikel gaan we in op de eerste twee lagen.

Ad 1. | Binding

Persoonlijke laag

Binding – de behoefte om ergens bij te horen

Binding gaat over onze existentiële behoefte om ergens bij te horen. Voor kinderen is deze behoefte letterlijk van levensbelang. De angst om uitgesloten te worden kan dan ook intens zijn. We zijn van nature uitgerust met een innerlijk kompas dat feilloos aanvoelt of we nog ‘in’ het systeem zijn. Als we gedrag vertonen dat tegen de ongeschreven regels van onze familie indruist, voelen we ons automatisch schuldig. Dit schuldgevoel zegt niets over universeel goed of fout, maar laat zien dat ons gedrag buiten de normen en waarden van het familiesysteem valt. Meer hierover lees je bij normen en waarden binnen relaties.

Collectieve laag

Het collectieve geweten is erop gericht om de eenheid binnen het systeem te bewaren. Zelfs wanneer een familielid als ‘verkeerd’ wordt bestempeld en buitengesloten, blijft het collectieve geweten dit lid proberen terug te brengen. Verstoringen zoals een buitengesloten grootouder kunnen generaties later nog effect hebben, doordat een nakomeling onbewust diens last op zich neemt.

Ad 2. | Ordening

Persoonlijke laag

Ordening – wat is jouw plek in het systeem?

Ordening gaat over de ongeschreven regels in familiesystemen, vaak onbewust meegegeven van generatie op generatie. We leren van jongs af aan wat wel en niet hoort, en deze regels zijn diepgeworteld in onze culturele, religieuze en regionale achtergrond. Pas als we worden blootgesteld aan een andere cultuur, worden we ons bewust van de specifieke dynamieken in onze eigen familie van herkomst.

Collectieve laag

Op dit niveau gaat het om hiërarchie. Wie er eerder was, heeft meer ‘recht’ op zijn plek in het systeem. Een nieuw gevormd gezin komt bijvoorbeeld vóór het gezin van herkomst. Ook binnen het ouderlijk gezag bestaat een natuurlijke volgorde. Kinderen volgen en passen zich aan, terwijl ouders zich meer kunnen permitteren. Kinderen zullen zich eerder opofferen als ze merken dat een ouder ondersteuning nodig heeft.

Ad 3. | Balans

Persoonlijke laag

Geven en nemen zijn fundamenteel in relaties. Als iemand iets ontvangt, voelt diegene vaak de drang om iets terug te geven. Dat kan op verschillende manieren—een dienst, zorg, geld of simpelweg waardering. Wanneer dit in balans is, voelt een relatie gezond aan. Zie ook balans in geven en nemen.

Ouder-kindrelaties vormen hierop een uitzondering. Kinderen ontvangen onvoorwaardelijk van hun ouders en hoeven niets terug te geven. Wel kunnen zij het later doorgeven aan hun eigen kinderen of anderen.

Collectieve laag

Hier draait het om balans in het hele systeem. Onverwerkte ervaringen of verantwoordelijkheden kunnen onbewust worden overgenomen door een ander familielid in een volgende generatie.

Dynamieken | die verstorend werken

Wanneer een systeem niet in lijn is met binding, ordening of balans, ontstaan verstoringen. Enkele voorbeelden van veelvoorkomende systemische dynamieken:

Het volgen van een familielid in diens moeilijke lot (bijv. ziekte of mislukking)
Het dragen van schuld of last van iemand anders
De wens om het familiesysteem te verlaten uit schaamte of schuld
Niet je eigen plek kunnen innemen (bijvoorbeeld de rol van ouder op je nemen als kind)
Je ouders niet volledig kunnen aannemen (jezelf groter voelen)
Verstrikt zijn met iemand die buitengesloten is geweest

Familieopstellingen helpen om dit soort dynamieken zichtbaar te maken en op te lossen. Het Instituut voor Systemisch Werk is een goede plek om hiermee kennis te maken.

Blogs per | relatiethema

Verbinding

Wereldbeeld

Communicatie

Vertrouwen

Intimiteit

Balans

Support

Tijd samen

Diepgang

Je kunt ons vinden in Soest, Amsterdam en Utrecht --- Heb je vragen of wil je kennismaken dat kan

Omgeving Soest

Werkgebied: Relatietherapie Amersfoort, Relatietherapie Baarn, Relatietherapie Blaricum/ Eemnes/ Laren, Relatietherapie De Bilt/ Bilthoven, Relatietherapie Hilversum, Relatietherapie Soest, Relatietherapie Utrecht en Relatietherapie Zeist.

Omgeving Weesp/ A'dam

Werkgebied: Relatietherapie Abcoude, Relatietherapie Amsterdam, Relatietherapie Bussum, Relatietherapie Muiden, Relatietherapie Naarden en Relatietherapie Weesp.

Blogs over het thema Diepgang

De Imago Dialoog – een verbindend gesprek

Patronen in relaties en de kracht van de Imago Dialoog

Het doel | van de Imago Dialoog

Gehoord en gezien worden: een diepe menselijke behoefte

Iedereen bekijkt de wereld | vanaf zijn eigen eiland

We denken soms dat onze partner net zo denkt als wij

De uitnodiging tot het eiland van de ander

De spelregels | van de Imago Dialoog

De rol van de zender

1. Kies één onderwerp

2. Houd het beknopt

3. Geen verwijten of beschuldigingen

4. Gebruik de “ik”-vorm

Een veilige zender nodigt uit tot luisteren

Hoe is jouw relatie? Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

De rol van de ontvanger

1. Volle aandacht

2. Nieuwsgierigheid boven aannames

3. Verschillen erkennen

4. Blijf in de beleving van de ander

5. Voel mee

Het proces | van de Imago Dialoog in drie stappen

1. Spiegelen: laat zien dat je luistert

Rust en herhaling brengen diepgang

2. Samenvatten: geef betekenis

3. Invoelen: toon empathie

De rolwisseling

Het geheim van geluk in de liefdeDirect toepasbaar

Dit e-Book biedt je:

Essentiële ingrediënten | voor meer diepgang

1. Het heden

2. Het verleden

3. De toekomst

Ruimte voor heling én groei

Verschillende vormen | van de Imago Dialoog

De waarderingsdialoog

Luisteren en spiegelen blijft de sleutel

Wisselen van rol

Een knuffel van 20 seconden doet wonderen

Stappen richting | een bewuste relatie

De relatiecyclus richting een bewuste relatie

De relatiecyclus | een dynamiek in 8 fases

Volledige verbinding | (1) de kosmische reis

De ontdekking van het belang van verbinding

Van 100% sterfte naar 10% door liefdevolle aanraking

Liefdevolle verzorging is essentieel

Het belang van een goede relatie

Drie conclusies uit het meest langlopende onderzoek ter wereld

Conclusies uit bijna 40 jaar wetenschappelijk onderzoek naar geluk

De kosmische reis

1. Levenslang streven naar verbinding

2. Pijn, stress en angst bij verlies van verbinding

Word jij ook gelukkig van verbinding?

Onvervulde behoeftes | (2) de psychologische reis

De psychologische reis

Karakterstructuren

Veiligheid en voeding (0 tot 18 maanden)

De schizoïde karakterstructuur (veiligheid)

De orale karakterstructuur (voeding)

Ontdekking (18 tot 36 maanden)

De psychopathische karakterstructuur (vertrouwen)

Identiteit (3 tot 4 jaar)

De masochistische karakterstructuur (vrijheid)

Competentie (4 tot 7 jaar)

De rigide karakterstructuur (vitaliteit)

Welke onvervulde behoefte uit jouw kindertijd neem jij mee?

Onvervulde behoeftes en Transactionele Analyse (TA)

Hoe is jouw relatie? Doe de online relatietest

Wat maakt een relatie sterk en blijvend?

Verloren delen (3) | de sociale reis

We leren door af te kijken en na te doen

Wat leer je zoal van je ouders?

Nog twee manieren waarop we leren hoe we ons horen te gedragen

Hoe ontstaan de verloren delen?

Stap 1. Stiekem doen

Stap 2. Onderdrukken

Wat heb jij als kind gedaan om geliefd te worden?

De sociale reis

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar

Hoe is jouw relatie?
Doe de online relatietest

Het geheim van geluk in de liefde
Direct toepasbaar